Het kabinet wil een grote AI-supercomputer in Nederland, zodat we voor de rekenkracht die nodig is voor AI-toepassingen, niet langer afhankelijk zijn van het buitenland.
Vandaag stemt de Tweede Kamer over het plan van het kabinet om een AI-supercomputer te bouwen in Nederland. Het nieuwe, eigen AI-centrum moet ons land in staat stellen om "voor de zorg, defensie en het bedrijfsleven echt een verschil te kunnen maken in de toekomst", legt minister van Economische Zaken Dirk Beljaarts (PVV) uit.
Enorme rekenkracht nodig
Veel mensen kennen kunstmatige intelligentie (AI) vooral van toepassingen zoals ChatGPT, maar de technologie reikt veel verder. Voor complexe AI-toepassingen is een enorme rekenkracht nodig, die geleverd wordt door grote supercomputers. Denk aan een grote hal vol met rijen computerkasten.
Hoewel Nederland al een aantal supercomputers heeft, is dit nieuwe centrum specifiek bedoeld voor AI-onderzoek en toepassingen. Het idee is dat verschillende partijen de supercomputer kunnen gebruiken voor berekeningen die nu onmogelijk of extreem tijdrovend zijn.
'We lopen achter'
Dit is volgens het kabinet cruciaal voor de ontwikkeling van AI in Nederland. "We willen dat de zorg, defensie en het bedrijfsleven hiermee aan de slag kunnen in een beveiligde omgeving. Zij moeten de volledige controle hebben over hun data, zonder deze te hoeven delen", zegt Beljaarts. Ook de wetenschap en commerciële partijen kunnen gebruik maken van het centrum.
Met het AI-centrum hoopt Beljaarts andere landen op het gebied van AI te kunnen bijbenen. Volgens de minister zijn we nog niet te laat. "De koploperspositie is al aan ons voorbij gegaan, maar we hoeven nog niet als hekkensluiter te eindigen als Nederland. We kunnen echt nog wel in de kopgroep mee, maar dan moeten we wel op tijd actie ondernemen.
Samen met de markt
Aan deze supercomputer hangt een prijskaartje van zo'n 300 miljoen euro. "Het is een grote investering", zegt de minister. "Maar het is niet alleen een publieke investering. Dit is iets wat je samen met de markt, met private partijen kunt doen. En als de timing goed is doet de Europese Commissie ook nog voor de helft mee."
Nederland wil samen met Frankrijk, Duitsland en Estland een Europees consortium oprichten voor digitale infrastructuur, zo maakte staatssecretaris Zsolt Szabó (Digitalisering) bekend in de Tweede Kamer. Deze AI-computer kan daar als het aan het kabinet ligt ook een bijdrage aan leveren.
Soevereine rekenkracht
Minister Beljaarts wil voorkomen dat we voor AI-toepassingen afhankelijk zijn van het buitenland, zegt hij. "Ik denk dat het cruciaal is dat we, naast onafhankelijkheid van de Amerikaanse defensie-industrie en het Russische gas, ook toewerken naar digitale en strategische soevereiniteit in Europa."
"Wat we nu doen is capaciteit inkopen van andere landen", legt hij uit. "Het is belangrijk dat we in ieder geval voor de basisrekenkracht niet afhankelijk zijn van commerciële partijen of andere landen. Je wil kunnen beschikken over rekenkracht op Nederlands grondgebied, waar we zelf over beslissen." Soevereine rekenkracht, noemt de minister het.
Afhankelijk van Big Tech
Hoogleraar digitalisering Reijer Passchier ziet ook het belang in van digitale onafhankelijkheid. Hij waarschuwt voor de enorme invloed die Amerikaanse technologiebedrijven nu al hebben in de digitale wereld. Op social mediaplatforms, in dataopslag, maar ook op het terrein van kunstmatige intelligentie.
Toch bestaat, ook wanneer je de supercomputer op eigen grondgebied hebt, nog steeds een vorm van afhankelijkheid van Big Tech, ziet Passchier. Om de supercomputer daadwerkelijk te bouwen, zijn we nog steeds sterk afhankelijk van Amerika. De twee gigantische techbedrijven die chips kunnen leveren, Nvidia en AMD zijn daar namelijk gevestigd.
'Hun software zit overal in'
Volgens Passchier moeten wij ons zorgen maken over de afhankelijkheid van de computerkennis van Amerika. Mochten de diensten van deze bedrijven om wat voor reden dan ook uitvallen, dan hebben we een heel groot probleem.
"Al heel lang merken we dat Amerikaanse bedrijven niet geneigd zijn om zich aan Europese regels te houden, en ook niet altijd dezelfde waarden hebben als wij in Europa", zegt de hoogleraar. "We zijn afhankelijk van hun software, en die zit overal in; van deurbellen, tot auto's, tot in systemen van onze overheid."
Europese alternatieven
"Ik snap dat die zich dat de minister nu alsnog met Amerikaanse bedrijven in zee gaat, maar tegelijkertijd denk ik dat hij ook de ontwikkeling van Europese alternatieven moet ondersteunen. En daar ook het liefst zoveel mogelijk zelf gebruik van moet maken", adviseert hij.
Het is nog niet bekend waar het nieuwe AI-centrum moet komen. Dat zal afhangen van de ruimte op het stroomnet, zegt het ministerie. Coöperatie SURF, een digitaal samenwerkingsverband van onderwijsinstellingen in Nederland dat al een supercomputer voor wetenschappelijke doeleinden beheert, zal ook de nieuwe AI-computer gaan beheren.
Anastasiia (17) hoopt ooit terug te keren naar Oekraïne, maar is somber na nieuw Russisch offensief
Anastasiia vluchtte met haar moeder, oma en twee broers naar Nederland. 3 jaar later spreekt ze Nederlands, werkt ze in een restaurant en gaat ze een opleiding volgen. Maar de oorlog in Oekraïne beheerst het leven van haar en haar familie nog volledig.
Deze week is Anastasiia even weg van de dagelijkse bezigheden en zorgen. Met haar familieleden is ze in Spanje, maar het nieuws over de oorlog in Oekraïne dendert onverminderd door. "Je kan fysiek proberen uit te rusten, maar emotioneel lukt dat niet", zegt de tiener over de telefoon.
Moeilijk contact
Ze kan niet anders dan de ontwikkelingen volgen, want onder andere haar vader, stiefbroertje, stiefvader en grootouders zijn nog in Oekraïne. Ze probeert vaak contact met ze te hebben, maar dat lukt niet altijd. "Ik kon mijn vader eens een paar weken niet bereiken, dat was heel erg moeilijk."
Het zou een grotere oorlog betekenen, want Rusland zal niet stoppen.Anastasiia over het afstaan van Oekraïens grondgebied
'Rusland zal niet stoppen'
Komende vrijdag ontmoeten presidenten Trump en Poetin elkaar in Alaska, om over de oorlog te praten. De Amerikaanse president heeft afgelopen week al gezegd dat Oekraïne mogelijk grondgebied moet opgeven om de oorlog te kunnen beëindigen. Het voorstel van Trump is iets wat tot nu toe onbespreekbaar is voor de Oekraïense president Zelenski. En dat heeft volgens Anastasiia niks met vrede te maken. "Het zou een wereldoorlog betekenen, want Rusland zal niet stoppen."
Anastasiia komt uit de stad Zaporizja. De regio is deels in handen van Rusland en het Kremlin heeft gezegd dat Oekraïne de regio moet opgeven. Ze kan zich niet voorstellen ooit Russisch staatsburger te zijn. Maar zelfs als er vrede komt, dan is er zoveel verwoest. "Ik denk dat niemand meer het leven zoals vroeger terug zal krijgen."
Spannende tijden
De gesprekken tussen de wereldleiders zorgen voor veel spanning bij haar en haar familie, vertelt ze. Ze is bang dat Trump de kant van Poetin zal kiezen en dat zou volgens haar een nederlaag voor Oekraïne betekenen. "Het is pessimistisch, maar misschien wel realistisch."
Ondanks alles probeert Anastasiia een leven in Nederland op te bouwen. Vanuit Opperdoes, waar ze met haar familieleden in een opvang woont. Ze werkt veel uren in de bediening van een restaurant en gaat komend schooljaar een opleiding volgen aan het Mediacollege in Amsterdam. Want ze is geïnspireerd door haar moeder, oorlogsverslaggever Eugenia Melnik.
Extra veel werken
Eugenia werkte als verslaggever in Oekraïne en maakte eerder ook reportages van vrouwen aan het front. "Ik zag wat zij deed en dat motiveerde me ook om dit werk te gaan doen", zegt Anastasiia. Ze hoopt ook journalist te worden en zet daar nu de eerste tappen voor. "Ik wil ook de situaties in de wereld volgen. Want er is zoveel nepnieuws en ik wil mensen laten zien wat echt is."
Onzekere tijd
Maar het blijft een onzekere tijd, ook hier in Nederland. Want nu krijgt ze haar opleiding nog vergoedt, maar als ze volgend jaar 18 jaar is moet ze die zelf betalen en ze is bang dat dit niet lukt. "Daarom werk ik nu extra veel."
Anastasiia hoopt dat er een toekomst is met haar familie in Oekraïne, maar ze weet het niet. Daarom ligt haar focus, ondanks de vakantie, ook deze week volledig bij het topoverleg tussen Trump en Poetin. "Het voelt voor ons als een van de belangrijkste momenten. Is dit het begin van veiligheid in ons land, of het einde?"