De hoorzittingen die de Tweede Kamer de komende dagen houdt voor de beoogde bewindslieden roepen twijfels op. De zittingen gaan over de achtergrond en motivering van de politici, maar staan hun benoeming niet in de weg. "Geen toegevoegde waarde."

Naar voorbeeld van het Amerikaanse Congres en het Europees Parlement, organiseert de Tweede Kamer hoorzittingen voor de beoogde bewindslieden. Eén voor één komen de beoogd ministers en staatssecretarissen komende dagen langs. Ze houden een kort inleidend verhaal en vervolgens mogen Kamerleden één of twee vragen stellen.

Meer transparantie

Het is de bedoeling dat parlement en kabinet op deze manier nader kennis maken, zegt initiatiefnemer Joost Sneller (D66). "Normaal is deze fase van de kabinetsformatie zeer besloten."

Volgens Sneller bieden de hoorzittingen meer transparantie aan de Kamer. De presentatie van de kandidaat-bewindspersonen schenkt aandacht aan hun motivatie en integriteit.

Geen gevolgen

Maar niet alle Kamerleden staan te trappelen om de bewindspersonen te bevragen. Aan de hoorzittingen zijn namelijk geen gevolgen verbonden. De Kamer kan de bewindspersonen bijvoorbeeld niet naar huis sturen. Dat is bij de hoorzittingen in de VS en in Brussel wél het geval.

Door de beperkingen die tijdens deze hoorzittingen gelden (in principe mag er bijvoorbeeld slechts één vraag per fractie worden gesteld) is er nauwelijks mogelijkheid tot een scherpe gedachtewisseling. Ook het feit dat de bewindspersonen nog niet in functie zijn, staat een inhoudelijk gesprek in de weg. Vandaar dat de fracties van SP, CDA, ChristenUnie en SGP bedanken voor de eer.

'Spektakelpolitiek'

"Dit past niet in onze manier van besturen", merkt CDA-fractievoorzitter Henri Bontenbal op. Beoordeling van integriteit en geschiktheid is een taak van de formerende partijen en de formateur."

"Verder hebben de bewindspersonen nog geen contact met hun ministeries en kunnen ze dus niks inhoudelijks zeggen. We gaan graag in debat als ze eenmaal in functie zijn. Dit heeft geen toegevoegde waarde. Ik vrees dat dit leidt tot spektakelpolitiek en daar hou ik niet van."

Geen bevredigende antwoorden

Tweede Kamerlid Habtamu de Hoop (GroenLinks-PvdA) deed vandaag wel mee aan de hoorzitting van beoogd minister Keijzer van Wonen, ze was als Kamerlid al woordvoerder wonen. "In het program-akkoord van het kabinet staan andere dingen dan haar inbreng van toen", zegt hij vooraf. Verder is hij benieuwd naar hoe ze terug kijkt op de bezwaarprocedure die ze voerde tegen de bouw van een woningcomplex voor dementerende bejaarden bij haar eigen huis.

Het aanstaande kabinet wil zulke bezwaarprocedures namelijk flink bekorten, maar na afloop van de hoorzitting met Keijzer concludeert De Hoop dat hij geen bevredigende antwoorden heeft gehad. "Om die te krijgen, heb je in een debat toch meer ruimte." Toch vindt hij deze eerste hoorzitting een succes: "Ik weet nu waar Keijzer staat, en ook wat mij als oppositielid te doen staat."

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."