Russische spionageschepen varen steeds vaker in onze wateren, en zijn gespot in de buurt van belangrijke onderzeese datakabels. Een nieuwe Nederlandse techniek moet ons land hier beter tegen beschermen. "We hebben geen idee hoe kwetsbaar we hier zijn."

Kennisinstituut TNO heeft een nieuwe manier ontwikkeld om scheepsverkeer in de buurt van onderzeese pijpleidingen of kabels automatisch te detecteren. Dat kan door glasvezels in de kabels te gebruiken die wel zijn aangelegd, maar nog niet worden ingezet.

Dark fibers

Deze ongebruikte glasvezels worden ook wel 'dark fibers' genoemd en kunnen door een slimme techniek van TNO als kilometerslange sensor gebruikt worden.

Dat werkt zo: als je laserlicht door de glasvezel stuurt, komt er een reflectie van dat licht terug. Als er een geluidsbron dicht bij de kabel komt, vervormt de kabel een klein beetje. Hierdoor verandert de reflectie van het laserlicht. Die verandering kan worden opgepikt door een speciaal apparaat uit de olie- en gassector, de zogenaamde 'DAS Interrogator'.

Onderzeeër of walvis?

Met deze nieuwe techniek is de locatie en de richting van de geluidsbron heel precies op te sporen. Zo kan snel worden vastgesteld of de geluidsbron een dreiging is of niet.

Geofysicus en geoloog Vincent Vandeweijer van TNO is enthousiast over deze methode, die inmiddels succesvol is getest. "Het is ongelooflijk wat er allemaal te horen is. Er is natuurlijk veel lawaai op de Noordzee, maar een walvis die langszwemt kunnen we gewoon onderscheiden", vertelt hij.

'Niet naïef zijn'

De sabotage van de Nord Stream-pijpleidingen in de zomer van 2022 maakt 'pijnlijk duidelijk' dat de installaties op de bodem van de Noordzee kwetsbaar zijn, zegt Casper Bosschaart, specialist in oorlogsvoering op de zeebodem bij TNO. "We moeten niet naïef zijn."

"Het is voor Rusland heel interessant om nu al voorbereidingen te treffen om in geval van oorlog ons direct hard te treffen. Vallen er hier een paar windparken uit, dan hebben we direct een probleem met de stroomvoorziening", legt hij uit. Volgens hem zijn de 'dark fibers' een extra stuk gereedschap om sneller in kaart te brengen wat zich op de zeebodem afspeelt.

'Binnen 5 jaar onderwaterdrones'

De laatste jaren is er meer aandacht voor de kwetsbaarheid van de Noordzeebodem. Een aanval op energie- en data-installaties op en in de Noordzee kan desastreuze gevolgen hebben voor landen daaromheen. De beveiliging moet daarom beter, maar volgens de TNO-onderzoeker moet ook de afschrikking groter worden.

"Nu zijn de Russen nog aan het aftasten waar wat zit en waar ze wat mee kunnen", zegt hij. Toch voorspelt Bosschaart dat Rusland binnen 5 jaar in staat is om onderwaterdrones in te zetten. "Drones kunnen dan een veel grotere afstand overbruggen en doelgericht zijn. Ook daar moeten we ons op voorbereiden."

Een week geen stroom

VVD-Europarlementariër Bart Groothuis zag eerder al hoe reëel de dreiging op de zeebodem is. "We hebben geen idee hoe kwetsbaar we hier zijn. Als er een paar grote datakabels of energieleidingen doorgaan is het raak", waarschuwt hij.

Groothuis spreekt van 'grote ellende' als dat gebeurt: "Met weinig of slechte communicatie krijg je een informatieachterstand. Dat is 'killing' voor de stabiliteit van je land. Een week geen stroom is ook niet best. Mensen worden daar niet gezelliger van."

Bron: Andrei Luzik

Russische strategie

Volgens hem is het een serieuze strategie van het Russische leger om juist onder water toe te kunnen slaan. "Het is echt een militair programma van de Russen om hiermee bezig te zijn", zegt de Europarlementariër.

"De militaire inlichtingendienst van Rusland heeft het 'GUGI Diepzeewater Onderzoeksinstituut' opgericht", vervolgt hij. "Die wetenschappers zitten daar echt niet om Nobelprijzen te winnen, die zijn er om af te luisteren en om sabotageopdrachten te plannen op onze onderzeese infrastructuur. En daar maak ik mij al heel veel jaren heel ernstig zorgen om."

Nieuwe onderzeeboot

Een duidelijk voorbeeld van die strategie is de onderzeeboot Belgorod K-329. Het is de grootste kernonderzeeër ter wereld en kan 4 maanden onafgebroken onder water blijven. De Belgorod is gebouwd om kleinere automatische torpedo's of onderwaterdrones te vervoeren. Zo kan de veel kleinere Paltus-onderzeeboot onder de Belgorod mee worden genomen.

Deze duikboot kan een diepte van 1.000 meter bereiken en is ontworpen om op de zeebodem met kabels en leidingen te werken. Ook heeft ze een automatische kerntorpedo, de Poseidon, in haar arsenaal. Die wordt aangedreven door kernenergie, heeft een bereik van 10.000 kilometer en kan een kernkop van 2 megaton vervoeren.

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."