Morgen start de grote 'klimaatzaak' tegen Shell. De zaak is aangespannen door Milieudefensie en meer dan 17.000 burgers. Zij willen dat het bedrijf veel minder CO2 gaat uitstoten. De 21-jarige Rosa van der Laag is een van de mede-eisers.
Als student Future Planet Studies aan de Universiteit van Amsterdam is ze elke dag bezig met de verandering van het klimaat. "Ik maak me ontzettend veel zorgen. Zoals het nu gaat, halen we de klimaatdoelen niet." En dat komt mede door Shell, zegt ze. "Die stoot als grootste vervuiler van Nederland 2 keer zoveel CO2 uit als de rest van Nederland bij elkaar. Ik wil daarom dat Shell stopt met het oppompen van gas en olie."
Groene initiatieven
Zelf probeert Rosa haar vervuilende bezigheden tot het minimum te beperken. "Ik eet minder vlees en reis met het openbaar vervoer of de fiets, in plaats van de auto. Maar bedrijven als Shell en andere grote vervuilers moeten ook meedoen, anders heeft het totaal geen zin en gaan we die 1,5 graad nooit halen", zegt ze.
"Shell is wel bezig met groene initiatieven, zoals windmolenparken, maar dat levert maar 5 procent energie op. Dat is een druppel op de gloeiende plaat. De focus van Shell ligt nog teveel op fossiele brandstoffen. Daarmee overtuig je mij niet dat je duurzaam bezig bent."
'We pikken het niet meer'
Rosa heeft goede hoop dat ze de zaak tegen Shell gaan winnen. En dat heeft te maken met een andere grote klimaatzaak, die van actiegroep Urgenda tegen de staat. Daarin oordeelde de Hoge Raad vorig jaar dat Nederland niet genoeg doet om de broeikasgassen terug te dringen.
"We hebben de wind in de rug", zegt Rosa. "Urgenda heeft al bewezen dat rechtszaken kunnen helpen. Maar of we nu winnen of niet, het is sowieso een goed teken aan Shell dat we het niet meer pikken."
Milieudefensie staat vanaf 1 december met zes andere organisaties tegenover Shell in de rechtbank in Den Haag. De eisers willen dat Shell over 10 jaar 45 procent minder CO2-uitstoot dan in 2019. De zaak kan volgens de eisers grote gevolgen hebben voor fossiele bedrijven over de hele wereld.Volgens Milieudefensie steekt Shell jaarlijks tientallen miljarden, zo'n 95 procent van al zijn uitgaven, in het oppompen van olie en gas. Alleen als grote vervuilende bedrijven zoals Shell ook gaan meedoen aan het Klimaatakkoord van Parijs en hun CO2-uitstoot verminderen kan de opwarming van de aarde onder de 1,5 graden blijven, meent Milieudefensie.
Een claim met haken en ogen
Ook hoogleraar privaatrecht Elbert de Jong van de Universiteit Utrecht denkt dat Milieudefensie goede kans heeft om de zaak te winnen. "Ik zou mijn geld inzetten op Milieudefensie, ondanks dat er veel haken en ogen aan de claim zitten."
Want wat doet de rechter met het gegeven dat de maatschappij grote behoefte heeft aan de producten van Shell? vraagt de hoogleraar zich af. "Wat doet de rechter met een verweer van Shell dat een instandhouding van de claim van Milieudefensie grote gevolgen heeft voor bijvoorbeeld ons rijgedrag, als de toevoer van brandstoffen opeens drastisch afneemt."
Openstaand kelderluik
De Jong vindt deze zaak 'juridisch ontzettend spannend'. "Het draait in deze klimaatzaak om twee fundamentele juridische vragen. Gelden mensenrechten- en klimaatverdragen ook voor ondernemingen? En, is de 'zorgvuldigheidsnorm' ook van toepassing op Shell? Deze norm houdt in dat je anderen niet mag blootstellen aan onaanvaardbare gevaren en is ontwikkeld nadat iemand in een opengelaten kelderluik in een kroeg was gevallen", vertelt hij.
"De vraag is of je deze rechtspraak kunt doortrekken naar Shell. Is een bijdrage aan klimaatverandering te vergelijken met het open laten staan van een kelderluik? De rechter heeft in de Urgendazaak bepaald van wel. Dus als de zorgvuldigheidsnorm op de Nederlandse overheid van toepassing is, waarom dan niet op Shell?"
Lees ook
'Rechtszaak draagt niets bij'
"Ook wij vinden dat er nu actie nodig is tegen klimaatverandering", laat een woordvoerder van Shell in een reactie weten. "Effectief overheidsbeleid, investeringen in technologie en ander consumentengedrag zullen de energie-transitie versnellen. Maar daar draagt deze rechtszaak niets aan bij", zegt de woordvoerder.
"Klimaatverandering vraagt om een gezamenlijke en wereldwijde aanpak. Shell speelt daarin haar rol door de eigen uitstoot te verminderen en te investeren in wind en zonne-energie. Wij hebben de ambitie om in 2050 een bedrijf met netto nul uitstoot te zijn, wat betekent dat we in lijn met de samenleving onze eigen uitstoot aanpakken en klanten helpen hun uitstoot te verlagen."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
