radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Russische gedetineerde Yevgeni Nuzhin werd 'kanonnenvoer' aan het front: 'Poetin jaagt gevangenen de dood in'

Russische gedetineerde Yevgeni Nuzhin werd 'kanonnenvoer' aan het front: 'Poetin jaagt gevangenen de dood in'
Gedetineerde Yevgeni Nuzhin werd 'kanonnenvoer'
Bron: ANP

Yevgeni Nuzhin zit in een Russische strafkolonie als hij besluit mee te vechten in Oekraïne. Want overleeft hij de strijd, dan is hij een vrij man. Maar aan het front zijn de verhoudingen duidelijk: Rusland zet hem en medegevangen in als 'kanonnenvoer'.

Het verhaal van Nuzhin zegt veel over hoe er met gevangenen wordt omgegaan. "Voor het minste of geringste werden mannen door de leiding doodgeschoten." Het doet Nuzhin besluiten om over te lopen naar de Oekraïners. Maar niet veel later valt hij weer in de handen van de Russen.

Huiveringwekkende video

In november vorig jaar verschijnt er een huiveringwekkende video op het internet. De afzender is de Wagner-groep, een privéleger dat volop meevecht in Oekraïne. Op de video is een man te zien die zegt: "Ik ben Yevgeni Nuzhin en ik ben overgelopen naar de Oekraïners."

Even later wordt hij met een sloophamer geëxecuteerd. De boodschap is duidelijk. Wie overloopt, ontsnapt niet aan de wraak van dit beruchte privéleger dat voor de Russen vecht.

Hoe Russische gevangenen aan het front worden gebruikt als kanonnenvoer

Kritiek op Poetin

Sinds de oorlog in Oekraïne treedt de Wagner-groep steeds meer in het openbaar. Leider Yevgeni Prigozjin verschijnt regelmatig in de media en permitteert het zich zelfs om kritiek te hebben op Poetin.

Zo is hij niet altijd tevreden over het verloop van de strijd in Oekraïne. Het Russische leger en ook de Wagner-groep lijden te zware verliezen, klaagt hij in de media.

Soldaten rekruteren in gevangenissen

Door die verliezen ontstaat een groot tekort aan nieuwe manschappen. Om dat op te vullen begint Prigozjin te rekruteren in Russische strafkolonies en gevangenissen. Een milieu dat hij goed kent, omdat hij in zijn jonge jaren zelf vastzat voor een moord. Hij gaat hoogstpersoonlijk met een helikopter langs tientallen gevangenissen met een aanbod aan de criminelen die daar opgesloten zitten.

Wie een halfjaar in Oekraïne vecht voor de Wagner-groep krijgt een goed salaris, biedt hij ze aan. En dat niet alleen: er is een flinke kans dat je omkomt, maar overleef je de strijd, dan wordt de straf kwijtgescholden. Bovendien krijgt de familie een flinke schadeloosstelling.

info

De Wagner-groep

De Wagner-groep is een militaire organisatie onder leiding van Yevgeni Prigozjin. Een man die Poetin al kent vanaf zijn jeugd. Aanvankelijk had Prigozjin een restaurant waar Poetin vaak met relaties at. Later wordt Prigozjin cateraar voor het leger, vervolgens miljardair en eigenaar van een privéleger. Dat leger, voornamelijk bestaande uit afgezwaaide commando's van de Russische special forces, was tot voor kort te huur voor Afrikaanse dictators, bedrijven in gevaarlijke gebieden en verder voor iedereen die genoeg betaalde.

De groep staat bekend om zijn wreedheid. Vanaf de oorlog in Syrië, mengde de Wagner-groep zich steeds meer in het reguliere Russische leger. Maar wel onder leiding van hun eigen baas en nergens op aan te spreken. De 'groene mannetjes' die in 2016 in een oogwenk de Krim bezetten, waren ook grotendeels Wagner-huurlingen.

'30.000 gevangenen naar het front'

Yevgeni Nuzhin was één van de gevangenen die inging op het aanbod van Prigozjin. Hij zat een straf van 24 jaar uit voor moord in de Russische strafkolonie en had nog 5 jaar te gaan.

Afgelopen september belandt hij met een groep andere gevangenen in Luhansk. Hoeveel gevangen zo in totaal naar het front worden gestuurd, is moeilijk te schatten. Maar volgens Gulagu.net, een stichting die zich inzet voor de rechten van gevangenen in Rusland en veel contacten heeft, zijn het er zeker 30.000.

Ingezet als stoottroepen

Er is weinig bekend over de omstandigheden en de rol van deze gevangenen die naar het front worden gestuurd. Maar het verhaal van Nuzhin zegt veel over hoe er met hen wordt omgegaan.

Want direct na zijn aankomst begin september in Oekraïne ziet Nuzhin dat gevangen op grote schaal ingezet worden als stoottroepen. En daar wordt niet bepaald zuinig mee omgegaan. In een interview met een Oekraïense journalist zegt hij: "We waren kanonnenvoer. Voor het minste of geringste werden mannen door de leiding doodgeschoten. Wie iets fout deed of iets weigerde werd direct geëxecuteerd."

Bekijk ook

Anoniem in massagraven

Het front rond Bachmut, waar al maanden hevig gevochten wordt, beschrijft de oprichter van Gulagu.net als 'een gehaktmolen'. Volgens Vladimir Osechkin zijn er rond Bachmut duizenden gevangenen omgekomen. "Hun lichamen worden soms anoniem in massagraven gegooid en families horen nooit meer iets over hun man of zoon", zegt Osechkin.

Yevgeni Nuzhin blijft niet anoniem. Hij werd direct na aankomst ingeschakeld om dode soldaten uit de vuurlinies op te halen. Hij krijgt snel in de gaten dat hij het zelf waarschijnlijk ook niet gaat overleven.

Overlopen naar Oekraïne

Op de nacht van 4 september besluit hij om over te lopen. In de chaos van het front lukte dat. Hij werd door de Oekraïense strijdkrachten gevangen genomen en overgebracht naar een cel. Daar verklaarde hij dat hij alleen maar bij de Wagner-groep was gegaan om te ontsnappen uit de gevangenis.

Hij zegt hij over te willen lopen naar Oekraïne om aan de andere kant mee te vechten. Nuzhin geeft ook een interview aan de Oekraïense journalist Yuri Butusov. Die filmt het gesprek en het wordt uitgezonden op de Oekraïense televisie.

Bekijk ook

Executie-video

Daarmee wordt het lot van Nuzhin bezegeld, Voor Wagner-leider Prigozhjin is verraad het meest verachtelijke wat een soldaat kan doen. Hij wil daarom een voorbeeld van Nuzhin stellen, om eventuele andere gevangenen met plannen om over te lopen af te schrikken. Prigozjin geeft zijn commandanten vervolgens het bevel om zoveel mogelijk Oekraïense soldaten gevangen te nemen in plaats van te doden.

Met die gevangenen zet hij Kiev onder druk om Nuzhin aan hem uit te leveren in ruil voor een niet bekend aantal Oekraïense soldaten. Hoe de ruil precies gaat, is onduidelijk. Maar op 11 november belandt Nuzhin in de handen van de Wagner-groep. Zij maken, in de stijl van IS, niet veel later een video waarin ze de Rus executeren.

Vladimir Osechkin
Bron: EenVandaag
Vladimir Osechkin

'Wrede misdaad tegen de menselijkheid'

Voor de familie is deze video het bewijs dat Nuzhin niet meer leeft. Vladimir Osechkin heeft na de de publicatie van de video contact met de familie en ook met gevangen die voor de groep vochten. Volgens hem is het verhaal van Nuzhin geen uitzondering. "Poetin en Prigozjin jagen gevangenen op grote schaal de dood in", zegt hij.

"Ik heb zelf een aantal maanden ten onrechte in een Russische gevangenis gezeten en ben daar mishandeld en gemarteld. Je bent als gevangene totaal rechteloos", zegt Osechkin. "De laatste 10 jaar hebben mensen als Prigozjin onder Poetin volstrekt straffeloos de meest wrede misdaden kunnen plegen de menselijkheid. En dat tegen hun eigen volk."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Terugblikken met presentator Pieter Jan Hagens, die met pensioen gaat: 'Journalistiek is veranderd, maar ikzelf ook'

Terugblikken met presentator Pieter Jan Hagens, die met pensioen gaat: 'Journalistiek is veranderd, maar ikzelf ook'
Presentator Pieter Jan Hagens tijdens zijn laatste uitzending van EenVandaag
Bron: EenVandaag

Hij was jarenlang een van de vaste gezichten van EenVandaag: Pieter Jan Hagens. Gisteren presenteerde hij het programma voor het laatst. Hij gaat met pensioen na een carrière van meer dan 40 jaar als journalist en presentator, op radio en tv.

Normaal stelt Pieter Jan de vragen, nu mochten jullie die aan hem stellen.

1. Hoe kijk je terug op je carrière?

"Ik vind dat ik een geluksvogel ben. Ik heb 43 jaar in de journalistiek gezeten en ik heb er enorm van genoten. Ik zou niet weten wat ik anders had moeten doen, er is geen vak dat ik zo leuk zou vinden als dit."

"Het leuke van met pensioen gaan is dat de oude doos wordt opengemaakt. Ik heb veel verschillende dingen kunnen doen en meegemaakt, ook buiten de journalistiek. Dat komt allemaal weer naar boven. En het gevoel dat ik steeds opnieuw krijg is: wat heerlijk dat ik dat heb kunnen doen."

2. Hoe heb je de journalistiek zien veranderen?

"De journalistiek is veranderd, maar ik ben zelf ook veranderd. Ik begon bij de VARA in de jaren 80, waar ik met stevig linkse journalisten werkte. Ik dacht: zo hoort het kennelijk. Later heb ik me daar een beetje van gedistantieerd, ik vond het te activistisch. Ik vond dat de feiten meer moesten spreken."

"In deze tijd, waarin grimmige leiders opstaan en democratische vrijheden op het spel staan, denk ik juist weer: journalisten zijn er niet alleen voor de feiten, maar ook om bepaalde ideeën te beschermen. Ideeën die het fundament vormen voor onze liberaal-democratische samenleving."

3. Wat was jouw favoriete onderwerp om te presenteren, en wat het moeilijkste interview?

"Ik heb bij Buitenhof veel bijzondere mensen aan tafel gehad, met wie ik langere gesprekken kon voeren. Ik heb veel bijzondere denkers, schrijvers en politici gesproken. Die hadden vaak iets te vertellen waar ik wel wat van opgestoken heb. Vooral de Israëlische schrijver Amos Oz maakte indruk, dat was zo'n wijze man.

"Hij maakte zulke goede opmerkingen. Dat was in 2015, de aanslagen in Parijs waren toen net geweest. Hij duidde dat terrorisme op zijn manier. Hij had het erover dat terroristen geen gevoel voor humor hebben, en dat klinkt nu heel plat, maar hij vertelde dat zo raak en mooi. En ik weet ook dat veel kijkers van die uitzending hebben genoten."

"Maar ook bij EenVandaag heb ik veel spannende dingen gedaan. Ik denk meteen aan de verkiezingsdebatten. Het debat in 2023, waaruit het huidige kabinet is voortgekomen, is een van de betere debatten die ik heb geleid. Maar tegelijkertijd waren die debatten een van de moeilijkste dingen die ik heb gedaan, dat is een hele opgave."

"Het is fijn dat je dan eindeloos met collega's kan brainstormen over wat de beste opzet is. En dat je de spanning deelt: tijdens het debat hoorde ik dan de eindredacteur in mijn oortje, die net zo zenuwachtig was. Dit delen met collega's ga ik het meeste missen aan het werk. Want ook als je geen beste vrienden bent, maken ze toch een groot deel uit van je sociale leven."

Bekijk ook

4. Welke peiling had de meest verrassende uitslag voor jou?

"Ik heb niet zo'n goed geheugen voor peilingen, moet ik eerlijk zeggen. Het Opiniepanel is natuurlijk een heel goed gereedschap van EenVandaag. Maar als ik in de studio sta, ben ik bezig met het gesprek dat ik voer met de presentator van de paneluitslagen, niet met de uitslagen zelf. Ik kan die niet tegelijkertijd goed onthouden, dus weet ook niet meer welke uitslag mij het meest heeft verbaasd."

5. Hoeveel invloed heb je zelf gehad op de onderwerpen die behandeld werden? En ging dat weleens in tegen je eigen mening?

"Eigenlijk heb ik daar niet zo veel invloed op. EenVandaag is een olietanker die op koers vaart, er werkt een grote redactie. Ik kan wel meepraten en meedenken, maar ik ben geen eindredacteur. Toch heb ik zeker in interviews wel een belangrijke stem. En ook in de politieke debatten kan ik als presentator de richting van het gesprek bijsturen."

"Of de presentatie weleens tegen mijn eigen ideeën of mening in ging? Laat ik zeggen dat ik wel blij ben dat ik mezelf nu meer mag gaan uitspreken. Maar ik ben ook blij dat ik dat als journalist en presentator niet gedaan heb. Ik zou mezelf geen knip voor de neus waard vinden als ik in interviews een bepaalde politieke lijn zou voorstaan. Ik vind dat je als journalist niet te koop moet lopen met je eigen mening."

"Tegelijkertijd vind ik het gek om nu weg te gaan, omdat er zoveel gebeurt op het moment, waarvan je denkt: 'oei, waar gaat dit heen?'. In de Verenigde Staten durven wetenschappers zich niet meer uit te spreken, er zijn bezuinigingen op het hoger onderwijs, ook in Nederland. Het klimaat verandert. Daar maak ik me zorgen om. Het voelt als een grote opluchting dat ik niet geheimzinnig hoef te doen over waar ik mij zorgen om maak. Dat heb ik gemist de afgelopen jaren."

"Ik heb niet de illusie dat ik daar in mijn eentje iets aan kan doen. Maar alles wat journalisten, maar ook burgers doen, is op dit terrein van belang. Wat ik daarom ook ga doen is als burger mezelf meer uitspreken. Dat kan nu ook, in ben journalist af. Misschien sluit ik me wel aan bij een politieke partij. Ik weet nog niet welke, maar ik ga het wel doen. Niet als politicus, maar gewoon als burger."

6. Wat ben je van plan om te gaan doen tijdens je pensioen?

"Ik ga eerst zeilen met mijn vrouw, een paar maanden weg. En daarna wil ik graag dingetjes doen waar ik tot nu toe niet aan toe kwam, zoals een houten bootje maken waar mijn kleinzoon in kan leren zeilen. Dat ben ik zeker van plan."

"Het is sowieso goed om weer eens met een frisse blik de wereld in te kijken, want er komt voor het werk ongetwijfeld iets anders moois in de plaats. Aan de andere kant: ik stop weliswaar met de vaste dingen, maar ik blijf nog steeds graag interviews en debatten leiden, voice-overs inspreken, misschien invallen bij een radio-uitzending. Dus als iemand ergens ziek is, weet me te vinden."

info

EenVandaag Vraagt

Bij EenVandaag heb je de mogelijkheid om vragen en ideeën in te sturen. Dat kan altijd in onze chat, of je kunt meedoen aan de gerichte EenVandaag Vraagt-oproepen die wij zo'n twee keer per week plaatsen in de Peiling-app. De Peiling-app is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

7. Hoe hoop je dat de journalistiek er de komende jaren uit gaat zien?

"Ik hoop dat de journalistiek zich opstelt als beschermer van de waarden waar wij allemaal op drijven, zoals gelijkheid, vrede, rechtvaardigheid en verdraagzaamheid. Al die dingen zijn zo belangrijk in onze democratische samenleving, en ik hoop dat journalisten daaraan meewerken. Elke journalist is op dit terrein van belang."

"Ik denk dat de meeste journalisten dit ook zo zien, sowieso al mijn collega's hier bij EenVandaag. Ik ben er trots op dat alle collega's zich ervan bewust zijn dat we een rubriek zijn die dicht bij de mens wil staan, waar de onderwerpen die we brengen echt relevant zijn, en waarin tegelijkertijd de feiten heilig zijn. Juist in deze tijd waarin onverdraagzaamheid en angst toenemen, denk ik dat het belangrijk is dat er programma's zoals EenVandaag zijn."

Presentator Pieter Jan Hagens neemt in EenVandaag afscheid van de kijkers

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Door oorlogsdreiging stappen landen uit ontwapeningsverdragen: 'Internationale spelregels staan onder druk'

Wereldwijd liggen er miljoenen landmijnen onder de grond. Hierdoor vallen er jaarlijks honderden slachtoffers. Om dit te stoppen werd in een verdrag afgesproken dat het wapen de wereld uit moest. Maar nu de spanningen toenemen, trekken landen zich terug.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant