Het concert van Pearl Jam in Amsterdam werd gisteren afgelast omdat zanger Eddie Vedder stemproblemen heeft. Dat zou komen door bosbranden in Frankrijk tijdens een concert in Parijs. Het klinkt als een sterk verhaal, maar volgens experts is het mogelijk.

Volgens zangcoach Marcel Swerissen is zelfs stress een veroorzaker van stemproblemen.

Je lichaam beschermt je

"Eigenlijk alles wat je extern inhaleert, komt langs je stembanden", legt Swerissen uit. Hij is zangcoach voor onder anderen Duncan Laurence en Gerard Joling, en focust zich met zijn werk specifiek op stemproblemen.

"Om je stembanden zitten allemaal spieren en slijmvliezen. Die slijmvliezen kunnen aangetast worden", vertelt hij. "Maar je lichaam heeft een soort bescherming. Die zorgt dat die spieren dan niet zo goed meer werken, om zo je stem te beschermen."

Bron: EPA

Pollen of stress

Niet zo gek dus dat een heftige bosbrand effect heeft op je stem. "Dat de meeste slachtoffers bij bosbranden sterven door het inademen van rook, toont aan hoe schadelijk die rook kan zijn", zegt KNO-arts Eize Wielinga. "Stoffen als ammoniak en chloor prikkelen de slijmvliezen en kunnen de stembanden irriteren."

Maar niet alleen rook is een boosdoener. "Je kunt door een veld met pollen lopen en een allergische reactie krijgen die op je stem slaat", vertelt zangcoach Swerissen. "Of je hebt een keer een rotdag op je werk en voelt spanning op je keel. Dan kan je je daar ook druk om maken. Stress zorgt ook al voor spierspanning."

Een geverfd huis

Dat zanger Eddie Vedder hier zo gevoelig voor is, is ook makkelijk te verklaren, volgens Swerissen. "Je moet het zien als waarom een voetballer eerder last krijgt van zijn knie of voet dan een ander. Dat is met Eddie Vedder ook zo, omdat hij zijn stem meer gebruikt en er dus eerder last van krijgt."

"De een kan een pak sigaretten roken en nergens last van hebben, terwijl de ander al klachten krijgt als die langs een geverfd huis loopt", legt hij uit. "Het is dan ook vooral belangrijk om heel goed voor je stembanden te zorgen. Dat doe je met een goed eetpatroon, genoeg slaap en het vochtig houden van je slijmvliezen."

Inwoners van Hellevoetsluis en omgeving ruiken al 1,5 jaar lang wiet als ze de deur uitlopen, of de ramen open hebben. Dat komt door een fabriek voor staatswiet. Ze zijn het zat, maar er lijkt geen verandering in te komen.

Voor het experiment met staatswiet staat in Hellevoetsluis een legale wietfabriek. Een nare bijkomstigheid: een heftige wietgeur. Inwoners trekken al tijden aan de bel, maar tot nu toe met weinig resultaat. "Wij zijn gewoon slachtoffer van een experiment."

'Hoesten, hoofdpijn, prikkende ogen'

Staat de wind goed, dan kunnen Hellevoetsluisers Cora van Mook en Nettie van der Sar even rustig door de neus ademen. Maar dat is de rest van de tijd wel anders. En staat de wind gunstig voor hen, 'dan zijn er ongetwijfeld andere mensen in de omgeving die last ervaren', vertellen ze.

Al 1,5 jaar hebben ze te maken met de stank, en dat heeft invloed. "'s Nachts als je je raam open hebt, dan heb je een hele droge keel en hoest je raar, je ogen kunnen prikken. Er zijn ook mensen die er echt migraineaanvallen van hebben", vertelt Cora. "Het lijkt op de geur die je weleens op straat ruikt maar dan een stuk zwaarder en penetranter."

Veel meldingen

Ze zijn niet de enigen die last hebben van de stank. "Er wordt ook gemeld vanuit Oostvoorne, Rockanje en Brielle, dus niet alleen vanuit ons", vertelt Wil van Barendrecht die naast de kas woont.

"Op dit moment liggen er 1.338 meldingen bij de DCMR", weet Wil. Dat is de Milieudienst Rijnmond die het bedrijf op geuroverlast controleert.

Wel aandacht, geen actie

Daarnaast zijn de inwoners al op verschillende plekken geweest om iets aan de stank te doen. "Bij de gemeente, in de rechtbank." Maar tot nu toe met weinig resultaat.

Wil vertelt: "De aandacht van de gemeente hebben we wel, maar er gebeurt niks omdat die zich verschuilen achter allerlei ingewikkelde procedures, zoals onder dwangsom bepaalde maatwerkbesluiten. En daar hebben ze iedere keer lange termijnen voor, die elke keer totdat het uiterste worden gerekt voordat er eindelijk weer eens actie ondernomen wordt."

Vaststellen normeringen

Het enige wat er voorlopig op zit voor de inwoners, is afwachten. "Op dit moment worden bepaalde normeringen vastgesteld, waaronder de geuroverlast moet blijven. Want er zijn nog niet echt meetinstrumenten ontwikkeld om nou precies te kunnen aantonen wanneer de geuroverlast boven een bepaalde norm uitkomt."

Maar ook als die normering rond is, is het afwachten hoe er vanuit het bedrijf wordt gereageerd. "Tot nu toe verdedigt het bedrijf zich met: 'We zijn nog bezig met maatregelen te nemen, met koolstoffilters neer te zetten en allerlei andere dingen te doen. Dat heeft tijd nodig voordat wij dat allemaal ingeregeld hebben.'"

Geen verandering

"We zijn bezig vanaf augustus 2023 en zitten nog steeds in dezelfde stank", zegt Wil ontzet. "Het blijft maar."

En een nieuwe plek zoeken om te wonen, dat zit er volgens de omwonenden ook niet in. Zelfs al zouden ze dat willen. "Je kan geen kant op, want je huis is gewoon veel minder waard."

Langzamer dan gewenst

Gemeente Voorne aan Zee, waar Hellevoetsluis onder valt, vertelt in een schriftelijke reactie dat ze de zorgen van de omwonenden goed begrijpen en dat ze het belangrijk vinden dat de overlast zo snel mogelijk stopt. "De zorg van onze inwoners staat voorop en daar zetten we ons voor in. Wij voelen ons niet verantwoordelijk voor de productie van wiet ten behoeve van het experiment, iets wat we ook meerdere keren aan Den Haag hebben laten weten."

Daarbij laten ze weten dat er voor de overlast een juridische procedure loopt. "Vanwege wet- en regelgeving en de duur van juridische procedures gaat dat langzamer dan gewenst. Dit komt omdat er in eerste aanleg nauwelijks regelgeving was voor juridische handhaving op geuroverlast."

Inspecteurs aanwezig

"We zijn voor de handhaving ten aanzien van geuroverlast niet gebonden aan landelijke regelgeving voor het Wietexperiment", gaat het statement verder. "Er zijn wettelijke eisen en termijnen waar we ons als gemeente aan moeten houden. Zo zijn wij verantwoordelijk voor de handhaving op de milieuwetgeving."

Volgens de gemeente zijn inspecteurs van DCMR Milieudienst Rijnmond regelmatig aanwezig om vast te stellen of sprake is van geuroverlast. "Dit doen zij zowel op basis van meldingen van inwoners als op eigen initiatief. Bij overtredingen wordt hierop gehandhaafd."

Olie- en gasbedrijven Shell en Total trekken zich voorlopig terug uit een project voor CO2-opslag onder de Noordzee. Ze vinden de aanleg van de pijpleidingen die dit mogelijk moeten maken nog te risicovol.