Burgemeesters van gemeenten met een regionaal ziekenhuis maken zich grote zorgen over de concentratie van de spoedeisende hulp. Uit een enquête die EenVandaag heeft ingezien, blijkt dat gemeenten niet worden gehoord bij de plannen voor de acute zorg.

Burgemeesters en wethouders van kleinere steden zijn zeer bezorgd over de voorgenomen concentratie van de acute zorg. Ze vrezen de negatieve impact op hun gemeenten als spoedeisende hulpposten moeten sluiten en verzetten zich tegen verdere afschaling van lokale ziekenhuiszorg.

'We hebben nu belangrijke zorg dichtbij'

"Tot nu toe hadden we een volwaardig ziekenhuis", vertelt burgemeester Wimar Jaeger over het Gelre Ziekenhuis in Zutphen. "De spoedeisende hulp was volledig bezet, hetzelfde geldt voor de afdeling verloskunde en de intensive care."

"Als je een arm breekt, kun je hier snel op de spoedeisende hulp terecht. Als een bevalling niet goed verloopt of iemand acuut hartklachten krijgt, dan staat er zo een professional klaar in het ziekenhuis. Dat is allemaal belangrijke zorg dichtbij", benadrukt hij.

Verregaande gevolgen voor Zutphen

Maar het Gelre Ziekenhuis kampte afgelopen jaar met grote verliezen en inmiddels is er een manager aangetrokken die orde op zaken moet stellen, weet Jaeger. En dat heeft verregaande gevolgen voor de stad, ziet de burgemeester.

"Voor Zutphen betekent dat straks waarschijnlijk: spoedeisende hulp weg, verloskunde weg, kindergeneeskunde weg. Daarmee creëer je een domino-effect en verdwijnen straks mogelijk ook het ziekenhuislaboratorium, de afdeling radiologie en andere belangrijke voorzieningen", waarschuwt hij.

'Van een koude kermis thuis'

De burgemeester vindt het onbegrijpelijk dat niemand van de gemeente betrokken is bij de afschalingsplannen van het Gelre Ziekenhuis, terwijl het ziekenhuis erg belangrijk is voor Zutphen en de omliggende regio.

"Als je denkt dat de gemeente een partij is om mee te praten over dit soort belangrijke beslissingen, dan kom je van een koude kermis thuis", zegt hij. "We zijn pas op de hoogte gesteld van al deze plannen op ons eigen verzoek."

Enquête: gemeenten worden niet betrokken

Jaeger is niet de enige die zich aan de kant gezet voelt bij de discussie rond de concentratie van acute zorg. Uit intern onderzoek onder 28 gemeenten met een regionaal ziekenhuis blijkt dat lokale bestuurders niet of nauwelijks betrokken worden bij de besluitvorming over het sluiten van spoedeisende hulpposten.

En dat terwijl gemeenten een wettelijke rol hebben bij elke verandering in het acute zorgaanbod en een verantwoordelijkheid hebben richting hun inwoners, benadrukt Joris Bengevoord. Hij is burgemeester van Winterswijk en woordvoerder namens de 28 gemeenten.

'Veranderingen in de krant lezen'

"Deze wettelijke taken van gemeenten blijken op deze manier lastig tot niet uitvoerbaar", zegt Bengevoord. "Wij moeten de veranderingen in het zorgaanbod nu vaak in de krant lezen. Het is tekenend dat de verzekeraars wel lid zijn van het Regionaal Overleg Acute Zorg (ROAZ) en wij niet."

Volgens burgemeester Reinie Melissant-Briene van Gorinchem gaat het bij verreweg het grootste deel van de zorg om basiszorg. "Die zorg gedijt uitstekend in de nabijheid van patiënt, personeel en naasten", zegt ze. "En mensen die geen auto hebben kunnen nu al vaak moeilijk het ziekenhuis bereiken, dat wordt bij concentratie alleen maar erger."

'Niet technocratisch regelen'

"Het is prima om complexe zorg te concentreren, maar wij hebben het hier over basiszorg", valt burgemeester Jaeger van Zutphen haar bij. "Dat moet niet technocratisch geregeld worden."

"Minister Kuipers en zijn medewerkers moeten eens komen kijken. En dat zeg ik als mede-D66'er", roept hij de minister van Volksgezondheid op. "Een ziekenhuis is geen fabriek, het gaat om mensen van vlees en bloed. Voor hen wil ik mee aan tafel zitten en de discussie voeren."

'Niet ieder ziekenhuis kan zijn eigen ding doen'

Minister Kuipers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) zegt in een reactie aan EenVandaag dat regionale ziekenhuizen intensiever moeten gaan samenwerken: "Niet ieder ziekenhuis kan 'zijn eigen ding doen'. Er is nou eenmaal te weinig zorgpersoneel."

Met als gevolg dat de kwaliteit van SEH-zorg niet overal even goed is, aldus de minister. "We moeten inzetten op meer samenwerking, de zorg is te lang te versnipperd geweest."

'Geef als gemeente input, mogelijkheden zijn er'

Wat de inspraakmogelijkheden voor gemeenten bij de concentratie van zorg betreft, verwijst de minister naar samenwerking met de regionale GGD'en en de mogelijkheid om in veiligheidsregio's ook de voorzitters van het ROAZ (Regionaal Overleg Acute Zorgketen) uit te nodigen en om toelichting te vragen.

"Geef als gemeente zeker input in deze discussie. Die mogelijkheden zijn er. Dus ga uit van je kracht in plaats van de angst dat er wat verdwijnt", geeft minister Kuipers de burgermeesters mee.

Stank. In Brabant hebben duizenden mensen er last van. Het gaat om inwoners van gebieden met veel veehouderijen. Vandaag beslist het gerechtshof in Den Haag of de overheid deze inwoners beter moet beschermen.

"Ik zit middenin de stank", vertelt Piet Catsburg. Hij woont in het Brabantse dorp Zeeland. In zijn buurt staan zestien boerderijen, met meer dan honderdduizend beesten, waarvan veel varkens. "En het aantal veehouderijen neemt hier alleen maar toe."

Geur van varkens

"Het gaat me niet om de geur van mest", vervolgt Catsburg. "Dat vind ik niet eens zo erg. Het is de geur van varkens, die liggen in hun eigen drek, waar ik last van heb. Bij mist en weinig wind zijn we de klos. Ik ruik het dan soms in mijn slaapkamer."

Catsburg is een van de vele inwoners van Brabant die te maken heeft met stankoverlast. Het gaat om in totaal zestienduizend huishoudens, waarvan tweeduizend ernstige geurhinder ervaren.

Rechtszaak tegen stank

In 2022 spande het Brabantse Burger Platform, een netwerk van onder andere stichtingen in de provincie, daarom een rechtszaak aan. Het gerechtshof in Den Haag oordeelde dat de overheid te weinig heeft gedaan om de inwoners te beschermen. Die ging vervolgens in hoger beroep. De rechtszaak is vandaag.

Om de overlast vast te stellen, wordt de geureenheid 'odour units' (ou) gemeten. Het maximum verschilt per locatie, maar op sommige plekken in Brabant geldt een norm van 19,4 ou per kubieke meter. Gemeenten mogen, ondanks de landelijke grenzen, hun eigen normen bepalen. Volgens de rechtbank is een norm van 19,4 ou 'onacceptabel' en heerst er 'geen gezond woon- en leefklimaat'.

Fysieke klachten en stress

Naast dat stank onprettig is, kan het ook slecht zijn voor de gezondheid, vertelt milieu-arts Rob van Aalsburg van de GGD Noord-Brabant. "Sommige omwonenden hebben last van fysieke klachten, zoals hoofdpijn, misselijkheid en luchtwegklachten."

Daarnaast kan de geur leiden tot chronische stress, vervolgt de arts. "Zo passen sommige omwonenden hun leefstijl aan, omdat ze last hebben van de stank. Ramen en deuren blijven dicht en bezoek ontvangen ze liever niet. Hoe meer geurhinder, hoe slechter de mentale gezondheid."

Structurele stank

Toch doen de boeren op papier niets verkeerd. Ze overtreden de geurnorm niet. Maar dat ligt genuanceerder, volgens voorzitter Geert Verstegen van het Brabantse Burger Platform.

"Het kan best eens stinken, maar dit is structureel. Het gaat erom dat de overheid zijn eigen burgers moet beschermen. We hopen dat we vandaag kunnen bewijzen dat de geurnorm van 19,4 ou te hoog is. De norm zou daarmee bijgesteld kunnen worden. Maar de oplossing is simpel: de helft van de beesten moet eruit."

Opnieuw was er massaal protest op de straten van Istanbul tegen de arrestatie van burgemeester İmamoğlu. Hij zit vast op verdenking van corruptie. "Erdogan heeft de wereld waar hij de wereld hebben wil."

De protesten ontstonden na de arrestatie van de burgemeester van Istanbul, Ekrem İmamoğlu. Hij werd op 19 maart gearresteerd op verdenking van corruptie. Of dat waar is, is onduidelijk. Er zijn inmiddels zo'n 1.100 personen opgepakt, demonstranten maar ook zeker 8 journalisten.

Belangrijke concurrent

İmamoğlu is de voorkeurskandidaat van de Turkse oppositie en een grote politieke bedreiging voor president Erdogan, legt publicist en NRC columniste Aylin Bilic uit. Hij haalde in 2019 in Istanbul zo'n 11 procent meer stemmen dan de AKP-partij. "Na 25 jaar hebben ze Erdogan voor het eerst opzij kunnen zetten in Istanbul."

Erdogan zocht, zeker in het begin, samenwerking met Europa. Maar hij bleek een wolf in schaapskleren, zegt Bilic. "Staatsmedia zijn in handen van hem, veel journalisten zijn op handen van de regering." De publiciste maakt zich zorgen. Ze ziet veel jongeren de straat op gaan maar ook ouderen, ondanks het verbod. "Kennelijk is de behoefte voor het alternatief zo groot."

'Erdogan heeft de wereld waar hij de wereld hebben wil"

Burgemeesters door heel Europa spraken zich uit, maar vanuit Europese leiders is het stil. "De EU heeft Turkije nodig, om bijvoorbeeld vluchtelingen tegen te houden. Hij zei ook dat hij bereid was om misschien troepen te sturen", zegt historicus Tayfun Balcik, journalist bij De Kanttekening. "Erdogan heeft de wereld waar hij de wereld hebben wil"

Dat Erdogan steun intrekt als hem iets niet zint, zagen we volgens hem ook al in het verleden. "Hij dreigde de poorten weer te openen en toen heeft de EU toch nog ingestemd met miljarden steun aan het Erdogan-regime." Daarnaast treft hij Amerika aan zijn zijde, vanwege de rol in Syrië. "Het is het enige land dat ook een opening heeft richting Rusland en Oekraïne, waar hij wél voorstander is van Oekraïne."

Grootste opponent uitschakelen

Turkije staat op een kantelpunt, stelt publicist Bilic. "Wat Erdogan zou kunnen doen is een grondwetswijziging, waarmee hij zijn eigen termijn opnieuw zou kunnen verlengen." Erdogan zit eigenlijk in zijn laatste termijn, nieuwe verkiezingen zijn pas in 2028.

"Ik denk dat hij die macht niet zal opgeven en dit nu gebruikt om zijn grootste opponent uit te schakelen", denkt ook Balcik. Of de protesten aanhouden? "Dat hangt echt af van de studentenprotesten en in hoeverre mensen in Turkije echt bereid zijn om de straten op te gaan", zegt de historicus. Maar je uitspreken is niet vanzelfsprekend. "Mensen die hun mond open trekken, kunnen opgepakt worden."