Over de oogst van het politieke jaar 2009 heeft iedereen zijn eigen gedachten. De mijne hebben te maken met het functioneren van de democratie in Nederland. In een democratie vinden politieke debatten op inhoudelijke gronden plaats – dus niet door maar wat tegen elkaar te schreeuwen. En de besluiten worden genomen op de plek die daarvoor bedoeld is – de Tweede Kamer. Laten we tegen deze achtergrond drie opmerkelijke gebeurtenissen in 2009 in herinnering roepen. Net als u de Politicus van het Jaar kunt kiezen, kunt u uw Gebeurtenis van het Jaar selecteren. Aan u de vraag of welke van de volgende gebeurtenissen uw democratisch hoogtepunt (of misschien wel dieptepunt) is.

(1) Op 12 februari vertrok Geert Wilders naar Londen om zijn film Fitna in het Hogerhuis te vertonen. Voordat Wilders aan boord van het vliegtuig ging, wist hij dat hij niet zou worden toegelaten tot Groot-Brittannië. Ook alle journalisten die hem vergezelden, wisten dat. Desondanks vertrok het hele gezelschap naar Londen, waar Wilders (verrassing!) niet voorbij de douane kwam. Het was die avond de opening van de televisiejournaals, ook van EenVandaag, en kwam met foto in alle kranten. Het bijzondere aan deze reis was de grote symbolische betekenis die er in de media aan werd toegekend. Wat Wilders nu precies in Londen wilde gaan doen, bleef geheel op de achtergrond.

(2) Op 15 september presenteerde het kabinet de Miljoenennota. Daarin werd aangekondigd dat er voorstellen zouden komen om vanaf 2011 de overheidsuitgaven met zo’n twintig procent te ‘heroverwegen’. Heroverwegen is Haags voor: op een lijst zetten om weg te kunnen bezuinigen. Het gaat om 35 miljard euro, en dat is een ongekend hoog bedrag. Behalve defensie, is geen enkele sector vooraf uitgesloten.

Bijzonder is de wijze waarop het kabinet deze heroverwegingen laat voorbereiden. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling om ‘de kaasschaaf te hanteren’ (Haags voor: overal een beetje bezuinigen). Er moeten keuzen worden gemaakt. Maar de voorbereidingen voor deze keuzen zijn in handen gegeven van negentien werkgroepen van ambtenaren, die hierover begin april 2010 aan het kabinet moeten rapporteren. Tot aan de zomer van 2010 komt de Tweede Kamer er dus niet aan te pas.

(3) Het najaar stond tenslotte in het teken van de voorgenomen verhoging van de AOW-leeftijd. Ook dit debat was om verschillende redenen bijzonder. Het markeerde een omslagpunt in de verzorgingsstaat. Begin 2009 hadden de regeringspartijen CDA, PvdA en CU er nog niet aan gewild. Het kabinetsvoorstel in oktober leidde tot felle discussies in de Tweede Kamer, waarbij SP en PVV lijnrecht tegenover de regeringspartijen kwamen te staan, terwijl VVD, D66 en GroenLinks er tussenin stonden. Ook buiten de Tweede Kamer werd er veel over gesproken. Vakbeweging en PvdA raakten hierdoor verder van elkaar verwijderd. De tegenvallende opkomst bij vier FNV-demonstraties in november werd door sommigen opgevat als teken van een groeiende kloof tussen het kader en de leden van de vakbeweging.

Drie gebeurtenissen die drie heel verschillende beelden geven van het functioneren van de Nederlandse democratie. Heeft u uw keuze kunnen maken?

Kees Aarts

Prof.dr. Kees Aarts is hoogleraar Politicologie aan de Universiteit Twente

Kies uw eigen democratische hoogtepunt

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.