Janine is niet gelovig. Toch leest ze sinds kort de Koran. Het is haar reactie op een actie van Pegida, dat een paar weken geleden een koran wilde verbranden in Arnhem. "Ik dacht: als zij er een in brand willen steken, ga ik er een lezen."
Er zijn steeds meer signalen van discriminatie van moslims in Nederland. Dat blijkt uit het aantal meldingen dat vorig jaar binnenkwam bij het College voor de Rechten van de Mens. Het ging om 52 meldingen, het jaar ervoor waren het er 30.
Lastig om melding te doen
Die cijfers laten slechts een beperkt beeld van de werkelijkheid zien, zegt het Collectief Tegen Islamofobie en Discriminatie. Dit collectief, dat veel moslims en islamitische organisaties spreekt, merkt dat veel mensen het moeilijk vinden om een officiële melding te maken als ze discriminatie ervaren.
Ook Martijn de Koning, die als religie-antropoloog aan de Radboud Universiteit Nijmegen gespecialiseerd is in islamofobie, noemt de toename 'zeer aannemelijk'. Hij ziet daarvoor verschillende redenen, zoals de situatie in Gaza sinds 7 oktober, de overwinning van de PVV bij de Tweede Kamerverkiezingen en de (pogingen tot) koranverbrandingen in Nederland en daarbuiten.
Koran lezen uit protest
In januari deed Pegida-voorman Edwin Wagensveld nog een poging om een koran te verbranden in Arnhem. Voor Janine van den Bercken uit de Gelderse stad, die zelf niet gelovig is, was dat de druppel. Zij besloot de Koran te gaan lezen uit protest.
"Ik raakte steeds meer geïrriteerd door de toenemende discriminatie, negativiteit en haat in de Nederlandse samenleving", vertelt ze. "Ik dacht: als zij een koran in brand willen steken, dan ga ik er een lezen." Ze schafte er een aan en ging aan de slag.
Bekijk ook
Verrast door positieve berichten
"Hoe ver kun je gaan als het gaat om vrijheid van meningsuiting?", vraagt ze zich af. "Er zijn toch ook normen als fatsoen en respect? Ik besefte: als ik als witte Nederlandse vrouw deze gevoelens al heb, dan moeten die voor de mensen die gediscrimineerd worden nog veel intenser zijn."
Janine besloot over haar protestactie te posten op LinkedIn en tot haar verbazing kreeg ze heel veel positieve reacties. "Daar was ik aangenaam verrast over."
'Fantastisch dat niet-moslims zich uitspreken'
Moslims lieten Janine weten dat ze blij waren met haar bericht, maar ook veel niet-moslims reageerden enthousiast. "Dat vond ik fantastisch, niet-moslims die zich uitspraken tegen haat en discriminatie. Sommigen gaven zelfs aan dat ze de Koran ook hadden gelezen of dat ze dat van plan waren. Gewoon uit interesse."
Ook in haar sociale kring is de nieuwsgierigheid nu aangewakkerd, vertelt ze. "Ik heb enkele christenen in mijn kennissenkring, van wie er een paar overwegen om de Koran eens te lezen."
Bekijk ook
Reactie op het nieuws
Het gebeurt vaker dat de interesse in het religieuze boek ineens flink toeneemt, vertelt antropoloog De Koning. "Ik hoor het in gesprekken met bekeerlingen, maar ook in de verhalen van moslims die op jongere leeftijd niet sterk betrokken waren bij de islam en dan plotseling actiever werden."
Hij ziet dat dit meestal gebeurt als reactie op gebeurtenissen zoals koranverbrandingen, maar ook als moslims negatief in het nieuws komen. "Zelfs niet-religieuze mensen gaan zich er dan in verdiepen."
Eeuwenoude traditie
Volgens hoogleraar Islam en het Westen Maurits Berger aan de Universiteit Leiden is het zelfs een eeuwenoude traditie. "In het verleden bestond de Nederlandse en Europese samenleving voornamelijk uit christenen", begint hij.
"Om een beter begrip te krijgen van de islam, en eigenlijk vooral om aan te tonen dat het een - volgens hen - verkeerde religie was, gingen christenen zelf de koran lezen. Er werd nauwelijks navraag gedaan bij moslims of islamitische theologen. Mensen gingen simpelweg zelf aan de slag", legt Berger uit.
'Druppel op gloeiende plaat'
Waar hoopt Janine dat haar protestactie aan kan bijdragen? "Het zal een druppel op de gloeiende plaat zijn, maar ik hoop dat het zal bijdragen aan meer begrip voor de ander."
"Als meer mensen de Koran gaan lezen, denk ik dat we met elkaar inzien dat alle gevoelens van haat en angst niet kloppen. En dat ze zeker niet helpen om een inclusieve samenleving te worden."
Studenten vaak sceptisch
Antropoloog De Koning snapt Janine's protest heel goed. Hij bespreekt dit onderwerp weleens met zijn studenten, die vaak een beetje sceptisch zijn over dit soort protestacties en het niet meer vinden dan een druppel op de gloeiende plaat.
"Maar dan zeg ik: stel je eens voor dat je in een situatie verkeert waarin je zelfs die druppel niet meer hebt", doelt hij op de actie van Janine. Zonder dat soort acties 'zijn we heel ver van huis', zegt hij. "Wat je er ook van vindt, het is in elk geval een sterkere actie dan het verbranden van de koran."
Bekijk ook
'Koranverbrandingen zorgen voor weerstand'
Koranverbrandingen zorgen over het algemeen voor veel weerstand bij een bevolking, ziet De Koning. "Dat komt voort uit het idee: je blijft af van een heilig boek, zelfs als het niet mijn heilig boek is. Daarnaast vinden mensen dat het ook alleen maar voor onrust en gevaarlijke situaties zorgt."
"Maar de normalisering van islamofobie in ons land maakt het lastig voor zowel moslims als niet-moslims die hier iets aan willen doen", constateert de antropoloog.
Inburgeringscursus voor iedereen?
Janine vindt dat iedereen de verschillen binnen de Nederlandse samenleving moet koesteren. "Ik hoop met deze protestactie te laten zien dat we niet allemaal hetzelfde hoeven te zijn, maar dat we wel van elkaar kunnen leren. We willen altijd dat iedereen op ons lijkt, maar de verschillen die we hebben zijn juist onze kracht."
Ze voegt eraan toe: "Als je in Nederland komt wonen, willen ze dat je een inburgeringscursus volgt. Maar misschien zouden Nederlanders ook een inburgeringscursus moeten krijgen over de multiculturele samenleving."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.