Heeft het werk van Mandela, Gandhi en King wel zin gehad?

Drie van de grootste wereldverbeteraars van de afgelopen honderd jaar komen bij elkaar in een tentoonstelling in de Amsterdamse Nieuwe Kerk. We leren de wereld van Mahatma Gandhi, Martin Luther King en Nelson Mandela kennen en volgen ze op hun weg naar een gelijke wereld zonder discriminatie.

Strijd voor een ideaal

Stuk voor stuk mannen die de wereld hebben willen verbeteren. Door deze tentoonstelling komt de vraag weer naar boven of het werk van deze leiders eigenlijk wel zin heeft gehad en of ze ons hebben aangespoord deze strijd vol te blijven houden. Schrijver Bas Heijne heeft een essay geschreven over deze drie mannen en betwijfelt dit laatste. ‘’Het lijkt niet te lukken. We hebben het geprobeerd en je ziet dat Zuid–Afrika nu niet het paradijs is waar we op gehoopt hadden, in India is een hindu-fundamentalistische premier aan de macht en  in de Verenigde Staten zegt Trump dingen die op het randje van racisme  zijn.‘’

Grote verbindende figuren hebben we door de tijd van versplinterde media niet. Heijne is teleurgesteld dat niemand hier in Nederland op zijn minst een poging doet om in de voetsporen van Gandhi, King of Mandela te treden. ‘’Mensen durven niet omdat je meteen als naïef wordt neergezet.’’ Er is volgens hem dan ook eigenlijk geen heldere strijd die gevoerd moet worden. ‘’Het is nu een strijd over een teleurstelling van een ideaal dat niet uitgekomen is. Zijn de drie mannen geslaagd? Nee. Is de mens verbeterd? Nee. Misschien is het een strijd die je niet kunt winnen, maar die je elke keer moet voeren om in ieder geval te proberen het iets beter te maken. Bij deze mannen kun  je wel zeggen, het is ze gelukt om het iets beter te maken.’’

Samen op Robben Eiland

Teneille Pillay is de kleindochter van Sonny Venketratham, een man die samen met Mandela op Robbeneiland gevangen heeft gezeten. Ze is in de Nieuwe Kerk om een boek van haar grootvader aan de tentoonstelling te schenken. ‘’Het boek staat bekend als de ‘Robbeneiland bijbel.’ Het bijzondere aan dit boek, geschreven door Shakespeare is dat het in die tijd alle cellen door ging en waar iedereen iets in mocht schrijven. Ook Mandela zelf heeft wat in  dit boek geschreven.

Wie waren Mahatma Gandhi, Martin Luther King en Nelson Mandela ook alweer precies? Gandhi (1896 – 1948) was een politicus uit India. Nadat hij zich een periode in Zuid-Afrika inzette voor zijn bevolking, keerde hij terug naar zijn geboorteland. Hier werd hij leider van de onafhankelijkheidsstrijd. Als grondlegger voor de moderne staat India was Gandhi een voorstander van een geweldloze strijd wat uit zou moeten monden in een revolutie.

Martin Luther King (1929 – 1968) was een dominee, politiek leider en zette zich in voor de burgerrechten van zwarte Amerikanen. Dit laatste deed hij eveneens op een geweldloze manier. Hij werd bekend door de massademonstratie in 1963 en de bussenboycot, waarbij hij zich verzette tegen het bevoordelen van blanken in het openbaar vervoer. Ook met zijn speech waarin hij de bekende woorden ‘I have a dream’  is hij de geschiedenisboeken ingegaan.

Ook Nelson Mandela (1918 – 2013) streed tegen het apartheidsregime. Hij deed dit in zijn thuisland Zuid-Afrika. Door deze strijd belandde hij in 1963  voor levenslang in de cel. Op Robbeneiland bleef hij tot het jaar 1990 en kwam toen vrij.  Drie jaar later kreeg hij voor zijn actieve houding tegen het apartheidsregime, de Nobelprijs voor de Vrede.