Gemeenten moeten ervoor zorgen dat bijstandsgerechtigden verplicht een studie, stage of werktraject volgen. Dat schrijft staatssecretaris Tamara van Ark aan de Tweede Kamer. Wethouders in Rotterdam en Amsterdam vinden dat geen goede oplossing.

Richard Moti is wethouder van Werk en Inkomen in Rotterdam en Rutger Groot Wassink is wethouder Sociale Zaken in Amsterdam. Ze reageren op het plan van staatssecretaris Van Ark.

Te weinig geld voor gemeenten

Een reden waarom een verplichte tegenprestatie voor bijstandsgerechtigden niet zou werken, heeft volgens Moti te maken met hoeveel geld er beschikbaar is voor de gemeenten om mensen in de bijstand weer aan het werk te helpen. "We moeten dit maar even doen. Maar ik zou zeggen: doe dan ook boter bij de vis. De afgelopen jaren is het budget dat gemeentes krijgen om mensen aan het werk te helpen drastisch omlaag gebracht. In 2010 kregen gemeenten nog 4,5 duizend euro per bijstandsgerechtigde om aan het werk te helpen. Dat is inmiddels 1500 euro, dus 3 keer zo weinig."

"De staatssecretaris vindt dat iedereen een passend aanbod moet krijgen om weer aan het werk geholpen te worden, waar we het in Rotterdam helemaal mee eens zijn, maar dan moet ook het budget erbij om het mogelijk te maken. Een passend aanbod kost namelijk wel geld en tijd."

Van bijstand naar vast contract

Iemand die wel door middel van een tegenprestatie weer aan de bak kwam is Chamae Azir. Drie jaar geleden kwam Azir weer aan de bak. Ze is nu beheerder van het buurthuis in Rotterdam Kralingen. Ze zat acht jaar in de bijstand en met behulp van een activeringscoach kon ze weer aan het werk. De tegenprestatie was voor haar geen 'moeten', ze wilde het doen.

"Bij de uitkeringsinstantie moet je elk dubbeltje verantwoorden. En nu heb ik echt het gevoel: 'ik heb lekker gewerkt, ik heb lekker mijn eigen geld verdiend'", zegt Azir. Ondanks dat zij door een tegenprestatie weer aan het werk ging, denkt ze dat een tegenprestatie verplichten geen goed idee is. "Als je mensen dwingt krijg je meestal niet wat je wil. Ik denk echt dat je per situatie moet kijken naar een persoon."

'De stok gebruiken is niet reëel'

Rutger Groot Wassink van Amsterdam vindt de verplichte tegenprestatie van Van Ark heel stoer klinken, maar denkt om 2 redenen dat het niet gaat werken. "Allereerst, de evaluatie van de Participatiewet die eerder deze week verscheen, laat zien dat dwang en verplichtingen geen effect hebben. Dat is gewoon een conclusie uit het onderzoek."

"We zien dat heel veel mensen een beperking hebben of een grote afstand tot de arbeidsmarkt en het is gewoon niet reëel dat als je maar genoeg de stok gebruikt dat we deze mensen allemaal zomaar aan het werk krijgen. Het is niet nodig en ook eigenlijk een afleidingsmanoeuvre voor waar het echt omgaat. En dat is dat we met elkaar moeten praten over de Participatiewet die niet goed functioneert."

Een tegenprestatie heb ik niet nodig

In Amsterdam is volgens Groot Wassink financiële ruimte gemaakt om met mensen in gesprek te gaan. Om bij iedereen te kijken wat ze nodig hebben. "We hebben de komende jaren 20 miljoen vrijgemaakt. Voor sommige mensen zou dat zorg zijn en voor sommige mensen vrijwilligerswerk."

Amsterdam kent wel een sanctiebeleid. "Ik ben ook best bereid dat toe te passen. Maar dan moet je het wel zeker weten dat het terecht is en daar heb ik een verplichte tegenpresentatie niet bij nodig."

Goed voorbeeld voor je kinderen

Richard Moti: "Als je een goede aanpak hebt waarin je vooral met elkaar in gesprek gaat, aandacht geeft en maatwerk biedt dan is dwang zelden nodig is. Heel soms krijg je wel eens iemand die echt weigert en dan kun je best die stok gebruiken, maar 99 van de 100 keer is dat helemaal niet nodig."

"Heel veel mensen willen juist een goed voorbeeld zijn voor hun kinderen, die willen juist meedoen in de samenleving. En wij zien dat als je er de juiste aanpak opzet dan kun je zelfs mensen die meer dan 10 jaar werkloos zijn geweest ook weer naar betaald werk toe leiden. Alleen dat kost wel tijd en geld en daar moet je geduldig voor zijn." Wassink voegt daar tot slot aan toe: "Maatwerk is daar echt het toverwoord."

Apple en Meta krijgen van de Europese Commissie samen een boete van zo'n 700 miljoen euro voor het overtreden van de Digital Markets Act. Deze wet richt zich op techbedrijven die zo groot zijn dat ondernemers en consumenten bijna niet zonder hen kunnen.

Het geplande topoverleg in Londen tussen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Oekraïne over het beëindigen van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland is tot op het laatste moment uitgesteld.

Het overleg van vandaag ging wel door, maar zonder de ministers van Buitenlandse Zaken van de meeste landen. De Oekraïense ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie namen wél deel aan de gesprekken. Zij reisden af naar Londen om zich, volgens presidentieel stafchef Andriy Jermak, in te zetten voor 'een compleet en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren als eerste stap op weg naar een oplossing'.

Wat betekent dit voor Oekraïne?

"Eigenlijk is dit weer een stap in een behoorlijk schimmig proces waarin Oekraïne en Rusland beide proberen te doen alsof ze echt vrede willen om op die manier de Amerikanen aan boord te houden", zegt Oost-Europa expert van Instituut Clingendael Bob Deen.

De onderhandelingen vinden plaats terwijl Rusland recent, ook tijdens het paasbestand, meerdere drone-aanvallen uitvoerde. "Ze zijn erg bezig met naar elkaar te wijzen. De Oekraïners zeggen: de Russen willen helemaal geen vrede, die blijven gewoon aanvallen, zelfs tijdens het staakt-het-vuren. En de Russen proberen zo redelijk mogelijk over te komen naar de Amerikanen met allemaal eisen die voor Oekraïne eigenlijk onbespreekbaar zijn."

'Diefstal van Oekraïnes grondgebied'

Een van de eisen van Rusland is dat Oekraïne de Krim 'inlevert'. En dat is vernederend, zegt Deen. "Het moeten opgeven van de Krim is eigenlijk voor geen enkele Oekraïense president acceptabel. Dat kan je ook niet aan de Oekraïense bevolking uitleggen. Het lijkt alsof deze deal bewust geformuleerd is zodat Zelensky het er mee eens moet zijn."

"Wat er nu op tafel ligt is een 'typisch Russische geste', waarin je eigenlijk onredelijk veel claimt en daarna redelijk probeert over te komen door te zeggen dat je alleen maar wilt houden wat je al bezet hebt", gaat de expert verder. "Maar eigenlijk blijft het nog steeds diefstal van Oekraïens grondgebied."

Amerika gefrustreerd

Niet alleen met de deal, maar ook met hun afwezigheid wil vooral de Verenigde Staten een statement maken. Zo benadrukt Amerika-verslaggever Tom van 't Einde het belang van de afwezigheid van de Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio.

"De Amerikanen zijn echt ontzettend gefrustreerd dat er zo weinig ontwikkeling in de onderhandelingen zitten, president Trump voorop", zegt Van 't Einde. "Hiermee willen ze een duidelijk statement naar Oekraïne afgeven. Ze verwachten veel meer beweging vanaf hun kant."

Onredelijke verwachtingen van Trump

President Trump voerde sinds het begin van zijn presidentschap zware druk op het vredesproces. Tijdens zijn campagne zei hij binnen 24 uur een einde aan deze oorlog te willen maken, later stelde hij dit bij naar 100 dagen. "Het was onredelijk om te verwachten dat hij het in 24 uur of 100 dagen zou kunnen beëindigen en daar loopt Trump nu tegenaan", merkt Deen op over de tijdsruk die de president op de onderhandelingen zet.

Van 't Einde vult aan: "Hij wil laten zien aan zijn kiezers dat hij deze oorlog tot een goed einde kan brengen. Of hij daar nou een stuk Oekraïne voor moet opofferen of niet, dat maakt voor hem eigenlijk niet veel uit."

Hoop op beweging

Toch is dit overleg niet geheel zinloos. "Er zit echter wel degelijk beweging in", zegt Deen. "Het is niet alleen maar nep. De Amerikaanse gezant Steve Witkoff is vorige week uit Rusland gekomen met een aantal ideeën waar hij Trump van heeft weten te overtuigen. Die zijn vorige week al aan de Oekraïners en Europeanen gepresenteerd."

"Een staakt-het-vuren zou in het voordeel van Oekraïne zijn. Ze weten dat ze het niet heel lang meer vol kunnen houden, zeker als de Amerikaanse wapenleveringen stoppen", aldus Deen.

Serieuze bedreiging

Van een stop in wapenlevering heeft Oekraïne al eerder last gehad, weet Van 't Einde.

"We moeten het dreigement van Trump dat hij de onderhandelingstafel verlaat heel serieus nemen. Hij heeft al eerder alle steun aan Oekraïne 10 dagen lang stilgezet."

'Beide partijen staan onder druk'

Wat is er dan echt nodig om een einde te maken aan deze oorlog? "De Russen hopen dat ze dit conflict op militaire wijze kunnen beslechten en willen dus iets terug voor een staakt-het-vuren", antwoordt Deen.

"Beide partijen staan onder druk om toch een beetje te bewegen, maar ze zijn nog niet echt klaar voor een duurzame oplossing. Het lijkt er dus op dat ze er deze week niet definitief uit zullen komen", zegt de expert tot slot.