Vuurwerkverbod: vertrutting of niet?

'Vuurwerk is zoooo 2008!' Dat gaan we misschien te horen krijgen als we over pakweg tien jaar stoer tegen een jongere generatie opmerken dat wij nog ZELF vuurwerk hebben afgestoken. ‘Ja, echt: vuurpijlen, fonteinen en duizendklappers. Mijn neef reed nog wel eens naar België om het betere knal- en siervuurwerk aan te schaffen. Goh, hoe heetten die dingen ook alweer die zo’n gat sloegen in de grond…oja, nitraatbommen!’

Zo’n conversatie zou zo maar plaats kunnen vinden in de toekomst als de initiatiefnemers achter Stichting Staakt het Vuren en Meer plezier met minder vuurwerk -GroenLinks raadsleden David Rietveld (Den Haag) en Arno Bonte (Rotterdam)- de wind in de zeilen gaan krijgen. Want ineens is vuurwerk geen traditie meer, niet iets dat erbij hoort met de jaarwisseling. Nee, vuurwerk zorgt voor een ‘toenemend aantal slachtoffers’ en voor ‘torenhoge maatschappelijke kosten’, aldus de criticasters. Er verschijnen zelfs 'vuurwerkvrije zones' her en der, zoals in het centrum van Rijssen afgelopen jaarwisseling.

Opmerkelijk toch hoe zo’n oeroude Hollandse traditie ineens onder vuur komt te liggen (die woordspeling was te leuk om te laten lopen). De laatste jaren is het afsteken van vuurwerk al steeds meer ingeperkt tot de laatste dag van het jaar. Ik weet nog dat toen ik jong was, begin jaren tachtig, het juist leuk was om de weken voorafgaand aan Oud & Nieuw rotjes of ander tamelijk onschuldig knal en siervuurwerk af te steken. Dat gebeurt nu nog steeds, maar het wordt steeds minder geduld en het is ook gewoon verboden inmiddels.

Het afsteken van het gewone huis-tuin-en keukenvuurwerk is redelijk risicoloos, als je je tenminste een beetje aan de regels houdt. Dus: afstand houden, vuurpijlen in een fles plaatsen, vuurwerklont gebruiken, vuurwerk dat niet tot ontploffing is gekomen laten liggen, gebruik bij voorkeur een vuurwerkbril etcetera. Maarja, niet iedereen houdt zich aan die regels. Of: gaat zelf explosieve combinaties in elkaar knutselen. In mijn tijd waren illegale strijkers nogal populair, waarbij de zwarte strijkers beduidend zwaarder waren dan de groene varianten. Nu zijn er nitraatbommen en ander heftig spul.

Tot zover niets nieuws onder de zon want geknutsel met vuurwerk of het inslaan van illegale knalpartijen is van alle tijden. Het enige dat nu anders is, is onze tolerantie tegenover die traditie. Er is een kentering waar te nemen waarbij we vuurwerk als geluidsoverlast, ordeverstoring en geweld bestempelen. En op geweld draait het op veel plekken helaas ook uit getuige de vele auto’s die dit jaar weer in de as zijn gelegd (zie de weblog van collega Jan Born). Maar de kleine groep die het verpest voor de miljoenen mensen die genieten van vuurwerk en er wél behoorlijk mee om weten te gaan, krijgt in de beeldvorming buitensporig veel aandacht.

Daardoor weten we inmiddels dat:

• De maatschappelijke kosten als gevolg van het afsteken van vuurwerk evident hoog zijn: ze worden geschat tussen de 800 miljoen en een miljard euro. We geven ook veel uit aan vuurwerk, zo’n 70 miljoen euro.

• Er vallen honderden gewonden en zelfs ook doden door vuurwerk: dit jaar een 24-jarige man uit Vlijmen die vrijdagavond aan zijn verwondingen overleed. Wat betreft die gewonden, oogartsen luiden dit jaar voor het eerst de noodklok. “Wij kregen afgelopen nieuwjaar in Rotterdam alleen al 49 gevallen van oogletsel binnen. Achttien van die mensen hebben blijvend letsel’, aldus de voorzitter van het Nederlands Oogheelkundig Genootschap.

Dat klinkt en is voor een groot deel ernstig, maar terecht merken de tegenstanders van de Anti-Vuurwerk-Actie op dat we dan ook de auto moeten laten staan, want hoeveel schade en leed veroorzaakt die wel niet, en dan dagelijks? En wat te denken van alcohol? Hoeveel leed en ellende veroorzaakt dit wel niet? Valt dat ook te berekenen? Ik weet bijna zeker dat de balans aan gewonden en doden in dat geval vele malen hoger uitkomt, om nog maar te zwijgen over de maatschappelijk kosten.

De voorstanders van een vuurwerkverbod hebben op petities.nl inmiddels een grote voorsprong: 16.110 handtekeningen voor het burgerinitiatief Meer plezier met minder vuurwerk -en oplopend terwijl ik dit opschrijf. De verontruste Nederlanders, die tegen een ‘vertrutting’ zijn van ons land hebben voorlopig het nakijken (2.0120 handtekeningen tegen een verbod). Mocht dat verbod er komen, dan verzoeken deze verontruste inwoners om ook het gebruik van open haard, alsmede vuurkorven te verbieden. ‘Deze vorm van plezier is ook milieuonvriendelijk en levert meer fijnstof op dan vuurwerk.’

Maargoed, wie het weet mag het zeggen. Vuurwerk, moet het mogen of moeten we het laten? Reacties graag!

Update: Het burgerinitiatief op vuurwerk.petities.nl is zo'n succes dat er intussen -7 januari- al 30.000 handtekeningen zijn gezet. De kans dat het voorstel in de Tweede Kamer behandeld gaat worden (nodig: 40.000 stemmen) wordt daarmee steeds groter.