Nieuwe campagne tegen huiselijk geweld, maar er is meer nodig: 'Geweld echt aanpakken vergt hele lange adem'

Er komt een nieuwe campagne tegen huiselijk geweld. Deze keer worden vooral omstanders aangesproken om te helpen. "Zij kunnen inderdaad een hele grote rol spelen", zegt Nelleke Westerveld van Movisie. Maar er moet óók meer oog zijn voor de oorzaken.

Uit cijfers van de zogenoemde Prevalentiemonitor 2022 van het CBS blijkt dat afgelopen jaar in Nederland maar liefst 1,3 miljoen mensen van boven de 16 jaar slachtoffer waren van huiselijk geweld. In 850.000 gevallen ging het om structureel geweld, dus maandelijks, wekelijks of zelfs dagelijks.

Niet altijd bekend

Nu wil de Rijksoverheid met een nieuwe campagne omstanders stimuleren om het gesprek met slachtoffers van huiselijk geweld aan te gaan. Maar dat is niet heel makkelijk, zegt senior projectleider sociale veiligheid Westerveld van kennisinstituut Movisie. "Het is niet altijd bekend bij omstanders dat er sprake is van huiselijk geweld, want het vindt vaak verborgen plaats."

Tegelijkertijd ziet Westerveld dat veel omstanders wel signalen opvangen. "Maar ze weten niet altijd goed hoe ze daarmee om moeten gaan. Dat kunnen bijvoorbeeld signalen zijn dat je ruzie hoort bij de buren, of dat je ziet dat de politie aan de voordeur verschijnt", geeft ze als voorbeeld. "Dan heb je vaak een onderbuikgevoel."

Ongemakkelijk en spannend

Volgens haar kunnen omstanders een belangrijke rol spelen in het tegengaan of verhelpen van de problemen. "Maar het blijft moeilijk. Het is ongemakkelijk om te praten over huiselijk geweld, en ook spannend. Mensen zijn bang om iemand vals te beschuldigen. Er is ook een angst voor de pleger, dat kan een reden zijn om niets te doen."

Toch denkt Westerveld wel dat het goed is dat de overheid nu met een nieuwe campagne komt: "Een maatschappelijke norm stellen in een campagne kan effectief zijn. Uit onderzoek weten we dat een norm stellen kan bijdragen aan het verminderen van een probleem. Als niet geaccepteerd wordt dat vrouwen worden geslagen, ontstaat er ook een drempel op individueel niveau."

'Het is heel complex'

Maar een campagne alleen is niet genoeg om het te stoppen, vervolgt Westerveld. "Huiselijk geweld is in de werkelijkheid heel complex. Het kan in elke situatie enorm verschillen in ernst en frequentie. Die enorme gevarieerdheid maakt het ook zo ingewikkeld om aan te pakken."

Huiselijk geweld is niet een opzichzelfstaand probleem, benadrukt ze. Het probleem kan namelijk door allerlei factoren veroorzaakt worden. "Zo zijn er stressgerelateerde factoren die van invloed zijn op huiselijk geweld", legt ze uit.

'Lange adem hebben'

Stress die voortkomt uit bijvoorbeeld armoede, werkloosheid of verslaving. "Dat zijn factoren die volop aanwezig zijn in de maatschappij. Zo is de armoede niet verminderd, maar vergroot. Dat veroorzaakt veel stress." Ook een echtscheiding kan een risicofactor zijn, waarbij er soms jaloezie ontstaat. "Dan speelt macht en onmacht een grote rol in de relatie. Dan is het risico op partnerdoding veel groter."

Er zijn dus allerlei mechanismes en factoren die huiselijk geweld in stand houden, zegt Westerveld. "Dus als je geweld echt wil aanpakken, zal je ook een hele lange adem moeten hebben. Dan moet je echt op meerdere gebieden de problemen oplossen."

Andere manieren van ingrijpen

"Het is echt heel belangrijk om te kijken of geweld voortkomt uit macht en onmacht, jaloezie of dwingende controle? Of hebben we te maken met die stressgerelateerde factoren?", zegt Westerveld over het stoppen van huiselijk geweld.

En het is dan echt aan professionals om heel goed te kijken wat de oplossing kan zijn, voegt ze toe. "Want ze vragen allemaal om een hele andere manier van ingrijpen."