radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

'Gezonde keuzes prijzig of niet te vinden': hoe het aanbod van wegrestaurants en tankstations anders zou moeten

'Gezonde keuzes prijzig of niet te vinden': hoe het aanbod van wegrestaurants en tankstations anders zou moeten
Bron: ANP

Heb je trek en loop je een gemiddeld wegrestaurant of tankstation in, dan zie je broodjes bal, snoep en snacks. Verleidelijk, maar niet bepaald gezond. Het aanbod langs de snelweg moet flink op de schop, vinden ze bij Wageningen University & Research.

Al dat ongezonde eten en drinken maakt het niet bepaald makkelijk om gezonde keuzes te maken, zegt specialist Consumptie en Gezonde Leefstijl aan de Wageningen University & Research (WUR) Maartje Poelman.

Hoofdzakelijk ongezond

"Onze keuzes hangen af van wat we aangeboden krijgen", vertelt ze. "Als dat structureel is, gaat het mis. Denk aan forenzen of vrachtwagenchauffeurs. Dan ben je er afhankelijker van. Zo eet 30 procent van de chauffeurs 1 tot 3 keer per week iets bij een wegrestaurant of tankstation." De norm langs de weg is anders dan daarbuiten, ziet Poelman. "Het aanbod is hoofdzakelijk ongezond, dus de ongezonde keuzes worden gestimuleerd."

Het gezondere aanbod is volgens Poelman schaars, omdat er geen overheidsbeleid is dat inzet op een gezonde omgeving. "Een groot probleem is concurrentie. Aanbieders vinden het lastig om stappen te zetten, want dan gaan klanten naar de overkant. We zijn meer on-the-go cultuur geworden, eten vaker onderweg."

'Gezonde keuzes niet te vinden'

Dat herkennen vrachtwagenchauffeurs. "Ik probeer wel eens een chauffeursrestaurant te vinden. Daar kan je nog boontjes of spruitjes krijgen. Dat heb je langs de snelweg niet zo snel", zegt een chauffeur. Een ander, die een aantal maanden serieus met zijn gewicht bezig is, zegt dat hij niet meer in pompstations komt. "De gezonde keuzes zijn of niet te vinden, of behoorlijk prijzig."

Weer een ander vertelt dat de aanbiedingen vaak gelden voor ongezonde producten. "Vaak wordt er bij de kassa nog gevraagd of je gebruik wil maken van de aanbieding van de dag."

Bekijk ook

Voedselkeuzes niet rationeel

Onze voedselkeuzes zijn niet rationeel, volgens Poelman. "We passen onze vraag aan op het aanbod. Je hoeft niet alles te verbieden. Maar een andere voedselkeuze kan in gang gezet worden als je niet wordt verleid."

Het valt daarbij op dat het eten langs de weg, niet is opgenomen in het Preventieakkoord. Daarin heeft de overheid in 2018 met meer dan 70 organisaties afspraken gemaakt om Nederlanders gezonder te maken. Denk aan het terugdringen van overgewicht en extreem alcoholgebruik.

Verleid terwijl je dat niet wil

Poelman ziet het als een project van lange adem. "Het gaat stap voor stap." Volgens de specialist moeten we, als er iets verandert, af van het idee dat ons iets wordt ontnomen. "Eigenlijk worden we nu betutteld, maar dan de andere kant op. Mensen worden nu verleid terwijl ze dat niet willen."

"Onze oproep is: maak de gezonde keuze een makkelijke keuze, terwijl de ongezonde optie er ook nog is. Je hoeft niet alles te verbieden."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Minder zorgstudenten in het mbo, terwijl personeelstekort groeit: 'We moeten ons rot schrikken als samenleving'

Het aantal studenten op mbo-opleidingen voor verpleegkundigen en verzorgenden blijft maar dalen. In de laatste 5 jaar ging het om een daling van 30 procent, terwijl er juist veel vraag is naar zorgpersoneel. De MBO Raad wil nu actie van het kabinet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Kans op inslag van asteroïde 2024 YR4 op aarde steeds groter, maar volgens deze ruimteonderzoeker hoeven we niet bang te zijn

Kans op inslag van asteroïde 2024 YR4 op aarde steeds groter, maar volgens deze ruimteonderzoeker hoeven we niet bang te zijn
Bron: Unsplash

Een groep astronomen trekt aan de bel, want de kans dat een asteroïde de aarde gaat raken wordt steeds groter. In 2 weken tijd steeg deze van 2,6 naar 3,1 procent. "Historisch, maar niet te vergelijken met de asteroïde die dinosaurus heeft uitgeroeid."

De asteroïde, die volgens NASA op 22 december 2032 de aarde zou kunnen raken, heeft zelfs al een naam: 2024 YR4. Hij heeft een geschatte doorsnee van tussen de 40 en 90 meter, en verplaatst zich met een snelheid van meer dan 10 kilometer per seconde. Mocht hij de aarde raken, dan krijgen we dus met een flinke klap te maken.

'Neem het met een korrel zout'

Zijn we over 7 jaar in gevaar? Als je het aan ruimtevaartspecialist Angelo Vermeulen vraagt, niet. "Je moet het met een grote korrel zout nemen", merkt hij op. "Het is een vrij relatief hoog cijfer. Maar de gemeenschap van astronomen wereldwijd maakt zich eigenlijk geen zorgen."

"Want wat er meestal gebeurt, is dat naarmate men meer en meer informatie te weten komt over de baan en de snelheid van de asteroïde, door meerdere metingen te doen, ze zich eigenlijk realiseren dat de kans kleiner wordt dat hij de aarde zou raken."

Bekijk ook

Nog geen 'doomsdag'

"Dit is dus zeker nog geen 'doomsday-scenario'", zegt Vermeulen. Op het moment van de eerste observatie is de asteroïde namelijk nog ver verwijderd van de aarde. Het is een klein object in de verre verte. Om hem te spotten hebben astronomen een sterke telescoop nodig.

"Dan probeer je zo goed mogelijk de baan en de snelheid op te meten", legt hij uit. "Het percentage gaat dan vaak schommelen, soms omhoog en dan soms weer omlaag. Wanneer hij dichterbij de aarde zit kunnen we hem veel makkelijker observeren en opmeten." Pas dan kunnen astronomen écht spreken over de kans op een inslag. "Maar in het verleden is eigenlijk altijd gebleken dat die kans dan 0 procent werd en dat het dan langs de aarde heen vliegt."

Meerdere asteroïden in zonnestel

Naast 2024 YR4 vliegen er meer dan een miljoen asteroïden door het zonnestel, weet Vermeulen. Tussen Mars en Jupiter zit een asteroïdengordel waar een groot deel van deze 'mini planeetjes' vliegen. "Die zitten daar eigenlijk vrij veilig, want ze draaien in een baan om de zon. Ze zijn geen bedreiging."

"Maar er zijn dus ook asteroïden die los door het zonnestelsel vliegen." En voor die losse - zoals 2024 YR4 - moeten we uitkijken. "Ze zouden mogelijk op de aarde kunnen neerstorten. En dat is in het verleden al gebeurd, er zijn genoeg voorbeelden. De bekendste is natuurlijk het uitsterven van de dinosauriërs, veroorzaakt is door zo'n inslag."

Bekijk ook

Zeer zeldzame gebeurtenis

Ook in de Amerikaanse staat Arizona sloeg zo'n 50.000 jaar geleden een asteroïde in. Onderzoekers schatten in dat deze een diameter van ongeveer 50 meter had en rond de 300.000 ton woog. "Je kan hem bezichtigen, een prachtige geologische formatie", noemt de ruimtevaartspecialist het.

De aarde blijft dus niet gespaard van zulke inslagen, vertelt Vermeulen. "Maar dat het zal gebeuren in een tijdbestek van een mensenleven is zeer zeldzaam."

DART

Ook vertelt de ruimtevaartspecials dat NASA technologie heeft ontwikkeld om de banen van asteroïden te wijzigen, zodat ze de aarde niet raken. "Tijdens die missie, genaamd DART, heeft men met een ruimte toestel van ongeveer 600 kilo recht op een asteroïde laten inslaan om te zien of we de baan van die asteroïde konden wijzigen."

"En dat is een groot succes geworden", gaat hij verder. De baan is zelfs veel meer veranderd dan gehoopt. "Dus we kunnen asteroïden wel van een baan doen afwijken. En als je dat op tijd doet, zelfs al is het een kleine wijziging, dan heeft het groot effect wanneer het in de buurt van de aarde komt."

Bekijk ook

Tsunami als gevolg

Maar stel het gebeurt wel, hoe zou dat er dan uit zien? "De gevolgen van zo'n inslag zijn niet te overzien", antwoordt Vermeulen. "Maar het zal minder apocalyptisch zijn dan wat je ziet in films."

En dat komt vooral doordat het grootste oppervlak van de aarde, ongeveer 70 procent, bedekt is met water. "In het Los Alamos National Laboratory heeft men een computersimulatie laten maken (van een asteroïde inslag, red.). En zo hebben ze ontdekt dat het best meevalt. Wat je krijgt is een tsunami, en het blijkt dat maar een fractie van de totale energie van die asteroïde omgezet wordt in golven. De golven zullen niet zo heel ver reizen. Dus we kunnen daar ook wel wat wat geruster over zijn."

Aardbevingen en klimaatverandering

Wel kan die eventuele inslag op 22 december 2032 voor seismisch effecten zorgen, zoals een aardbeving. "En in een gebied waar veel vulkanische activiteit is, kan het die activiteit gaan uitlokken. Want je krijgt bij een inslag sowieso een enorme schokgolf als een asteroïde in de atmosfeer ontploft of op aarde neerstort." Hij vergelijkt het met honderdmaal de kracht van een bom van Hiroshima.

"En als zo'n ding in de atmosfeer komt, genereert dat verder ook heel veel hitte waardoor het branden kan veroorzaken", gaat Vermeulen verder. "Dat is een effect dat lang na de inslag nog kan blijven doorwerken, het werpt allerlei stoffen in de atmosfeer op, die dan een deel van het zonlicht kunnen blokkeren en waardoor je het klimaat kan gaan verstoren."

Kans op een asteroïde inslag op aarde wordt steeds groter, maar volgens deze ruimtespecialist hoeven we niet bang te zijn

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant