Indiase provincie Odisha werd 20 jaar geleden ook al getroffen door orkaan

Windsnelheden van 240 km per uur, enorme hoeveelheden regen en bijna een miljoen mensen geëvacueerd. Precies dezelfde provincie in het oosten van India werd twintig jaar geleden óók al getroffen door een cycloon. Rutger Verkerk was er toen bij.

Verkerk was er als één van de weinige hulpverleners bij namens Artsen zonder Grenzen. Toen duidelijk werd hoe groot de omvang van de ramp in 1999 was, wilde hij direct richting het rampgebied. "Maar alle vluchten naar het gebied waren natuurlijk gecanceld", herinnert Verkerk zich. Destijds vielen er ruim tienduizend doden.

Met de nachttrein naar het rampgebied

"Dus pakte ik een vliegtuig naar Calcutta, dichter in de buurt kon ik niet komen. In het vliegtuig zelf informeerde ik bij mensen hoe ik er kon komen. De nachttrein was de beste optie. We stapten ergens halverwege de getroffen provincie uit en namen een taxi naar het rampgebied, honderden kilometers verderop."

Het eerste wat Verkerk daar opviel was de geur. "We kwamen langzaam dichterbij, en dan ruik je eerst de geur van gebroken bomen en takken. Een soort frisse geur eigenlijk. Maar daarna, als je echt dichterbij komt, ruik je de geur van de dood. Lijken. Verrotting."

'Motorzaag van groot belang'

"Mensen zaten verslagen op de weg." Verkerk laat een fotoboek zien met zelfgemaakte foto's uit die tijd. Op de beelden zijn enorme bomen te zien die dwars over de weg zijn komen te liggen. "Toen leerde ik: bij zo'n ramp is een motorzaag van groot belang."

Verkerk zette dan ook direct een aantal flinke zagen op de paklijst voor de hulpgoederen die vanuit Nederland naar India moesten komen, naast natuurlijk voedsel en medicijnen. "Maar dat vliegtuig kwam niet zomaar India in. Mijn partner heeft tot de minister-president aan toe moeten lobbyen om dat ding het land in te krijgen. Ikzelf stond in een verkeerstoren de boel in goede banen te leiden."

Samenwerking met lokale mensen

Daarna kon de noodhulp beginnen. "We zijn de uitbraak van verschillende ziekten in de gaten gaan houden, en brachten vooral echt primaire hulp." Toch ging dat niet altijd zonder slag of stoot, zegt Verkerk. "We werden soms wel tegengewerkt. Indiase mensen zijn trots en vinden het soms moeilijk dat je bijvoorbeeld medicijnen komt brengen die je niet eens in India zelf hebt gekocht."

Maar uiteindelijk heeft de Nederlander toch veel kunnen doen in het gebied. "Als je met lokale mensen samenwerkt en je wat meer op de achtergrond houdt, dan lukken dingen wel."

Als ik de beelden van destijds terugzie, komt alles weer naar boven

Cremeren

De lokale bevolking heeft de draad razendsnel opgepakt, meent Verkerk. "Het noodhulpprogramma van Artsen zonder Grenzen heeft 'maar' 3 maanden geduurd. Natuurlijk is er wel een rouwperiode, maar je moet toch door. Mensen zijn daarin heel veerkrachtig."

In het rouwproces is het cremeren van groot belang. "Daarvoor werden speciale lokale teams opgericht die de enorme aantallen slachtoffers op de juiste manier konden cremeren. Dat ging allemaal op de traditionele Hindoestaanse wijze."

Indrukwekkend

De gebeurtenissen hebben veel indruk gemaakt op Verkerk. "Als ik de beelden van destijds terugzie, komt alles weer naar boven", vertelt hij. De huidige orkaan houdt hij opnieuw in de gaten, nu vanuit Nederland.

"Het is nu nog moeilijk te zeggen wat de gevolgen gaan zijn. Sinds de orkaan van 1999 zijn er wel waarschuwingssystemen aangelegd en zijn er meer shelters om te schuilen gebouwd. Dat er een miljoen mensen zijn geëvacueerd is ergens wel een goed teken. Ik kan mij niet herinneren dat ze dat toen ook deden.

Luister hier het hele verhaal van Rutger Verkerk.