Vorig jaar werden er 500 kinderen doodgeboren in Nederland. Het aantal is in 20 jaar meer dan gehalveerd, maar het taboe rond het onderwerp is gebleven. Familie en vrienden gaan het gesprek vaak uit de weg, merkte ook Sonja, die zelf een kindje verloor.

In het ziekenhuis had niemand het zien aankomen. Na een geslaagd IVF-traject en een goed verlopen zwangerschap bleek Sonja's baby aan het begin van de bevalling overleden. "3 dagen van tevoren werd ik nog onderzocht en was alles nog perfect", vertelt ze.

Gedeeld verdriet

Toch ging het bij de bevalling mis. Het ziekenhuispersoneel was met stomheid geslagen, herinnert Sonja zich. "Het hele team zei: we weten niet wat er gebeurd is." Het gebeurt slechts eens in honderden gevallen, had het personeel uitgelegd, maar er was niet te verklaren wat er precies was misgegaan.

Het ziekenhuispersoneel leefde en rouwde volop met Sonja mee. "Ik heb huilende gynaecologen aan mijn bed gehad. Ik heb me heel erg gesteund gevoeld, door de gynaecoloog, door het hele team. Dat het verdriet gedeeld was, was fijn."

Rouwverwerking

Niet lang na de bevalling werd rouwverwerking aangeboden aan Sonja en haar man. Daar merkte ze dat openlijk praten over wat ze hadden meegemaakt, lastig was. "We hebben heel veel verdriet weggestopt. Je wil de ander niet in paniek laten raken, dus zeg je dingen maar niet."

De therapeut had daar meer doorheen kunnen prikken, denkt ze achteraf. Uiteindelijk heeft hun huwelijk het niet gered. "We zijn twee verschillende kanten op gegaan, ook in de rouwverwerking."

Gesprek uit de weg

Toen Sonja na de bevalling thuiskwam om te herstellen, kreeg ze niet de steun die ze vanuit haar omgeving had verwacht. "De eerste 2 weken staat je hele huis vol bloemen," vertelt ze, "maar daarna hoor je niks meer."

Ze merkte dat de mensen die ze kende het gesprek met haar expres uit de weg gingen. "Ik heb meegemaakt dat ik mensen die ik kende tegenkwam, die deden alsof ze me niet zagen, en aan de overkant van de straat gingen lopen." Het viel haar op dat mensen het moeilijk vinden om hulp aan te bieden of gewoon even langs te komen. "En dan zit je na 2 weken thuis, alleen. Te herstellen van je bevalling zonder baby in de wieg."

'Je moet erover praten'

Sonja kan zich best voorstellen dat mensen zich ongemakkelijk voelen bij dit onderwerp, benadrukt ze. "Ze weten niet hoe ze het erover moeten hebben. Ze willen je niet kwetsen." Maar hoe onbedoeld ook, ze heeft zich daardoor juist eenzaam gevoeld, vertelt Sonja.

"'Ik maak het alleen maar moeilijker voor diegene', denken ze dan. Maar nee, je moet erover praten."

Mannen anders behandeld dan vrouwen

Ze denkt dat het er niet over hebben ook veel impact heeft gehad op haar ex-man. "Ik merkte aan hem dat hij heel erg in zichzelf keerde. Er werd niet meer over gesproken, die mogelijkheid was er bijna niet."

Mannen en vrouwen worden anders behandeld als het gaat om mentale gezondheid, denkt Sonja. "Ik denk dat vaak wordt vergeten dat een man ook weleens zou kunnen instorten of het zwaar kan hebben", zegt ze. "Daar is de maatschappij niet op ingesteld. We denken dat mannen geen emoties mogen tonen. Dat zie ik wel als een gemis."

Plek voor verdriet

Als mensen al met haar praatten, kwamen ze vaak met goedbedoelde opmerking waar ze zich nog rotter door voelde, vertelt Sonja. "Bijvoorbeeld, 'Oh, wat ben je sterk'. Maar ik wil helemaal niet sterk zijn, dacht ik dan vaak. Als ik dit had moeten meemaken om sterk te worden, dan ben ik liever niet sterk."

Dat dit voor mensen een lastig en zwaar onderwerp is, snapt ze ook. Toch zou het voor haar en andere lotgenoten fijn zijn als mensen openlijker over doodgeboortes zouden durven praten. "Ik zou willen dat het meer bespreekbaar zou zijn. En dat er plek is voor verdriet."

Hij was jarenlang een van de vaste gezichten van EenVandaag: Pieter Jan Hagens. Gisteren presenteerde hij het programma voor het laatst. Hij gaat met pensioen na een carrière van meer dan 40 jaar als journalist en presentator, op radio en tv.

Normaal stelt Pieter Jan de vragen, nu mochten jullie die aan hem stellen.

1. Hoe kijk je terug op je carrière?

"Ik vind dat ik een geluksvogel ben. Ik heb 43 jaar in de journalistiek gezeten en ik heb er enorm van genoten. Ik zou niet weten wat ik anders had moeten doen, er is geen vak dat ik zo leuk zou vinden als dit."

"Het leuke van met pensioen gaan is dat de oude doos wordt opengemaakt. Ik heb veel verschillende dingen kunnen doen en meegemaakt, ook buiten de journalistiek. Dat komt allemaal weer naar boven. En het gevoel dat ik steeds opnieuw krijg is: wat heerlijk dat ik dat heb kunnen doen."

Bron: ANP

1/7In de jaren 90 was Pieter Jan een van de gezichten van Jules Unlimited

2. Hoe heb je de journalistiek zien veranderen?

"De journalistiek is veranderd, maar ik ben zelf ook veranderd. Ik begon bij de VARA in de jaren 80, waar ik met stevig linkse journalisten werkte. Ik dacht: zo hoort het kennelijk. Later heb ik me daar een beetje van gedistantieerd, ik vond het te activistisch. Ik vond dat de feiten meer moesten spreken."

"In deze tijd, waarin grimmige leiders opstaan en democratische vrijheden op het spel staan, denk ik juist weer: journalisten zijn er niet alleen voor de feiten, maar ook om bepaalde ideeën te beschermen. Ideeën die het fundament vormen voor onze liberaal-democratische samenleving."

3. Wat was jouw favoriete onderwerp om te presenteren, en wat het moeilijkste interview?

"Ik heb bij Buitenhof veel bijzondere mensen aan tafel gehad, met wie ik langere gesprekken kon voeren. Ik heb veel bijzondere denkers, schrijvers en politici gesproken. Die hadden vaak iets te vertellen waar ik wel wat van opgestoken heb. Vooral de Israëlische schrijver Amos Oz maakte indruk, dat was zo'n wijze man."

"Hij maakte zulke goede opmerkingen. Dat was in 2015, de aanslagen in Parijs waren toen net geweest. Hij duidde dat terrorisme op zijn manier. Hij had het erover dat terroristen geen gevoel voor humor hebben, en dat klinkt nu heel plat, maar hij vertelde dat zo raak en mooi. En ik weet ook dat veel kijkers van die uitzending hebben genoten."

"Maar ook bij EenVandaag heb ik veel spannende dingen gedaan. Ik denk meteen aan de verkiezingsdebatten. Het debat in 2023, waaruit het huidige kabinet is voortgekomen, is een van de betere debatten die ik heb geleid. Maar tegelijkertijd waren die debatten een van de moeilijkste dingen die ik heb gedaan, dat is een hele opgave."

"Het is fijn dat je dan eindeloos met collega's kan brainstormen over wat de beste opzet is. En dat je de spanning deelt: tijdens het debat hoorde ik dan de eindredacteur in mijn oortje, die net zo zenuwachtig was. Dit delen met collega's ga ik het meeste missen aan het werk. Want ook als je geen beste vrienden bent, maken ze toch een groot deel uit van je sociale leven."

4. Welke peiling had de meest verrassende uitslag voor jou?

"Ik heb niet zo'n goed geheugen voor peilingen, moet ik eerlijk zeggen. Het Opiniepanel is natuurlijk een heel goed gereedschap van EenVandaag. Maar als ik in de studio sta, ben ik bezig met het gesprek dat ik voer met de presentator van de paneluitslagen, niet met de uitslagen zelf. Ik kan die niet tegelijkertijd goed onthouden, dus weet ook niet meer welke uitslag mij het meest heeft verbaasd."

5. Hoeveel invloed heb je zelf gehad op de onderwerpen die behandeld werden? En ging dat weleens in tegen je eigen mening?

"Eigenlijk heb ik daar niet zo veel invloed op. EenVandaag is een olietanker die op koers vaart, er werkt een grote redactie. Ik kan wel meepraten en meedenken, maar ik ben geen eindredacteur. Toch heb ik zeker in interviews wel een belangrijke stem. En ook in de politieke debatten kan ik als presentator de richting van het gesprek bijsturen."

"Of de presentatie weleens tegen mijn eigen ideeën of mening in ging? Laat ik zeggen dat ik wel blij ben dat ik mezelf nu meer mag gaan uitspreken. Maar ik ben ook blij dat ik dat als journalist en presentator niet gedaan heb. Ik zou mezelf geen knip voor de neus waard vinden als ik in interviews een bepaalde politieke lijn zou voorstaan. Ik vind dat je als journalist niet te koop moet lopen met je eigen mening."

"Tegelijkertijd vind ik het gek om nu weg te gaan, omdat er zoveel gebeurt op het moment, waarvan je denkt: oei, waar gaat dit heen? In de Verenigde Staten durven wetenschappers zich niet meer uit te spreken, er zijn bezuinigingen op het hoger onderwijs, ook in Nederland. Het klimaat verandert. Daar maak ik me zorgen om. Het voelt als een grote opluchting dat ik niet geheimzinnig hoef te doen over waar ik mij zorgen om maak. Dat heb ik gemist de afgelopen jaren."

"Ik heb niet de illusie dat ik daar in mijn eentje iets aan kan doen. Maar alles wat journalisten, maar ook burgers doen, is op dit terrein van belang. Wat ik daarom ook ga doen is als burger mezelf meer uitspreken. Dat kan nu ook, ik ben journalist af. Misschien sluit ik me wel aan bij een politieke partij. Ik weet nog niet welke, maar ik ga het wel doen. Niet als politicus, maar gewoon als burger."

Bron: EenVandaag

1/6Achter de schermen bij de laatste uitzending van Pieter Jan Hagens

6. Wat ben je van plan om te gaan doen tijdens je pensioen?

"Ik ga eerst zeilen met mijn vrouw, een paar maanden weg. En daarna wil ik graag dingetjes doen waar ik tot nu toe niet aan toe kwam, zoals een houten bootje maken waar mijn kleinzoon in kan leren zeilen. Dat ben ik zeker van plan."

"Het is sowieso goed om weer eens met een frisse blik de wereld in te kijken, want er komt voor het werk ongetwijfeld iets anders moois in de plaats. Aan de andere kant: ik stop weliswaar met de vaste dingen, maar ik blijf nog steeds graag interviews en debatten leiden, voice-overs inspreken, misschien invallen bij een radio-uitzending. Dus als iemand ergens ziek is, weet me te vinden."

7. Hoe hoop je dat de journalistiek er de komende jaren uit gaat zien?

"Ik hoop dat de journalistiek zich opstelt als beschermer van de waarden waar wij allemaal op drijven, zoals gelijkheid, vrede, rechtvaardigheid en verdraagzaamheid. Al die dingen zijn zo belangrijk in onze democratische samenleving, en ik hoop dat journalisten daaraan meewerken. Elke journalist is op dit terrein van belang."

"Ik denk dat de meeste journalisten dit ook zo zien, sowieso al mijn collega's hier bij EenVandaag. Ik ben er trots op dat alle collega's zich ervan bewust zijn dat we een rubriek zijn die dicht bij de mens wil staan, waar de onderwerpen die we brengen echt relevant zijn, en waarin tegelijkertijd de feiten heilig zijn. Juist in deze tijd waarin onverdraagzaamheid en angst toenemen, denk ik dat het belangrijk is dat er programma's zoals EenVandaag zijn."

Wereldwijd liggen er miljoenen landmijnen onder de grond. Hierdoor vallen er jaarlijks honderden slachtoffers. Om dit te stoppen werd in een verdrag afgesproken dat het wapen de wereld uit moest. Maar nu de spanningen toenemen, trekken landen zich terug.