Het valt veel mensen op; de gemeenschapszin (mienskipssin) in Noord Oost Friesland na het nieuws dat er een verdachte is aangehouden voor de moord op Marianne Vaatstra. De inwoners van Oudwoude keren de verdachte en de familie niet de rug toe maar bieden hun hulp aan om de werkzaamheden op de boerderij van Jasper S. over te nemen. Niet dat ze de daad waar de verdachte van wordt verdacht goedkeuren, integendeel, maar zijn vrouw en kinderen moeten daar niet op aangekeken worden.

Het is een heel ander beeld dat de meeste mensen zullen hebben van de inwoners van deze regio. Want wie herinnert zich niet de beelden van een woedende menigte die de burgemeester bekogelde met eieren omdat er een nieuw asielzoekerscentrum zou komen in Kollum? Dat plan, terwijl men er van overtuigd was dat de moordenaar uit zo’n centrum kwam, voedde een massaal oproer dat ervoor zorgde dat het al bestaande AZC bewaakt moest worden door een peloton ME’ers.

Hoewel de emotie van toen inderdaad compleet anders was, was er toen ook sprake van een sterke gemeenschapszin. Het gevoel er voor elkaar te zijn. De gedachte dat het onmogelijk is dat iemand uit hun eigen midden verantwoordelijk is voor zo’n afschuwelijke moord. De wil om de gemeenschap te beschermen voor kwade invloeden die geacht worden ‘van buitenaf’ te komen. Het is iets dat al generaties lang bij deze regio hoort.

Het ‘Kollumer Oproer’ van 1999 over het nieuwe AZC is namelijk niet het eerste oproer in het Friese dorpje. Er stonden er al twee in de geschiedenisboeken, de Kollumer Oproeren van 1634 en van 1797. Dat laatste oproer onder leiding van Jan Binnes en Salomon Levy is algemeen bekend in Noord Oost Friesland. Vooral omdat veel inwoners van één van beide oproerleiders afstammen en daar trots op zijn.

Aanleiding voor de opstoot was een inwoner die ten tijde van de Bataafsche Republiek luidkeels in een kroeg riep dat alles onder leiding van de Prins veel beter was. Omdat je dit beter niet kon zeggen onder heerschappij van de patriotten, werd hij gearresteerd en opgesloten. Jan Binnes uit Oudwoude en Salomon Levy uit Zwaagwesteinde besloten toen om met een grote groep mensen, gewapend met hooivorken en stokken, de man te bevrijden uit de kerker in Kollum.

Gemeenschapszin ten voeten uit, een gezamenlijke strijd tegen de boze overheerser. Het liep alleen niet goed af. Binnes en Levy werden tot de dood veroordeeld en aan de galg gehangen in Leeuwarden. In de kerk van Oudwoude is nog een gedenksteen aangebracht ter ere van Jan Binnes, die in opstand kwam tegen de patriotten van de Bataafsche Republiek. De opstandelingen van toen mogen dan inmiddels dood zijn, de mienskipssin in Noord Oost Friesland is nog steeds springlevend.

Lammert de Bruin, achter-achter-achter-achter-achter-kleinzoon van Salomon Levy

Bekijk hier de reportage die Lammert de Bruin samen met verslaggever Bart Hettema maakte:

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.