De man die vrijdag vermoedelijk is ontvoerd in Spanbroek, is vandaag teruggevonden in het centrum van Beverwijk. Het was een opmerkelijke ontvoering, maar vooral omdat de man op sokken over straat liep en er geen sprake leek te zijn van dwang.

Wat er is gebeurd in Spanbroek lijkt on-Nederlands, maar dat is het volgens oud-recherchechef Sander Schaepman zeker niet. "Dat is een mate van naïviteit die ons niet meer past. We zijn als Nederland een van de top-landen van Europa als het gaat om criminaliteit, zeker als het gaat om georganiseerde criminaliteit."

Onder de pet

De georganiseerde misdaad is volgens Schaepman niet weg te denken uit ons straatbeeld. Met alle explosies, schietpartijen, afrekeningen en de nummer 1-positie in Europa als het gaat om productie, export en doorvoer van harddrugs: "Dus zeggen dat het on-Nederlandse toestanden zijn, is niet van deze tijd. Dan heb je de afgelopen 10 jaar onder een steen geleefd."

Ook ontvoeringen als in Spanbroek zijn volgens de oud-recherchechef aan de orde van de dag. "Je mag er vanuit gaan dat 9 op de 10 criminele ontvoeringen nooit bij de politie bekend worden. Ze weten het goed onder de pet te houden."

'Ontvoering is ontvoering'

Maar wat gebeurt er als een ontvoering wél bekend wordt bij de politie? "Een ontvoering is een 'Prio Nummer 1-melding'. De politie moet heel snel aan het onderzoek beginnen en uitzoeken wat de omstandigheden zijn. Dus wat meteen gebeurt is dat er veel energie wordt gestoken in het vinden van alle sporen op de plaats waar het slachtoffer voor het laatst is gezien. Je moet dan denken aan camerabeelden en getuigenverklaringen. Deze sporen kunnen leiden naar het voertuig waar de persoon in is gestapt. Dat voertuig heeft een kenteken en als het kenteken niet vals is, dan heb je snel een verdachte."

Hij vervolgt: "Ontvoering is ontvoering, en anders is het geen ontvoering. Er zit niets tussen. Als het ontvoering is, maakt het niet uit of het de dochter van de minister-president is of iemand in het criminele circuit, de inzet is hetzelfde: fikse inzet van politie met minimaal 24 personen, observatieteams. Er wordt alles op alles gezet om de ontvoerde terug te vinden."

Unieke zaak

Het vinden van het slachtoffer is dus de eerste prioriteit, zo ook in de Spanbroek-zaak. "Al snel werd duidelijk dat de man in een auto was gestapt, dus dan draait het om de vraag: kun je achter het voertuig komen? Je gaat eerst op zoek naar het slachtoffer, dan pas naar de verdachte. Maar dat gaat vaak hand in hand, want de verdachte kan natuurlijk bij het slachtoffer zijn."

Wat deze zaak uniek maakt, is dat de politie vrij snel beelden van het slachtoffer heeft verspreid en niet van de verdachten. "Dat zou te maken kunnen hebben met het feit dat het slachtoffer niet meer onder controle was van de vermeende ontvoerders en dat er wellicht iets anders meespeelt dat de politie wegens privacyredenen niet deelt." In dit specifieke geval zou dat te maken kunnen hebben met de staat waarin de man is gezien voor de ontvoering. "Hij liep op sokken, oogde verward, sprak geen Nederlands en ging zonder veel tegengas de auto in. Dat geeft reden om te denken dat er iets anders aan de hand kan zijn."

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."