Werk moet lonen. Dat is het uitgangspunt van Rutte III. Maar door plannen uit het regeerakkoord vragen gemeenten zich af of dat ook voor arbeidsbeperkten geldt. Ze komen daarom in actie. Want volgens hen dreigen door de nieuwe plannen duizenden arbeidsbeperkten met een baan onder het minimumloon betaald te krijgen en te zakken naar bijstandsniveau.

“Het is ‘mesjogge", zegt Arjan Vliegenthart, wethouder in Amsterdam en voorzitter van de commissie sociale zaken van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). “De regering wil een half miljard euro op deze groep besparen. Dat betekent dat mensen die nu nog een gewoon loon verdienen naar bijstandsniveau gaan. Ik heb nog geen wethouder gevonden die dit een goed idee vindt.”

Bedrijven die arbeidsbeperkten in dienst hebben vrezen dat hun werknemers de pijp aan Maarten geven. Arno Kooy, eigenaar van Brouwerij de Prael is zo’n werkgever: “Waar moet je je motivatie vandaan halen om in loondienst te gaan als je er niks mee opschiet?”

Wat is er aan de hand?

Sinds 2015 is de Participatiewet ingevoerd en zijn gemeenten zelf verantwoordelijk voor mensen met een arbeidsbeperking. Mensen met een beperking die nog wel gedeeltelijk kunnen werken krijgen van hun werkgever het wettelijk minimumloon volledig betaald. De gemeenten geven hiervoor een subsidie aan de werkgever. Dit instrument heet dan ook loonkostensubsidie.

In het regeerakkoord wordt voorgesteld om in 2019 te gaan werken met loondispensatie. Dat betekent dat een werkgever zijn werknemer niet meer het minimumloon hoeft uit te betalen. De werkgever betaalt een salaris gebasseerd op de hoeveelhed werk die de arbeidsbeperkte aankan. Om niet onder het sociaal minimum te vallen vult de gemeente dat loon dan aan. Tot welk bedrag is niet duidelijk. In het regeerakoord staat dat de gemeente het inkomen verder aanvult afhankelijk van de specifieke gemeentelijke inkomensvoorziening. Vliegenthart: "Gemeenten doen niet aan inkomenspolitiek. Wij kunnen slechts tot bijstandsniveau aanvullen.” Zeker is dat deze werknemers geen pensioen meer opbouwen over het inkomen dat ze verdienen. “Ik kan me niet voorstellen dat het ministerie dit doorzet”, zegt Vliegenthart. “Eind van deze maand gaan we met staatssecretaris Van Ark van Sociale Zaken om de tafel om onze zorgen te delen.” Zelf laat de staatssecretaris weten: “Ik vind het belangrijk dat mensen in hun portemonnee voelen dat werken iets oplevert en dat zo veel mogelijk mensen meedoen. Daarom ben ik met alle betrokkenen in gesprek, zodat we een eenvoudigere regeling maken die het werkgevers nog makkelijk maakt om mensen met een arbeidshandicap aan te nemen.” In de week van 19 december is in de Tweede Kamer het debat over de begroting van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De verwachting is dat loondispensatie dan hoog op de agenda staat.

Waarom dan toch loondispensatie?

Het plan om loondispensatie in te voeren is onder andere bedoeld om het werkgevers makkelijker te maken mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen. In de Participatiewet is afgesproken dat werkgevers 100.000 banen voor mensen met een beperking vrijmaken. Aanjager van die banen is Aart van der Gaag. Hij zag dat de regelgeving rond loonkostensubsidie voor veel werkgevers ingewikkeld was en presenteerde daarom samen met werkgeversorganisaties VNO NCW, LTO en MKB-Nederland een tienpuntenplan waarin het instrument van loondispensatie wordt voorgesteld. Desgevraagd geven de organisaties de volgende reactie:

Na de afgelaste verkiezingscampagne van vorig jaar wegens corruptie, manipulatie en mogelijk Russische inmenging, gaan de Roemenen morgen opnieuw naar de stembus. "Ik maak me zorgen over de toekomst van mijn land. Mensen zijn makkelijk te manipuleren."

"Niet iedereen heeft door hoe belangrijk deze verkiezingen zijn voor ons land", zegt de 22-jarige Lavinia Duman. "De internationale banden, economie en democratie staan onder druk. Ik maak me grote zorgen; mensen in mijn land zijn makkelijk te manipuleren."

Verkiezingen afgelast wegens misleiding

Afgelopen jaar werden de verkiezingen in Roemenië afgelast nadat de radicaal-rechtse politicus Calin Georgescu tot ieders verrassing de eerste verkiezingsronde won. Volgens het Constitutionele hof was er sprake van corruptie en manipulatie. Zo zou de pro-Russische politicus geprofiteerd hebben van een wijdverspreide campagne op TikTok.

"Iedereen was in shock dat Georgescu de eerste ronde had gewonnen", vertelt Lavinia, die sinds 2021 studeert aan de Universiteit van Amsterdam. "Mensen kenden hem alleen via TikTok, niemand wist hoe hij er uitzag. Op de app plaatsten mensen hoe geweldig hij was, en dat hij zou zorgen voor verandering. Ik ben nog nooit zo bang geweest voor de toekomst van mijn land. Het was één grote manipulatie."

Populaire vanwege armoede

De reden dat de radicaal-rechtse Georgescu populair is in Roemenië, heeft volgens Lavinia te maken met financiële problemen. "Veel mensen leven in armoede, zijn laag geschoold en hebben moeite eten op de tafel te krijgen", vertelt Lavinia. "Mensen zijn klaar met rijke politici en willen wat anders. Georgescu vulde dit gat."

"Georgescu wilde uit de Europese Unie stappen en nauwere banden aangaan met Rusland, en beloofde dat daardoor alles beter zou worden. Volgens hem zou Rusland ons kunnen 'redden'", vertelt Lavinia. "Door jarenlange corruptie, kunnen mensen in Roemenië niet juist van het onjuist onderscheiden. Men geloofde hem."

Radicaal-rechts opnieuw op de loer

In de aankomende verkiezingen is Georgescu uitgesloten van deelname, vanwege het overtreden van de democratische regels. Desondanks ligt de ruk naar extreem-rechts opnieuw op de loer. Politicus George Simion staat op de eerste plek in de peilingen.

"Simion is minder extreem dan Georgescu, maar ook hij streeft naar een conservatief beleid. Simion is tegen abortus, wil de Europese Unie verlaten en streeft naar hechtere banden met Rusland. Het zou het slechtste scenario zijn als Simion wint", gaat de student verder. "Ik wil er niet over nadenken."

Extra maatregelen

Campagnevoering via TikTok is in Roemenië van groot belang. Zo telt de Chinese app 9 miljoen gebruikers, in een land met 19 miljoen inwoners. Volgens strategisch analist bij The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) Laura Jasper telt dit zwaar, gezien maar 30 procent van de inwoners de traditionele nieuwsoutlets vertrouwt.

Om tijdens de verkiezingen desinformatie te bestrijden zijn extra maatregelen genomen. De app heeft, onder leiding van de Europese Commissie, al meer dan 27.000 nepaccounts verwijderd. Ook zijn extra mensen aangenomen om de content te controleren. Toch blijft campagnevoering via TikTok populair, ziet ook Lavinia.

Invloed TikTok

"In deze TikTok zegt politicus Simion dat mensen niet naar de pers moeten luisteren en dat de pers onbetrouwbaar is", zegt de student, terwijl ze op haar iPad door TikTok scrollt. "Ook zegt Simion dat hij er alles aan doet om Georgescu terug aan de macht te krijgen, aangezien hij de échte winnaar is van de verkiezingen. Maar dat klopt niet."

Volgens de 22-jarige student is deze manier van campagnevoeren effectief. "Mensen in Roemenië zijn boos dat ze opnieuw naar de stembus moeten", zegt Lavinia. "Ook is er veel onduidelijkheid. Simion speelt hier handig op in."

Hoop voor Roemenië

Maar toch heeft de Roemeense student hoop. "Roemenië is een prachtig land en heeft veel potentie", vertelt ze trots. "Ik ben blij dat er nieuwe verkiezingen zijn, en dat er een goede kanshebber is. Nicuşor Dan pleit voor democratie en een Europees beleid."

Toch sluit Lavinia niet uit ooit het heft in eigen handen te nemen. "Vanwege deze chaos wil ik zelf de politiek in. Ik denk dat ik het beter kan", zegt Lavinia tot slot. "In plaats van de corrupte politici die Roemenië alleen maar schade aanrichten."