Ouders Amerikaanse 'school shooter' veroordeeld: waarom zoiets in ons land niet kan gebeuren

In de VS zijn de ouders van Ethan Crumbley veroordeeld voor 'onvrijwillige doodslag'. In 2021 schoot hun zoon vier klasgenoten dood. Het is een opvallende uitspraak, want niet eerder werden ouders op deze manier berecht voor de daden van hun kind.

Beide ouders kunnen vanwege de door hun zoon gepleegde moorden een celstraf van 15 jaar krijgen. Volgens de rechter hebben ze nalatig gehandeld. "Om die strafrechtelijke verantwoordelijkheid bij ouders neer te leggen is vrij uniek", vertelt strafrechtadvocaat Krista Koopman. "Dit kennen wij in Nederland niet. Iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen daden."

Actieve bijdrage

Hoe zit het dan wel in Nederland? Volgens Koopman moeten ouders, om berecht te worden voor de daden van hun minderjarige kind, een actievere bijdrage hebben verleend bij het overtreden van de wet. "Dan kom je al vaak op het medeplegen. Ouders zijn over het algemeen, als we kijken naar het strafrechtelijke gedrag van kinderen, geen procespartij."

"Ze worden verplicht om op zittingen te verschijnen, ze zijn daar als ouder om te horen wat hun kind heeft gedaan." Maar bang om veroordeeld te worden, dat hoeven Nederlandse ouders volgens Koopman niet te zijn.

Schadevergoeding betalen

De moeder en vader van Crumbley worden ervan beschuldigd dat ze zijn hulpkreten hebben genegeerd. Hij vertelde hen bijvoorbeeld dat hij stemmen in zijn hoofd hoorde. Ook gaven ze hem het wapen cadeau waarmee hij uiteindelijk zijn klasgenoten doodschoot.

Op zo'n manier verantwoordelijk worden gehouden van de daden van je kind, dat kan in Nederland dus niet. Toch komt het weleens voor dat ouders aansprakelijk worden gesteld als hun kind een strafbaar feit pleegt. "We kennen in Nederland wel de risicoaansprakelijkheid van ouders", vertelt Koopman. "Die is eigenlijk financieel. Hij geldt voor kinderen tot 14 jaar. Als zij een schadevergoeding moeten betalen, kunnen ouders daar wel aansprakelijk voor gesteld kunnen worden."

Geen pistolen, maar messen

De unieke uitspraak van de Amerikaanse rechter kan volgens Koopman wel als voorbeeld dienen voor toekomstige rechtzsaken. Ook in Nederland. "Er is hier natuurlijk niet zo zeer sprake van 'school shootings', maar we zien wel meer geweld onder minderjarigen. De vraag is of ouders daarin meer kunnen betekenen."

In 2021 zette toenmalig minister van Rechtsbescherming Sander Dekker hierin al een eerste stap. Hij schreef een Kamerbrief vanwege het stijgende aantal steekincidenten bij jongeren onder de 20 jaar. Dat steeg volgens het CBS van 30 in 2016, naar 60 in 2021.

'Hoe kunnen we dit voorkomen?'

"Dat was eigenlijk ook om ouders toch meer te gaan betrekken in het strafproces." Koopman denkt dat dit een goed idee is, maar geeft ook toe dat ouders niet altijd weten wat hun kinderen buitenshuis doen. Soms hebben ouders daar geen grip op. "Dat maakt het heel erg lastig."

Ze vervolgt over de brief van Dekker: "Als het echt een strafrechtelijk tintje krijgt, dan zal het waarschijnlijk niet zozeer gaan om het veroordelen van de ouders, maar meer om hen te betrekken in het hele proces. En met hen te kijken naar: hoe kunnen we het voorkomen voor de toekomst?"