Vaccineren tegen vogelgriep: waarom Frankrijk al begint, maar Nederland eerst nog een proef doet van ruim een jaar

Vaccineren tegen vogelgriep. Frankrijk begint er op 1 oktober mee, maar Nederland is nog niet zover. Hier start juist een nieuwe proef met twee vaccins die in 2025 klaar moet zijn. Ondertussen groeit het ongeduld onder pluimveehouders. "Het blijft duren."

De resultaten van de veldproef voor de vogelgriepvaccins zijn over zo'n 70 weken bekend. Dat is net zolang als de productieperiode van een legkoppel, legt Sjaak de Wit uit. Hij is hoogleraar pluimveegezondheidszorg van de Universiteit Utrecht en verbonden aan de veldproef. "Beide vaccins, van Ceva en Boehringer, zijn al in een laboratoriumsetting getest. Nu kunnen we kijken of ze ook goed werken in de praktijk."

Veel te lang

De hoogleraar ziet het nieuwe onderzoek als 'weer een stap voorwaarts' en is blij. "We hebben al zeker een hoop kennis, maar er ontbreekt ook nog een stuk." Voor pluimveehouder Phil van den Broek uit het Brabantse Baarle-Nassau duurt het daarentegen allemaal veel te lang.

"Iedere keer denk je: 'Wanneer komt dat vaccin nou?' Het blijft maar duren." Wachten op de uitkomsten van de proef? "Ik zou het liefste vandaag nog beginnen met vaccinatie, net als de Fransen", reageert zij.

Bron: EenVandaag

Angst

Pluimveehouder Van den Broek heeft 23.000 kippen rondlopen in het uitloopgebied van haar bedrijf. Sinds de vogelgriepepidemie loopt zij er met angst rond. "Ik krijg bijna een lichte afkeer van rondvliegende vogels, omdat ze zo'n bedreiging zijn voor mijn kippen."

De vogelgriep is een zoönose, een virus zoals Q-koorts en corona, die door trekvogels wordt meegebracht naar Europa. "Vroeger vond ik overvliegende vogels een mooi gezicht", gaat ze verder. "Nu ben ik constant bang dat er een besmet dier tussen zit. Bij iedere vogelstront die je ziet liggen ben je bang erin te trappen."

Frustraties en ongeduld

In de afgelopen 2 jaar zijn bijna 7 miljoen kippen, eenden en kalkoenen in Nederland gedood om verspreiding van vogelgriep tegen te gaan. Hoogleraar De Wit begrijpt het ongeduld bij pluimveehouders zoals Van den Broek.

"Ik zou ook liever vandaag dan morgen beginnen met het beschermen van onze dieren. Vooral als je ziet dat een buurland wel al start met het vaccineren van pluimvee."

'Andere koek'

Maar volgens hem is er een belangrijk verschil tussen het vaccin dat in Frankrijk wordt toegepast en de vaccins die in Nederland onderzocht worden. "Het punt is dat het niet helemaal om hetzelfde vaccin gaat. Frankrijk begint met bescherming van zijn eenden, omdat die veel buiten lopen en daardoor vatbaar zijn vogelgriep. Zij krijgen een kortwerkend vaccin", zegt hij.

De Franse eenden leven maximaal 3 maanden voor ze worden geslacht. "Dus dan kun je vaccins gebruiken die kort bescherming bieden. De Nederlandse legkippen leven 2 jaar, dus die hebben langere bescherming nodig. Dat is echt andere koek."

Bron: EenVandaag

Bewondering voor Frankrijk

Dat Frankrijk als eerste land in Europa op 1 oktober grootschalig preventief gaat vaccineren tegen vogelgriep, vindt De Wit 'een aangename verrassing'. "Frankrijk steekt zijn nek uit en daar heb ik bewondering voor. En ik ben ook een beetje verbaasd, gezien alle handelsvoorwaarden."

De Fransen gaan vaccineren, maar ze weten niet hoe het buitenland zal reageren. Het kan zijn dat de mensen de producten niet meer willen en dat de export instort, zegt de hoogleraar. "Ik heb veel respect voor de Franse overheid dat ze dit op deze manier doen en ervoor gaan."

'Ze doen het gewoon'

De Franse overheid neemt volgens hem verantwoordelijkheid door pluimveehouders financieel te ondersteunen als het misgaat. "Ik heb altijd geleerd dat dit wordt gezien als staatssteun. Dat mag niet in de Europese Unie, maar Frankrijk doet het gewoon."

Hij is er erg blij mee. "Het is een stap voorwaarts. En wij kunnen van de Fransen leren hoe het daar gaat."

Leren van Fransen

Ook pluimveedierenarts Maarten van den Berg kijkt met interesse naar de Fransen. "Hoe pakken ze het aan? Hoe worden de controles uitgevoerd? Daar komen gegevens uit die wij in Nederland kunnen gebruiken. Al die info kan ons verder brengen om snel, goed en verantwoord te gaan vaccineren."

De dierenarts begrijpt de keuze om in Nederland wel eerst een veldproef te doen. "Er zijn nu nauwelijks uitbraken, dus er is ruimte voor. Zo hebben we straks een vaccin dat onze kippen 2 jaar lang perfect beschermt, van het begin tot het einde, zodat als er een virus binnenkomt het uitdooft."

Strenge Europese regels

Als de veldproef is afgerond en de resultaten positief zijn, kan er in Nederland worden gevaccineerd. "Maar de nieuwe EU-regels zijn streng", vertelt Van Den Berg. "Er zullen wekelijks onderzoeken moeten worden gedaan en maandelijks moet een dierenarts van de NVWA een klinische inspectie doen en is een uitgebreide monstername verplicht."

Hij voorziet dat er problemen ontstaan. Als alle 100 miljoen kippen uit Nederland een vaccin krijgen, hebben we niet genoeg NVWA-dierenartsen voor deze controles, denkt Van den Berg. "Wij willen als pluimveedierenartsen wel bijspringen, maar officieel mag dat niet."

'Niet te doen'

Sjaak de Wit is benieuwd hoe Frankrijk de komende periode zal omgaan met deze strenge Europese regels. "Van mijn Franse contacten weet ik dat ze zich zoveel mogelijk aan de regels gaan houden."

"Maar wel op een pragmatische manier", voegt hij er aan toe. Ze zullen hele kleine bedrijven overslaan bij die controles, denkt hij. "Want dat is gewoon niet te doen."

Frans voorbeeld volgen

De hoogleraar vindt dat de EU een eis stelt die eigenlijk 'niet uitvoerbaar en niet betaalbaar is'. "Als de Fransen dan een manier vinden die goed is en ook nog uitvoerbaar, dan zou ik daar heel blij van worden."

"Ik hoop echt zo dat de resultaten in Frankrijk goed zijn. Natuurlijk voor de dieren, voor de pluimveehouderij en voor het Franse land. Als het daar goed gaat, dan weet ik zeker dat het tweede en derde land Frankrijk snel zal volgen."