radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

'Nu kan écht de vlag uit': uitvinder Robin Koops hoopvol na bevestiging dat zijn kunstalvleesklier werkt

'Nu kan écht de vlag uit': uitvinder Robin Koops hoopvol na bevestiging dat zijn kunstalvleesklier werkt
Bron: EenVandaag

Van knutselen in je schuur tot een uitvinding voor de wereldwijde markt: voor Robin Koops lijkt dat werkelijkheid te worden. Zijn uitvinding van de kunstalvleesklier geeft diabetespatiënten een beter leven, concludeert een wetenschappelijk studie.

De studie met 75 diabetespatiënten werd gepubliceerd in het wetenschappelijk blad The Lancet. Patiënten gaven aan in hun dagelijks leven veel minder last te hebben van hun ziekte. "Geweldig om terug te lezen natuurlijk", zegt Koops. "Ik besef ook weer even dat dit heel bijzonder is."

Zelf gebouwd

Het is een lange weg geweest. In 1994 kreeg Koops diabetes type 1. Bijna 10 jaar later kreeg hij een ingeving om het leven met diabetes te verlichten. Samen met drie vrienden begon hij in zijn werkplaats te knutselen. EenVandaag zocht hem 5 jaar geleden al eens op. "Ik dacht: het kan toch niet zo moeilijk zijn om een elektronische alvleesklier te bouwen. Ik moest echt iets bedenken wat er nog niet was", vertelde Koops toen.

In het ziekenhuis had hij een diabetesverpleegkundige. Die hielp hem aan de eerste spullen, zoals pompjes. De eerste versie van de kunstalvleesklier noemden ze 'Robopump' en het ding was net zo groot als twee laptops. Koops testte het apparaat zelf in het ziekenhuis met hulp van zijn diabetesverpleegkundige.

EenVandaag ging in 2019 al eens langs bij Robin Koops

'Niet stilgezeten'

In 2019, na 15 jaar werken, was de grootte van de kunstalvleesklier al geslonken tot die van een dikke smartphone. Inmiddels telde zijn bedrijf Inreda (het Zweedse woord voor 'instellen') Diabetics veertig werknemers. Koops droeg het apparaat zelf en wilde nooit meer zonder.

En sindsdien? "We hebben niet stilgezeten", zegt Koops nu 5 jaar later. "Vanaf oktober 2020 zijn we mensen gaan behandelen, samen met zorgverzekeraars Menzis en CZ. Dat waren in totaal 125 mensen. De Menzis-groep van zo'n 75 mensen heeft aan dit wetenschappelijke onderzoek ook meegedaan. Die mensen lopen er nog steeds mee, dus dat is heel positief."

Meer onderzoek

Daarnaast heeft hij een aanvraag ingediend voor de subsidieregeling veelbelovend zorg (VeZo) en - omdat zo'n aanvraag wel even duurt - zijn ze een nieuw apparaat gaan ontwikkelen. "Je wil in de tussentijd toch dingen doen."

"We hebben ook studies gedaan naar kinderen en naar mensen met alvleesklierkanker die geen alvleesklier meer hebben." Nu de studie in The Lancet is gepubliceerd opent het heel veel deuren, benadrukt Koops. "We kunnen nu werken richting vergoeding voor de zorg. Zoals het er nu naar uitziet, hoop ik dat we die eind 2025 binnen hebben."

Bekijk ook

'Tijd voorbij gevlogen'

Met hem persoonlijk gaat het ook goed. Koops loopt ondertussen zelf al jaren met het apparaatje en heeft zijn oude leven voor 98 procent terug, vertelt hij. Dat leven staat ondertussen al wel 20 jaar in het teken van het ontwikkelen van de kunstalvleesklier: "Die tijd is eigenlijk voorbij gevlogen."

"Je bent er continu mee bezig en zet stap voor stap. Je krijgt er veel energie van. En ja, het is een lange weg, maar het wel een weg die je moet bewandelen. Het is maar goed dat ik op voorhand niet wist hoe dat zou zijn. Maar ik was er altijd wel aan begonnen."

Veel scepsis

Dat een studie nu bewijst dat de kunstalvleesklier werkt, vindt Koops 'fantastisch'. "Over de jaren is er natuurlijk veel scepsis over wat wij doen. Maar op dit moment is er ook veel enthousiasme. Er werken mensen in ziekenhuizen die heel enthousiast zijn om hiermee te gaan werken en dat is heel mooi om te zien."

Het is vooral een mooie weerlegging van de scepsis, ziet Koops, die de wetenschappelijke wereld en gezondheidszorg goed heeft leren kennen. Totdat je dit soort resultaten hebt, blijft men sceptisch, weet hij. "Dat is soms terecht. Maar soms is het ook negatief, zonder reden. Er heerst soms ook ongeloof, dat dit echt werkt."

Bekijk ook

Moeilijke wereld

5 jaar geleden vertelde Koops al dat de medische wereld lastig is om binnen te komen met zo'n uitvinding. En dat is nog steeds moeilijk: "Als je een bedrijf hebt met nieuwe ideeën is het moeilijk om erin te blijven. Vooral omdat de gevestigde orde de deuren heel erg gesloten houdt. Die hebben hun eigen handel en zitten niet te wachten op nieuwe dingen."

"Er zijn ook gewoon artsen en dokters die daar ook soms om diverse redenen sceptisch om zijn, dat is prima. Zo werkt de wereld", zegt hij. "Maar dat is ook de reden dat dingen zo lang duren. Elke keer als je een probleem tegenkomt, los je hem op, en ga je naar het volgende probleem. Als je dat blijft doen, kom je deze wereld wel in."

'Nu écht de vlag uithangen'

Daarom is deze studie ook zo waardevol, vindt Koops. "Je ziet het grote verschil met de behandelingen die er op dit moment zijn. Met name de medische resultaten en ook in combinatie met de kwaliteit van leven die de mensen ervaren. Dat is uniek."

"Als iemand nu sceptisch is, kunnen we zeggen: 'Lees eerst dit onderzoek maar van begin tot eind.' De dokter is blij, de patiënt is blij en nu moeten we nog zorgen dat de verzekeraar blij wordt. En dan is er geen belemmering meer. In 2013 zat ik bij De wereld draait door en zei Matthijs: 'Nu kan de vlag uit!' Maar als ik de vlag uit moest hangen, dan zou ik hem nu écht uithangen."

Nooit helemaal klaar

En dat de patiënt blij is, merkt Koops nog weleens in het dagelijks leven. "Het apparaat lag in het medisch museum in Leiden en in de stad kwam op een gegeven moment iemand achter mij aan. Die had spontaan een enorme bos bloemen gekocht en gaf die toen we in een restaurant waren, als bedankje voor de uitvinding. Dan besef je, net als vandaag eigenlijk, dat het bijzonder is wat je hebt gedaan."

Daar haalt Koops motivatie uit om door te gaan. Daaruit, en uit zijn kunstalvleesklier natuurlijk: "Dat ik mijn leven zo terug heb, voelt echt geweldig. En dit project? Dat is eigenlijk nooit helemaal af. Er blijven punten van verbetering. Het apparaat verfijnen en verkleinen, of geschikt maken voor blinden. Het blijft altijd in ontwikkelingen en er zijn heel veel uitdagingen."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoe besmettelijk is tuberculose? En andere vragen over tbc beantwoord

Hoe besmettelijk is tuberculose? En andere vragen over tbc beantwoord
Een dokter in Lima (Peru) bekijkt een röntgenfoto van iemand met tuberculose
Bron: AFP

Tuberculose was ooit een dodelijke ziekte in Nederland. Het is tegenwoordig beter behandelbaar en komt hier minder vaak voor. Laatst was er een uitbraak bij een maaltijdleverancier, met tachtig besmette medewerkers. We vroegen wat jullie wilden weten.

Hoogleraar Immunodiagnostiek van mycobacteriële infectieziekten van het Leids Universitair Medisch Centrum Annemieke Geluk geeft antwoord op jullie vragen.

1. Wat is tuberculose en hoe raak je besmet?

"Tuberculose (tbc) wordt veroorzaakt door een speciale mycobacterie", begint Geluk. "Het is een bacterie die wordt overgedragen via de luchtwegen van iemand die de besmettelijke vorm (longtuberculose, red.) van de ziekte heeft. Door te hoesten kan de bacterie worden overgedragen." Maar niet iedereen die besmet raakt, wordt ook ziek. "Het grootste deel van de mensen doodt de bacterie met hun immuunsysteem en ontwikkelt geen tuberculose."

Volgens het RIVM krijgt slecht 1 op de 10 mensen die besmet zijn uiteindelijk tuberculose. Dit kan na een paar maanden gebeuren, maar soms pas jaren later. De kans om ziek te worden is het grootst in de eerste 2 jaar na besmetting. Wanneer iemand de bacterie bij zich draagt zonder ziek te worden, heet dat een tuberculose-infectie. In dat geval is die persoon niet besmettelijk voor anderen.

Daarom is het volgens Geluk belangrijk om het onderscheid te maken tussen latente en actieve tuberculose. "Bij latente tuberculose draagt iemand de bacterie bij zich, maar is niet ziek en heeft geen symptomen. Het immuunsysteem houdt de bacterie onder controle. Bij actieve tuberculose is iemand wél ziek en heeft de bacterie zich vermenigvuldigd in het lichaam. Deze mensen kunnen ook besmettelijk zijn."

Annemieke Geluk
Bron: Eigen beeld
Annemieke Geluk

2. Hoe kan het dat tachtig medewerkers van een bedrijf ineens besmet zijn geraakt? Kan dat door één besmettelijke bron?

"Ja, dat kan", zegt Geluk. De hoogleraar is niet voldoende op de hoogte van dit specifieke geval om te zeggen wie 'patiënt één' is, maar tuberculose wordt via de luchtwegen overgedragen. Mensen die nauw contact hebben met een besmettelijk persoon lopen risico om besmet te raken. "Dat kunnen huisgenoten zijn, maar ook collega's met wie je intensief samenwerkt in dezelfde ruimte. Dat verklaart waarom het zich binnen een bedrijf heeft kunnen verspreiden."

"Daarnaast speelt het mee dat je na besmetting niet gelijk ziek hoeft te worden. We leven tegenwoordig in een samenleving waarin veel mensen reizen." Zo kan iemand besmet raken en jarenlang zonder klachten rondlopen. Maar door veranderende omstandigheden, zoals een verzwakt immuunsysteem, kan die persoon alsnog actieve tuberculose ontwikkelen en besmettelijk worden. "Patiënt één van deze uitbraak hoeft dus niet in Nederland geïnfecteerd te zijn."

info

Wat zijn de klachten/symptomen bij tuberculose?

  • lange tijd hoesten (bij tuberculose in de longen) en slijm bij het hoesten*
  • 's nachts erg zweten
  • afvallen
  • geen zin in eten
  • moe
  • koorts
  • moeilijker ademhalen

*Iemand die langere tijd tuberculose heeft, kan bloed ophoesten

Bron: RIVM

3. Bij welke groepen komt tuberculose vaker voor?

"Tbc komt vaker voor bij mensen met een verzwakt immuunsysteem", zegt Geluk. "Bij het grootste deel van de mensen schakelt het lichaam de bacterie zelf uit, zonder ziek te worden. Maar als je afweersysteem minder goed werkt, kan de kans op tuberculose groter zijn." Dit geldt bijvoorbeeld voor mensen met een HIV-infectie, waarbij bepaalde immuuncellen ontbreken in het lichaam. Net als mensen die medicijnen gebruiken die het immuunsysteem onderdrukken, zoals bij een orgaantransplantatie.

"Mensen met een chronische aandoening hebben, zoals diabetes, en wonen in een gebied waar tuberculose veel voorkomt lijken een iets verhoogd risico te hebben om de ziekte te ontwikkelen. Hoe dat precies werkt, wordt nog onderzocht", voegt Geluk toe.

Tuberculose is een met armoede geassocieerde ziekte "De ziekte komt vooral voor in landen zoals India, Indonesië, gebieden in Zuid-Amerika en Afrika", zegt Geluk. Zo kunnen mensen die jarenlang ondervoed zijn een verzwakte afweer hebben en een grotere kans lopen om ziek te worden.

4. Wordt er in Nederland nog steeds getest op tuberculose, zoals vroeger op scholen?

"Nee, dat gebeurt niet meer", antwoordt Geluk. "Vroeger werd er veel meer getest omdat tuberculose toen vaker voorkwam." Op de website van het Tuberculosefonds staat dat er toen grootschalige röntgenscreenings werden ingevoerd bij onder andere studenten, leerkrachten en zorgpersoneel om de ziekte vroegtijdig op te sporen.

Na de Tweede Wereldoorlog werd antibiotica beschikbaar waarmee de infectie behandeld kon worden, en dankzij betere gezondheidszorg is tuberculose steeds zeldzamer geworden in Nederland. "Daarom wordt er niet meer standaard getest, behalve bij specifieke uitbraken, zoals nu in bij de maaltijdleverancier", zegt Geluk.

Bekijk ook

5. Is tuberculose te genezen?

"Ja, tuberculose is te genezen", zegt Geluk. "Met antibiotica kan de actieve vorm van tuberculose behandeld worden." Maar ze benadrukt dat dit wel tijd kost. De behandeling duurt een aantal maanden en het is heel belangrijk dat mensen de antibiotica consequent blijven innemen.

"Helaas zien we ook resistente bacteriestammen", legt Geluk uit. "Sommige bacteriën zijn ongevoelig voor één antibioticum, maar er zijn ook multiresistente vormen die tegen meerdere antibiotica bestand zijn." Dit maakt de behandeling lastiger en voor de patiënt zwaarder.

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

6. Wordt er in Nederland nog standaard gevaccineerd tegen tuberculose?

"In landen waar tuberculose veel voorkomt, zoals India, Indonesië en delen van Afrika, krijgen pasgeboren baby's de BCG-vaccinatie (het vaccin tegen tuberculose, red.). Vroeger werd men in Nederland ook gevaccineerd tegen tuberculose. Maar nu is dat niet meer standaard."

Het BCG-vaccin biedt vooral bescherming aan jonge kinderen tegen ernstige vormen van tuberculose. Maar als je ouder wordt, neemt de effectiviteit van het vaccin af. Daarom wordt wereldwijd gezocht naar betere alternatieven. "Er lopen al jarenlang onderzoeken naar nieuwe vaccins tegen tuberculose, maar tot nu toe is er geen alternatief dat beter werkt dan BCG. Het vaccin is meer dan 100 jaar oud en biedt onvoldoende bescherming aan volwassenen."

Toch wordt het BCG-vaccin in Nederland nog wel aangeboden aan specifieke groepen. Volgens de GGD krijgen baby's en kinderen jonger dan 12 jaar een gratis vaccinatie als een van hun ouders uit een land komt waar veel tuberculose voorkomt. Ook mensen die voor langere tijd in een risicovol land werken, bijvoorbeeld in de gezondheidszorg, kunnen zich laten vaccineren.

De bescherming van het BCG-vaccin houdt ongeveer 10 tot 15 jaar aan en neemt daarna geleidelijk af, volgens het RIVM.

Bekijk ook

7. Hoe wordt tuberculose vastgesteld?

Om te testen of iemand tuberculose heeft, wordt vaak eerst een zogenaamde Mantoux-test gedaan. "Dit is een diagnostische test in de huid die aangeeft of je besmet bent met de bacterie", zegt Geluk. "Een positieve Mantoux-test betekent niet dat iemand de ziekte tuberculose heeft, maar dat die persoon ooit besmet is geweest met de bacterie. Het immuunsysteem kan de bacterie onder controle houden of opruimen waardoor diegene nooit ziek wordt."

Sterker nog, de Mantoux-test is niet altijd even betrouwbaar. "Mensen die ooit een BCG-vaccinatie hebben gehad, kunnen ook positief testen", zegt Geluk. "Dat noemen we een vals-positieve reactie." Daarom wordt er vaak een aanvullende bloedtest gedaan, die wel specifiek is voor infectie met de tuberculose bacterie.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken
Kinderen tijdens een zwemles
Bron: ANP

Nu de overheid 2,3 miljard gaat bezuinigen op het gemeentefonds, wordt ook steeds meer duidelijk dat inwoners dit het meest gaan voelen in hun portemonnee. Bij een vijfde van de gemeentes gaat de onroerendezaakbelasting met meer dan tien procent omhoog

Gemeenten hopen zo een gat te dichten in de begroting om de bezuinigingen van aankomend en volgend jaar alvast op te vangen. Dit blijkt uit onderzoek van Vereniging Eigen Huis.

Compenseren

"Sommige gemeenten geven aan die verhoging te willen compenseren met bijvoorbeeld een iets lagere riool- of afvalstoffenheffing", zegt woordvoerder van Vereniging Eigen Huis Hans André de la Porte. "Maar die ozb is niet na één jaar weg en gaat er op lange termijn dus echt wel inhakken, ondanks die compensatie."

De woonlasten zullen dus voor veel mensen oplopen. Daarbij bestaat er ook een misvatting over wat woningeigenaren financieel aan zouden kunnen zegt De la Porte. "Huiseigenaar zijn zegt helemaal niets over je bankrekening. Als je bijvoorbeeld een klein pensioen hebt, dan is een aanslag van meer dan duizend euro heel veel. Zeker als je bedenkt dat in sommige gemeenten er wel 200 euro bij komt dit jaar."

info

Wat is ozb?

De onroerendezaakbelasting (ozb) is een belasting die huiseigenaren en bedrijven aan de gemeente betalen. Hoe duurder je huis of pand, hoe hoger de ozb. Gemeenten gebruiken dit geld voor bijvoorbeeld wegen, straatverlichting en afval. Of de woonlasten in jouw gemeenten stijgen, kun je hier bekijken.

Bekijk ook

Geen bibliotheek

Een andere optie om de cijfers voor gemeenten niet in het rood te laten lopen, is het schrappen van publieke voorzieningen. Dat zijn bijvoorbeeld bibliotheken, de buurtbus, sportfaciliteiten, of ontmoetingsplekken voor jongeren.

Miriam de Boer heeft een aantal jaar geleden zo'n ontmoetingsplek in Wormerveer opgezet. Iedere dag kunnen jongeren daar in de middag terecht om te poolen, spelletjes te spelen, met elkaar muziek te luisteren of om met één van de vrijwilligers te praten over problemen thuis of op school.

Onduidelijke toekomst

Maar de toekomst van deze plek is nu onduidelijk.

"Dit jaar en al helemaal volgend jaar gaat financieel heel spannend worden. Ondanks dat mensen bij de gemeente Zaanstad hebben gezegd dat wat wij doen heel belangrijk is én niet heel duur."

Bekijk ook

Brandbrief VVD

Het maken van dit soort keuzes is moeilijk geeft ook wethouder in Zaanstad Stephanie Onclin aan. Zij verstuurde samen met 46 andere VVD-wethouders afgelopen weekend een brandbrief aan de landelijke VVD.

De wethouders uiten hierin hun zorgen over de dreigende bezuinigingen voor gemeenten in 2026, ook wel het 'ravijnjaar' genoemd. Ze stellen dat het door deze bezuinigingen niet langer lukt 'om te staan voor onze inwoners en ondernemers', waardoor het werken hen onmogelijk wordt gemaakt.

Keuzes maken

"Twee derde van onze taken worden bepaald door wettelijke regelingen. Eigenlijk krijgen we daar al te weinig geld voor. Maar dat betekent dat er maar een klein stukje overblijft waar wij echt zelf keuzes kunnen maken", zegt wethouder Onclin.

Ze gaat verder: "En dat is juist het stukje wat inwoners écht belangrijk vinden: de openbare ruimte, veiligheid, sport."

Bekijk ook

Hulp voor jongeren of toch het zwembad?

Maar ook het zwembad valt onder de publieke voorzieningen waarop bezuinigd kan worden. De gemeente Zaanstad heeft nu drie zwembaden. "Maar", zegt de wethouder, "als we teruggaan naar twee, dan kan de wachtlijst voor de zwemles van je kind alleen maar verder toenemen."

Of de ontmoetingsplek voor jongeren van Miriam de Boer open kan blijven is een voorbeeld van hoe moeilijk de keuzes zijn die gemeenten moeten maken.

Hulp voor jongeren of toch het zwembad? Gemeenten staan voor lastige keuzes om te bezuinigen nu woonlasten stijgen

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant