radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
  1. Homepage
  2. Gaat Lelylijn-treinverbinding na miljardentegenvaller nog wel door? Deze hoogleraar ziet het niet gebeuren

Gaat Lelylijn-treinverbinding na miljardentegenvaller nog wel door? Deze hoogleraar ziet het niet gebeuren

  1. 23-09-2024 17:19
  2. Binnenland
  3. Auteur: Valérie Hilgersom, Maartje Spieksma
Gaat Lelylijn-treinverbinding na miljardentegenvaller nog wel door? Deze hoogleraar ziet het niet gebeuren
Het treinstation van Groningen
Bron: ANP

Even met de trein van Groningen naar Lelystad. Dat lijkt steeds meer toekomstmuziek te worden. In eerste instantie werd geschat dat de spoorlijn 3 miljard zou kosten. Maar vandaag blijkt uit het kostenplaatje dat er nog eens 10 miljard nodig is.

De Lelylijn is niet het enige megaproject dat flinke vertraging heeft opgelopen. Zo verdubbelde de kosten voor de Betuweroute, een goederenspoorlijn tussen Rotterdam en Duitsland, en vielen kosten voor de metrolijn tussen Amsterdam Noord zelfs drie keer duurder uit. Maar hoe kan het dat deze grote projecten zo vaak veel duurder uitpakken dan gedacht?

Uitdagingen

Volgens hoogleraar transportbeleid Bert van Wee van de TU Delft gaat het vaak al mis bij de kostenschatting. Grote infrastructuurprojecten - zoals de Lelylijn - kennen verschillende uitdagingen als het gaat om de kosten, vertelt hij. "De eerste uitdaging is, of je van tevoren goed kan inschatten hoe duur een project wordt. En zijn die inschattingen ook op een neutrale wijze tot stand gekomen."

Een andere inschatting is volgens Van Wee of er binnen het budget kan worden gebouwd. Met die kostenschatting gaat het vaak al mis, ziet hij.

Meer dan de helft is duurder

Toch hoeft het volgens hem niet zo te zijn dat alle grote projecten gelijk duurder uitpakken dan van tevoren werd ingeschat. "Ongeveer de helft van de projecten, 55 procent, kost achteraf meer dan van tevoren ingeschat."

Maar ook redelijk wat projecten worden wel binnen het budget gebouwd. "Alleen die krijgen veel minder aandacht van de media, waardoor mensen vaak denken dat het altijd misgaat, zoals bij bijvoorbeeld de Betuweroute", vertelt de hoogleraar.

Bekijk ook

Kosten onderschatten

Maar hoe kan het dat het budget toch vaak met zoveel geld wordt overschreden? Van Wee legt uit dat dat met twee redenen heeft te maken.

"De eerste reden is dat mensen die er baat bij hebben dat er een positief besluit wordt genomen, willens en wetens de kosten onderschatten. Bijvoorbeeld door van veel te weinig uit te gaan van onvoorziene tegenvallers. Een tweede reden is dat mensen die inschattingen maken van de kosten voor dit soort projecten, dat niet zo vaak doen. Zij hebben de neiging om eerder te optimistisch te zijn", legt hij uit.

Politieke belangen

Daarnaast liggen megaprojecten vaak ook politiek gevoelig. De hoogleraar transportbeleid ziet dat als politici eenmaal een standpunt hebben ingenomen, het heel moeilijk is om daar van terug te komen.

"Politici hebben het gevoel dat ze moeten blijven bij een eerder ingenomen standpunt. Als je dan te snel dat standpunt inneemt, dan zit je in feite in een fuik waar je moeilijk uit kan komen", vertelt Van Wee.

Bekijk ook

'Kijk naar andere projecten'

Het roept gelijk de vraag op hoe er dan wel een correct kostenplaatje kan worden gemaakt? Van Wee ziet dat ze in een aantal landen er in zijn geslaagd om projecten beter in te schatten door goed te kijken naar andere vergelijkbare projecten.

"De ene lijn is natuurlijk langer dan de andere lijn of heeft meer of minder stations of een andere ondergrond, maar door zoveel mogelijk te leren van andere vergelijkbare projecten zijn mensen in staat geweest om veel betere kostenschattingen te maken."

Meer nadelen dan voordelen

Op de vraag of de Lelylijn er gaat komen, plaatst de hoogleraar toch zijn vraagtekens. Zo is de Lelylijn volgens hem vooral een politieke keuze. "Daarbij spelen de belangen van het noorden van het land een grote rol. Ik verwacht dat de Lelylijn veel meer gaat kosten dan dat die ooit gaat opleveren", zegt Van Wee.

Hij vervolgt: "Als we hem toch aanleggen is dat omdat een aantal mensen vindt dat het noorden gecompenseerd moet worden voor bijvoorbeeld de problemen met de aardbevingen of het feit dat in het noorden de lonen wat lager liggen en de werkloosheid hoger ligt. De vraag is dan, wat ben je bereid te betalen voor dat soort effecten? Ik verwacht dat onder de streep de Lelylijn meer nadelen heeft dan voordelen."

Waarom nemen dure projecten zoveel tijd in beslag?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom rijksweg N36 in Twente, ondanks beloftes uit politiek Den Haag, een 'dodenweg' is én blijft

  1. 26-03-2025 07:00
  2. Veiligheid en recht
  3. Auteur: Loes Bomers
Waarom rijksweg N36 in Twente, ondanks beloftes uit politiek Den Haag, een 'dodenweg' is én blijft
Op de rijksweg N36 tussen Ommen en Almelo vallen jaarlijks veel verkeersslachtoffers
Bron: Persbureau Meter/EenVandaag

'Dodenweg' wordt hij genoemd, de rijksweg N36 tussen Ommen en Almelo. Jaarlijks vallen er slachtoffers. Ook deze maand kwamen er twee mensen om het leven. Wat maakt de N36 zo gevaarlijk?

Deze week was het opnieuw raak op de N36. Een bestuurder raakte gewond bij een botsing tussen een busje en een vrachtwagen. Twee weken geleden verongelukten bij een frontale botsing tussen een auto en een kleine vrachtwagen twee mannen. Eind februari viel er een zwaargewonde op de weg. In nog geen half jaar tijd vielen er 3 doden en 7 gewonden op de 36 kilometer lange weg.

Gevaarlijke situaties met inhalen

De lijst met (ernstige) ongevallen is nog veel langer. Vrachtwagenchauffeur Gert van het Almelose Bolk Transport snapt wel waarom de N36 een 'dodenweg' genoemd wordt. Hij zit zo'n 3 keer per week op de weg en ziet het vaak misgaan.

De gevaarlijke situaties ontstaan met name wanneer mensen gaan inhalen. "Dat mag niet, maar mensen proberen het toch, vooral als ze achter een vrachtauto zitten."

'Het gaat vaak nét goed'

Een vrachtwagen is lang en gaat niet snel. Een ander probleem op de weg is dat je geen kant op kunt als er plots een tegenligger is. "Je hebt niet veel ruimte om uit te wijken hier."

Zo zat hij een keer achter een personenauto die heel langzaam reed. De persoon die weer achter Gert reed dacht dat hij alleen de vrachtwagen moest inhalen waardoor hij én de vrachtwagen én de auto moest inhalen. Het gaat vaak maar nét goed, zegt hij.

info

Burgemeester Almelo: kunnen zoveel ongelukken niet meer accepteren

In februari dit jaar schreven de gemeenten langs de N36 opnieuw een brandbrief aan minister Barry Madlener (IenW). "Zo gaat dit niet langer", zegt burgemeester Korteland van Almelo. Volgens hem erkent de minister dit, maar heeft hij geen geld. "Maar ik ben overtuigd, waar een wil is, is een weg", zegt Korteland. "Omdat we niet meer kunnen accepteren dat er zoveel ongelukken gebeuren."

Volgens de burgemeester ontstaan de ongelukken niet alleen door gedrag. "Je moet wel op een veilige weg rijden, om je veilig te kunnen gedragen. En als je je veilig gedraagt op een onveilige weg, kan dat nog steeds tot hele gevaarlijke situaties leiden." Korteland wil overal middengeleiders en de weg verbreden. Minister Madlener geeft aan volgende week op de oproep van de gemeenten te reageren. Een besluit over het budget valt over een paar weken.

Een fout kan fataal zijn

Wat ook een probleem is, zijn de te korte op- en afritten op sommige plekken. "Dat maakt invoegen moeilijk." En vooral in de ochtend en avond is het 'gigantisch druk', vertelt chauffeur Gert. Maar ondanks die drukte zijn ze ook bezig met hun telefoon.

Het is overigens niet zo dat mensen gevaarlijker rijden op een N-weg, zegt Fieke van Schaik van de ANWB. "Wat je op de N36 ziet, en ook op andere N-wegen, is dat op stukken waar geen middenberm is, je heel snel op de andere kant van de weg kan komen. En dan is een fout fataal."

info

Politiecijfers: 8 doden sinds 2021

Uit een analyse van de politie Oost-Nederland, die Eenvandaag heeft ingezien, blijkt dat het aantal ongelukken de laatste jaren stijgt. Van 80 in 2021 naar 105 afgelopen jaar. Alleen al dit jaar staat de teller al op 19 ongevallen. Het gaat in totaal om 388 ongelukken sinds 2021: in 72 gevallen was er letsel, 6 ongelukken kenden een fatale afloop waarbij 8 mensen ter plaatse overleden.

Relatief veel doden

Op N-wegen vallen relatief gezien de meeste verkeersdoden, zo'n 20 procent van de verkeersdoden valt op een rijksweg. Dat zit hem dus met name in hoe de wegen zijn ingericht, legt Van Schaik van de ANWB uit. Ze zijn vaak tweebaans, met beide rijbanen een andere richting op.

De wegen zijn daarnaast vaak smal en er zijn weinig uitwijkmogelijkheden in de berm. "Als er een korte berm naast zit en je raakt van de weg, dan beland je bijvoorbeeld snel in een sloot." Een ander probleem wat op veel N-wegen speelt, is een korte invoegstrook, er is vaak weinig ruimte om in te voegen.

Bekijk ook

Alle N-wegen een middengeleider

Niet alleen op de N36 maar op alle N-wegen zouden de rijbanen gescheiden moeten worden. "Dus zo'n geleiderail op de middenberm, is is daar heel belangrijk voor", zegt Van Schaik. De politiek heeft 200 miljoen gereserveerd om alle gevaarlijke N-wegen aan te pakken. "Daarmee kun je maar een heel klein stukje weg aanpakken, terwijl daar eigenlijk veel meer voor nodig is."

Alleen al voor het aanpakken van de hele N36 is 300 miljoen euro nodig, becijferde Rijkswaterstaat. Volgens Van Schaik lijkt verkeersveiligheid geen prioriteit voor dit kabinet. In deze kabinetsperiode is geen extra geld vrijgemaakt voor verkeersveiligheid, die 200 miljoen stamt al uit 2022, legt ze uit. "Er is nu geld nodig."

Bekijk ook

Minister heeft plan voor rijbaanscheiding N36

In een reactie op uitspraken van de gemeente Almelo laat minister van Infrastructuur en Waterstaat, Barry Madlener, weten nog voor de zomer met een plan te komen voor de N36. Madlener zegt dat nu wordt gekeken hoe de weg op korte termijn over de gehele lengte veiliger kan worden gemaakt. "Ik ben nu aan het kijken of we toch over de hele lengte de rijbaanscheiding kunnen aanleggen", zegt hij tegen EenVandaag.

Extra wensen, zoals verbreding of het aanpassen van viaducten, kunnen niet worden ingewilligd. De minister noemt dat 'luxe' waar op dit moment geen geld voor is. "We moeten echt binnen het budget werken, dat is een slechte boodschap aan de gemeente, maar het is niet haalbaar." Madlener zegt voor de zomer met een plan te komen.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant