Iets meer dan een week voor de Europese verkiezingen zijn de PVV en GroenLinks-PvdA de grootste partijen in de zetelpeiling. Maar er zijn ook flink wat partijen die het misschien niet meer gaan halen.
Dat blijkt uit een speciale zetelpeiling voor het Europees Parlement van EenVandaag en Ipsos I&O. In Nederland zijn de verkiezingen op donderdag 6 juni. Veel mensen baseren hun stemkeuze, mede door de vele media-aandacht voor de formatie, vooral op de landelijke politiek.
PVV en GL-PvdA bovenaan
Net als in de landelijke peiling staat de PVV ook in het onderzoek voor Europa op de grootste zetelwinst. De partij van Wilders haalde bij de vorige verkiezingen in 2019 geen zetel, maar kreeg door de Brexit een van de extra zetels voor Nederland. Ze krijgen er daar nu 8 bij en staan daarmee in één klap op 9 Europese zetels.
GroenLinks-PvdA staat op 8. Bij de vorige verkiezingen deden de linkse partijen nog los van elkaar mee. Toen werd de PvdA, met Frans Timmermans als Europese voorman, met 6 zetels de grootste partij van Nederland. GroenLinks haalde er toen 3.
Bekijk ook
NSC en BBB op het randje
De VVD kan op evenveel zetels rekenen als na de vorige verkiezingen. Die partij levert sinds de Brexit 5 Europarlementariërs, in deze peiling blijft dat zo.
Coalitiepartners NSC en BBB volgen op afstand. Zij deden in 2019 nog niet mee en staan nu allebei op 1 zetel. Zij zitten daarmee op het randje: omdat in een peiling altijd rekening moet worden gehouden met onzekerheden, kunnen dat er ook 0 of 2 zijn.
Opkomst speelt rol voor PVV en NSC
Wanneer bepaalde groepen kiezers wel komen opdagen, of juist thuisblijven, kan de opkomst van invloed zijn op de verkiezingsuitslag. In 2019, bij de vorige verkiezingen voor het Europarlement, ging in Nederland ongeveer 40 procent van de kiesgerechtigden stemmen. Uit het onderzoek blijkt dat de opkomst volgende week vooral effect kan hebben op de PVV en NSC.
De PVV zou kunnen profiteren van een hogere opkomst. Het gaat niet om enorme verschillen: de partij zou bij een opkomst van ongeveer 50 procent een zetel meer halen in de peiling dan bij een 'lage' opkomst van ongeveer 30 procent. Bij NSC is dat andersom, het zou voor die partij juist nadeliger kunnen uitpakken als er meer mensen gaan stemmen.
Hoeveel zetels heeft Nederland in het Europees Parlement?
Bij de vorige verkiezingen voor het Europees Parlement, in mei 2019, waren er 26 Nederlandse zetels te verdelen. Nadat het Verenigd Koninkrijk begin 2020 de Europese Unie verliet, werden de Britse zetels over andere landen verdeeld. Nederland kreeg er 3 bij en heeft daarom nu 29 zetels in het Europarlement. Na de verkiezingen van juni 2024 worden dat er 31. Nederland krijgt 2 extra zetels, omdat de bevolking is gegroeid. Het Europees Parlement heeft dan in totaal 720 leden uit 27 verschillende landen.
SP en Volt halen het in peiling
De SP en Volt deden in 2019 wel mee aan de verkiezingen, maar wisten toen allebei geen zetels te bemachtigen. Dat is in dit onderzoek anders: de SP staat op 1, Volt op 2.
Ook D66 en het CDA zijn beide goed voor 2 zetels. D66 is daarmee stabiel, voor het CDA betekent dat een halvering; in 2019 hadden de christendemocraten er nog 4.
0 zetels
In deze peiling komen er dus nieuwe partijen bij, maar er zijn ook flink wat partijen die het misschien juist niet meer gaan halen. De grote verliezer is Forum voor Democratie. Die partij haalde een paar jaar geleden nog 4 van de 29 zetels, maar raakt die in deze peiling allemaal kwijt.
Ook de ChristenUnie en de SGP staan op 0. Zij hadden bij de vorige verkiezingen één kandidatenlijst en kregen toen samen 2 zetels. Nu doen de partijen los van elkaar mee en lijken ze het in deze peiling beide niet te gaan halen. Datzelfde geldt ook voor de Partij voor de Dieren en 50PLUS: zij lijken in het onderzoek de enige zetel die ze vorige keer haalden te verliezen.
Landelijke politiek bepaalt
Hoe bepalen kiezers hun stem bij de Europese verkiezingen? De meeste mensen (62 procent) geven aan dat ze zich helemaal of voor een groot deel laten leiden door de landelijke politiek. Voor veel panelleden is het Europese Parlement een 'ver-van-mijn-bedshow' waar ze weinig van weten, terwijl er voor de Nederlandse politiek juist veel media-aandacht is vanwege de formatie.
Daarnaast spelen belangrijke Europese kwesties, nu ook in Nederland. Zo zegt een panellid: "Je kunt het niet meer los zien van elkaar, zeker met grote thema's als migratie, klimaat en oorlogen."
Bekijk ook
Immigratie, klimaat en defensie
Het zijn precies die drie onderwerpen, waar volgens kiezers aandacht voor zou moeten zijn deze campagne. Net als op landelijk niveau is immigratie voor veel kiezers het belangrijkste onderwerp bij de Europese verkiezingen. Ook klimaat staat hoog in het lijstje thema's waar volgens kiezers aandacht aan moet worden besteed. Vooral linkse kiezers vinden dat, volgens hen is het nemen van klimaatmaatregelen typisch iets dat op Europees niveau moet gebeuren.
Opvallend is dat andere belangrijke onderwerpen vooral te maken hebben met oorlog en veiligheid. Veel mensen maken zich zorgen over oorlogen aan de grenzen van de EU, en over Amerikaanse hulp, zeker als Donald Trump president wordt. Defensie, de positie van Europa in de wereld en de oorlog in Oekraïne behoren allemaal tot de 5 belangrijkste campagneonderwerpen voor kiezers.
Over het onderzoek
Het onderzoek van Ipsos I&O is gehouden onder een representatieve steekproef van 2.048 stemgerechtigde Nederlanders. Er is gevraagd naar stemgedrag bij de verkiezingen voor het Europees Parlement en er is uitgegaan van 31 Nederlandse zetels. De peiling is geen voorspelling. De gegevens zijn verzameld van 24 tot en met 27 mei 2024. Afwijkingen tussen de samenstelling van de uiteindelijke steekproef en de samenstelling van de Nederlandse stemgerechtigde bevolking op de kenmerken leeftijd, geslacht, opleiding, regio, werkzaamheid en stemgedrag bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen worden door middel van een weging gecorrigeerd. De marge rond de zetels per partij bedraagt + of - 1 zetel. Het onderzoek onder Opiniepanel is gehouden van 21 tot en met 23 mei. Daaraan deden 23.137 mensen mee.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
