radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Hoe houd je het vol verslag te doen in Oekraïne? En jullie andere vragen aan oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen beantwoord

Hoe houd je het vol verslag te doen in Oekraïne? En jullie andere vragen aan oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen beantwoord
Hans Jaap Melissen bij een gebombardeerd winkelcentrum in maart
Bron: EenVandaag

Van meerdere kanten werd Oekraïne een jaar geleden aangevallen door Rusland. Oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen is er sindsdien vaak geweest: we vroegen wat jullie van hem wilden weten. Hij beantwoordt de meest gestelde vragen.

1. Hoe houd je het vol om verslag te blijven doen van de gevolgen van een oorlog, hoe schakel je tussen twee werelden?

"Het afgelopen jaar was mijn 25ste jaar in de oorlogsverslaggeving. Je leert ermee omgaan. Dit werk kun je alleen maar zo lang volhouden als dat je niet aan het wankelen brengt, zonder er dus geestelijk van in de war te raken."

"Het schakelen tussen Nederland en de oorlog is minder groot dan vanuit de oorlog naar huis gaan. Ik weet hoe ik in een vrij netjes en aangeharkt Nederland terugkom, maar je bent dan wel vaak de enige die met de oorlogsverhalen in je hoofd zit, terwijl in Nederland mensen zich druk maken over hele andere dingen. En naar de oorlog toegaan kan soms gek genoeg als een warm bad voelen. Mensen zitten in diezelfde ellende. En dat vind ik dus een minder moeilijke overgang dan weer teruggaan naar Nederland."

"Ik ben wel altijd heel moe als ik terugkom. Soms slaap je weinig, en de adrenaline daalt. Maar ik kan vrij goed schakelen. Ik probeer ook niet te vaak te refereren aan de oorlog. Als iemand zeurt over iets kleins, ga ik niet zeggen: 'Maar mensen in Oekraïne, die hebben pas echt problemen.' Dat moet je echt niet doen."

Bekijk ook

2. Hoeveel slachtoffers telt Oekraïne in werkelijkheid?

"Daar is eigenlijk niks zinnigs over te zeggen. De Oekraïense overheid doet daar geheimzinnig over. Over burgerslachtoffers zijn weleens aantallen genoemd, maar over het leger is nooit iets gezegd. En we weten ook niet wat er aan de Russische zijde gebeurt. Maar je kunt ervan uitgaan dat cijfers van Oekraïne over Russische militairen onderdeel zijn van de propaganda van de Oekraïense overheid. Oekraïne zal ongetwijfeld zelf wel cijfers bijhouden over militairen."

"Welk percentage van de huizen verwoest is, is ook heel moeilijk te zeggen. Het verschilt in dorpen en steden. Je hebt gebieden waar de Russen nu zitten en daar is onafhankelijk journalistiek bedrijven erg ingewikkeld. Maar het valt mij op in alle dorpen en steden, zeker ook die gebieden waar Russen gezeten hebben en weer verdreven zijn, dat de verwoesting enorm is, schrikbarend groot. Je kunt uren rijden door verwoeste dorpen."

"En in veel steden, zoals Kiev, moet je zoeken naar de schade van raketaanvallen. In Charkov is veel meer beschadigd, maar ook hele stukken niet. Mensen denken misschien dat steden allemaal in een keer met de grond gelijk gemaakt zijn, maar dat is absoluut niet zo."

3. Hoeveel impact heeft de Nederlandse militaire hulp? Is dat meetbaar?

"Goede vraag, dat is natuurlijk eigenlijk ook niet te meten. Maar voor Oekraïne is het belangrijk dat veel landen, zoals Europa met de Amerikanen, achter Oekraïne blijven staan."

"Want de zorgen zijn wel dat er scheurtjes komen in de steun aan Oekraïne. Op dit moment zit het vast aan het front, dus zij willen natuurlijk veel meer en betere wapens om daar doorheen te komen."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

Bekijk ook

4. Deze oorlog lijkt een uitputtingsslag te worden. Hoe lang houdt het Oekraïense volk dit nog vol?

"Ik vind het jammer als mensen zeggen: 'Dit volk is heel veerkrachtig.' Dan denk ik: nee, de mens is veerkrachtig. Als de mens in bepaalde situaties gebracht wordt, dan blijkt ineens dat een mens veel meer aankan. Maar het is natuurlijk zwaar in het hoofd van veel mensen hier, of zoals een mevrouw die ik sprak het formuleerde: 'We zijn oorlogsmoe, maar nog niet uitgeput een jaar later'."

"Als ik mensen spreek, valt mij op dat ze in eerste instantie zeggen wat er van ze verwacht wordt. Maar als je iets langer met ze praat, of geen microfoon voor hun neus hangt, dan hoor je toch ook andere inzichten. Dan hoor je ook wel de oorlogsmoeheid."

5. Er zou in Oekraïne ook een deel van de bevolking Russisch georiënteerd zijn. Hoe gedraagt deze groep zich in de huidige situatie?

"Dat is interessant. Ik heb rondgereisd in het oosten van het land. Daar zie je meer van dit soort mensen. Die zijn achtergebleven waar andere mensen weg zijn gegaan. Een deel van die achterblijvers is wel pro-Russisch. Die zeggen tegen mij: 'Waarom stuurt het Westen wapens als ze vrede wil?' Een deel van die mensen zit te wachten op de Russen, die zij als de bevrijders zien."

"Dit is wel onderbelicht, ook omdat de Oekraïense overheid dit verhaal wat kleiner probeert te laten lijken. Er wordt bijvoorbeeld weinig aandacht aan besteed op televisie. Ik zie ook wel dat mensen bijvoorbeeld verraden worden. Maar wat wel zo is, is dat de groep pro-Russische mensen hier kleiner is geworden."

Bekijk ook

6. Denk jij dat iemand deze oorlog kan winnen?

"Ja, natuurlijk. Diegene die militair het sterkst is, zal winnen. Maar de vraag is of het zover komt. Het kan ook dat het vastloopt. Dat zal voor Poetin nog steeds winst zijn, want dan zit hij zijn buren dwars. Maar Oekraïne hoopt nog te gaan winnen."

7. Hoe staan de Oekraïners tegenover onderhandelingen over het opgeven van de Krim en twee provincies?

"Het verhaal van de overheid is: we gaan voor de volle 100 procent en willen dus niets afstaan. Maar ik spreek echt mensen die daar anders over denken. Die willen als de keus is: of een eindeloze oorlog met eindeloos veel slachtoffers, of vrede met gebiedsverlies, dan toch dat laatste. Maar dan willen ze wel meteen lid van de NAVO worden, om toekomstige aanvallen van Rusland uit te sluiten."

"Ik weet niet hoe dat verder gaat. Maar het is ontzettend interessant om dit te blijven volgen."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nabestaanden hopen dat rechtszaak meer duidelijkheid geeft over grafschennis kindergraven: 'Ze hebben mijn gezin kapot gemaakt'

Nabestaanden hopen dat rechtszaak meer duidelijkheid geeft over grafschennis kindergraven: 'Ze hebben mijn gezin kapot gemaakt'

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Door nieuwe regels Songfestival zijn Palestijnse én Pride-vlaggen straks verboden op podium: 'De EBU is bang'

Door nieuwe regels Songfestival zijn Palestijnse én Pride-vlaggen straks verboden op podium: 'De EBU is bang'
Songfestival-winnaar Nemo stond vorig jaar met de non-binaire vlag op het podium
Bron: Sarah Louise Bennett/EBU

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

Bekijk ook

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Door nieuwe regels Songfestival zijn Palestijnse én Pride-vlaggen straks verboden op podium: 'De EBU is bang'
Door nieuwe regels Songfestival zijn Palestijnse én Pride-vlaggen straks verboden op podium: 'De EBU is bang'

Bekijk ook

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

Bekijk ook

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant