radio LIVE
meer NPO start

Gaat de btw ooit nog omlaag? En andere vragen over de belasting beantwoord

Gaat de btw ooit nog omlaag? En andere vragen over de belasting beantwoord
Het Rijksmuseum (ter illustratie)
Bron: ANP

Als het ligt aan kabinet-Schoof, wordt de btw op kunst, cultuur, sport en hotels verhoogd van 9 procent naar 21 procent. Je moet hier dan meer belasting over betalen. Wij vroegen wat jullie wilden weten over btw.

De afkorting btw staat voor 'belasting over de toegevoegde waarde'. Het is de belasting die wordt geheven bij de verkoop van goederen en diensten, en die wordt betaald door de consument. Jullie vragen over btw worden beantwoord door hoogleraar Indirecte Belastingen Jeroen Bijl aan Nyenrode Business Universiteit.

1. Hoe wordt het btw-percentage eigenlijk bepaald?

Binnen Europa mag je een aantal percentages gebruiken, begint de hoogleraar. "Alle EU-lidstaten mogen een standaardtarief van minimaal 15 procent toepassen en een beperkt aantal verlaagde tarieven toepassen, als ze die maar toepassen op een lijst van producten, goederen en diensten die voorgeschreven zijn in de Europese wetgeving."

Bijl: "In bijna alle EU-lidstaten wordt gebruik gemaakt van een laag btw-tarief. Nederland bijvoorbeeld koos bijvoorbeeld om een laag tarief van 9 procent en 0 procent in te voeren. Er is maar een EU-lidstaat, Denemarken, die eigenlijk maar één tarief hanteert: het standaardtarief."

Jeroen Bijl
Bron: Bron: eigen beeld
Hoogleraar Indirecte Belastingen Jeroen Bijl

2. Waarom wil dit kabinet de btw verhogen op sport, nieuws, boeken, cultuur, evenementen en horeca?

We vragen dit even aan politiek commentator Joost Vullings. Maar die kan kort zijn: "De verhoging stond in geen enkel verkiezingsprogramma. En ook in het hoofdlijnenakkoord is niet toegelicht waarom het kabinet dit wil."

"Maar het kabinet heeft gewoon geld nodig", zegt hij. "In de formatie zijn de partijen gaan kijken: wat zijn onze wensen en hoeveel geld is er? Toen kwamen ze erachter dat ze meer geld nodig hadden, en dat ze dat konden vrijmaken door het btw te verhogen van categorieën nu nog 9 procent zijn."

Had het kabinet ergens anders voor kunnen kiezen? "Ja, maar cultuur, nieuws, etcetera, zijn toch dingen waarvan vooral de PVV en BBB denken: Ach, het wordt gewoon verhoogd, punt."

Bekijk ook

3. Hoe beïnvloedt btw het koopgedrag van consumenten en bedrijven?

De overheid heeft eerder onderzoek gedaan naar het verlagen van het btw-tarief op groente en fruit, vertelt Bijl. "Ook keken ze naar wat er is gebeurd toen kapperszaken van het standaard btw-tarief naar een laag tarief gingen. De conclusie van het ministerie van Financiën was dat het weinig invloed had op het koopgedrag van consumenten."

Hij geeft een voorbeeld: "Je kunt groente en fruit een graad goedkoper maken door het tarief te verlagen. Dan stimuleer je dus het koopgedrag, maar je krijgt tegelijkertijd minder belasting binnen. Een verlaagd tarief kost dus geld", legt hij uit. "Bedrijven worden meestal niet beïnvloed, want die trekken de btw die in rekening wordt gebracht er gewoon weer af."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

4. De 21 procent was ooit een tijdelijke crisismaatregel. Gaat dit btw-tarief ooit nog omlaag?

De hoogleraar verwacht niet dat het standaardtarief van 21 procent nog omlaag gaat. "De btw wordt vaak gezien als een makkelijke manier van geld verdienen door de overheid en daarom zie je eigenlijk nooit dat de btw omlaag gaat. Ook in omringende landen gebeurt dit niet", zegt hij.

Bekijk ook

5. Heeft btw zin? Zijn er alternatieven?

"Omzetbelasting is voor het Rijk de allergrootste inkomstenbron", zegt Bijl. "Als je de btw zou afschaffen dan moet je dus andere belastingen gigantisch verhogen of inderdaad een alternatief bedenken."

"Bovendien mag je btw niet afschaffen, want het is verplicht vanuit de Europese Unie." Dat heeft te maken met onze gedeelde afspraken over belastingen en vrij verkeer van goederen.

info

Hoeveel btw moet je in Nederland betalen?

Er zijn drie btw-tarieven in Nederland:

  1. Het standaardtarief van 21 procent: in principe is de btw op alle arbeid en goederen 21 procent, tenzij anders besloten.
  2. Een laag tarief van 9 procent, dat geldt voor veel verschillende categorieën, bijvoorbeeld: eten en drinken, geneesmiddelen, boeken, personenvervoer, diensten van de kapper en fietsreparaties.
  3. Een nultarief: dit gebruik je vrijwel alleen als je goederen levert naar het buitenland. Daarnaast geldt er sinds vorig jaar een nultarief voor de plaatsing van zonnepanelen.

6. Hoe komt het dat btw snel kan worden verhoogd voor hele categorieën producten, maar dat het verlagen van btw, zoals bij fruit, moeilijk gaat?

Volgens de hoogleraar is dit een misvatting. "Voor het plaatsen van zonnepanelen geldt een 0 procent btw-tarief en dat werd snel doorgevoerd. Dingen kosten tijd omdat er veel discussie vooraf plaatsvindt over welke producten onder een verlaagd tarief vallen. Wil je btw verlagen, dan moet je goed nadenken over hoe je het verantwoordt en waarom je het wil inzetten."

"Het verhogen is minder problematisch, omdat je niet hoeft vast te stellen voor welke goederen dit gaat gelden. Je brengt het namelijk gewoon terug naar het standaardtarief van 21 procent. Het terugbrengen naar het normale tarief heeft eerder te maken met of de politiek het verlaagd tarief nog zinvol vindt", zegt hij tot slot.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Minister Beljaarts wil AI-centrum in Nederland bouwen: 'Niet afhankelijk zijn van andere landen'

Minister Beljaarts wil AI-centrum in Nederland bouwen: 'Niet afhankelijk zijn van andere landen'
Minister Dirk Beljaarts van Economische Zaken
Bron: EenVandaag

Het kabinet wil een grote AI-supercomputer in Nederland, zodat we voor de rekenkracht die nodig is voor AI-toepassingen, niet langer afhankelijk zijn van het buitenland.

Vandaag buigt de Tweede kamer zich over het plan van het kabinet om een AI-supercomputer te bouwen in Nederland. Het nieuwe, eigen AI-centrum moet ons land in staat stellen om "voor de zorg, defensie en het bedrijfsleven echt een verschil te kunnen maken in de toekomst", legt minister van Economische Zaken Dirk Beljaarts (PVV) uit.

Enorme rekenkracht nodig

Veel mensen kennen kunstmatige intelligentie (AI) vooral van toepassingen zoals ChatGPT, maar de technologie reikt veel verder. Voor complexe AI-toepassingen is een enorme rekenkracht nodig, die geleverd wordt door grote supercomputers. Denk aan een grote hal vol met rijen computerkasten.

Hoewel Nederland al een aantal supercomputers heeft, is dit nieuwe centrum specifiek bedoeld voor AI-onderzoek en toepassingen. Het idee is dat verschillende partijen de supercomputer kunnen gebruiken voor berekeningen die nu onmogelijk of extreem tijdrovend zijn.

Bekijk ook

'We lopen achter'

Dit is volgens het kabinet cruciaal voor de ontwikkeling van AI in Nederland. "We willen dat de zorg, defensie en het bedrijfsleven hiermee aan de slag kunnen in een beveiligde omgeving. Zij moeten de volledige controle hebben over hun data, zonder deze te hoeven delen", zegt Beljaarts. Ook de wetenschap en commerciële partijen kunnen gebruik maken van het centrum.

Met het AI-centrum hoopt Beljaarts andere landen op het gebied van AI te kunnen bijbenen. Volgens de minister zijn we nog niet te laat. "De koploperspositie is al aan ons voorbij gegaan, maar we hoeven nog niet als hekkensluiter te eindigen als Nederland. We kunnen echt nog wel in de kopgroep mee, maar dan moeten we wel op tijd actie ondernemen.

Samen met de markt

Aan deze supercomputer hangt een prijskaartje van zo'n 300 miljoen euro. "Het is een grote investering", zegt de minister. "Maar het is niet alleen een publieke investering. Dit is iets wat je samen met de markt, met private partijen kunt doen. En als de timing goed is doet de Europese Commissie ook nog voor de helft mee."

Nederland wil samen met Frankrijk, Duitsland en Estland een Europees consortium oprichten voor digitale infrastructuur, zo maakte staatssecretaris Zsolt Szabó (Digitalisering) bekend in de Tweede Kamer. Deze AI-computer kan daar als het aan het kabinet ligt ook een bijdrage aan leveren.

Minister Beljaarts van Economische Zaken wil een AI-centrum in Nederland bouwen

Soevereine rekenkracht

Minister Beljaarts wil voorkomen dat we voor AI-toepassingen afhankelijk zijn van het buitenland, zegt hij. "Ik denk dat het cruciaal is dat we, naast onafhankelijkheid van de Amerikaanse defensie-industrie en het Russische gas, ook toewerken naar digitale en strategische soevereiniteit in Europa."

"Wat we nu doen is capaciteit inkopen van andere landen", legt hij uit. "Het is belangrijk dat we in ieder geval voor de basisrekenkracht niet afhankelijk zijn van commerciële partijen of andere landen. Je wil kunnen beschikken over rekenkracht op Nederlands grondgebied, waar we zelf over beslissen." Soevereine rekenkracht, noemt de minister het.

Afhankelijk van Big Tech

Hoogleraar digitalisering Reijer Passchier ziet ook het belang in van digitale onafhankelijkheid. Hij waarschuwt voor de enorme invloed die Amerikaanse technologiebedrijven nu al hebben in de digitale wereld. Op social mediaplatforms, in dataopslag, maar ook op het terrein van kunstmatige intelligentie.

Toch bestaat, ook wanneer je de supercomputer op eigen grondgebied hebt, nog steeds een vorm van afhankelijkheid van Big Tech, ziet Passchier. Om de supercomputer daadwerkelijk te bouwen, zijn we nog steeds sterk afhankelijk van Amerika. De twee gigantische techbedrijven die chips kunnen leveren, Nvidia en AMD zijn daar namelijk gevestigd.

Bekijk ook

'Hun software zit overal in'

Volgens Passchier moeten wij ons zorgen maken over de afhankelijkheid van de computerkennis van Amerika. Mochten de diensten van deze bedrijven om wat voor reden dan ook uitvallen, dan hebben we een heel groot probleem.

"Al heel lang merken we dat Amerikaanse bedrijven niet geneigd zijn om zich aan Europese regels te houden, en ook niet altijd dezelfde waarden hebben als wij in Europa", zegt de hoogleraar. "We zijn afhankelijk van hun software, en die zit overal in; van deurbellen, tot auto's, tot in systemen van onze overheid."

Europese alternatieven

"Ik snap dat die zich dat de minister nu alsnog met Amerikaanse bedrijven in zee gaat, maar tegelijkertijd denk ik dat hij ook de ontwikkeling van Europese alternatieven moet ondersteunen. En daar ook het liefst zoveel mogelijk zelf gebruik van moet maken", adviseert hij.

Het is nog niet bekend waar het nieuwe AI-centrum moet komen. Dat zal afhangen van de ruimte op het stroomnet, zegt het ministerie. Coöperatie SURF, een digitaal samenwerkingsverband van onderwijsinstellingen in Nederland dat al een supercomputer voor wetenschappelijke doeleinden beheert, zal ook de nieuwe AI-computer gaan beheren.

Hoe kunstmatige intelligentie zichzelf kapotmaakt

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Te veel klagen is niet goed voor onze gezondheid: 'Maar helemaal stoppen is volkomen kansloos'

Te veel klagen is niet goed voor onze gezondheid: 'Maar helemaal stoppen is volkomen kansloos'
Bron: Pexels

Na dry januari op zoek naar een nieuwe uitdaging? Vandaag, op 'blue monday', begint in Nederland de campagne 'Dertig dagen zonder klagen', zodat mensen positiever worden. Maar is stoppen met klagen wel goed? "Als we stoppen, worden we onverschillig."

Het idee komt van auteur Isabelle Gonnissen. Al 7 jaar probeert ze België positiever te maken en haar campagne stroomt deze maand over naar Nederland. Ze moedigt mensen aan om 30 dagen goed op te letten wanneer ze klagen, zodat ze bewust worden van hoe vaak ze dat doen.

'Volkomen kansloos'

Schrijver en klaagexpert Bart Flos is kritisch op deze methode. "Als je weet dat je over 30 dagen weer mag klagen, dan krijg je een kunstmatige situatie. 30 dagen niet klagen is volkomen kansloos, omdat mensen die klagen geholpen moeten worden om het oplossingsgerichte vermogen te vergroten."

Hij legt uit: "Die mensen vinden van zichzelf helemaal niet dat ze klagen, dus waarom zouden ze nou moeten stoppen?"

Bekijk ook

Klaagparadox

Dat noemt Flos de klaagparadox. "Deze mensen vinden niet dat ze klagen, maar dat ze constateringen maken." Klagen brengt mensen volgens Flos wel een stukje dichter bij elkaar. "Het hoort bij de menselijke soort en is het begin van de oplossing. Als wij stoppen met klagen worden we onverschillig."

Dan heeft hij het ook over klagen over het weer. Dat staat op nummer één van de honderd meest beklaagde onderwerpen. "We klagen er het meest over, maar kunnen er het minst aan doen. Maar het creëert een saamhorigheidsgevoel."

Klagen om het klagen

Klagen kan ook leiden tot een tijdelijke stressverlichting, vertelt ontwikkelingspsycholoog Steven Pont. Hij onderscheidt twee soorten klagen. Aan de ene kant heb je het constructieve klagen, bijvoorbeeld tegen een klantenservice omdat je internet niet werkt. En klagen zonder specifiek doel. "Dat kan ook heel bindend werken als je het met elkaar doet. Dat kan je ook roddelen noemen, wat op zichzelf ook weer een negatief effect heeft."

Klagen wordt vooral negatief als het zich niet richt op een oplossing, zegt Pont. "Dan ben je een beetje aan het klagen om het klagen. En hoe meer je dat doet, hoe meer je hersenen worden ingericht op nóg meer klagen. Dus het versterkt zichzelf. Denk bijvoorbeeld aan scheiding, waarbij mensen steeds meer over elkaar gaan klagen."

Bekijk ook

Bedrijfs- en gezinsleven

Klagen om het klagen is iets wat in het bedrijfsleven overgenomen kan worden door werknemers. Klaagcoach Flos hoopt leidinggevenden in het bedrijfsleven duidelijk te maken dat zij een ouderfunctie hebben. "Als zij klagen over trage WiFi of een slecht systeem, dan leert een medewerker dat ook te doen. En in principe is dat een terechte conclusie. Zo zit dat ook in gezinnen."

"Kinderen leven het leven een beetje na zoals hun ouders dat doen", bevestigt Pont. "Als ouders in de gezinscultuur de neiging hebben om veel te klagen, zeker over andere mensen, dan nemen kinderen dat over als horende bij hun gezin. Omdat ze vaak niet doorhebben dat dat een kenmerk is van hun gezin."

Effectief klagen

Maar wat is het effect op je mentale gezondheid? Volgens Pont brengt klagen je in een negatieve modus. "Zeker als je je niet richt op een oplossing. Dan ga je het steeds meer doen en kan het ook een soort identiteit geven. Als je veel klaagt over andere mensen, trap je een beetje naar beneden. Daardoor kom je zelf een beetje bovenop drijven."

Maar als je überhaupt wat vrolijker en hoopvoller in het leven staat, dan kan het juist wel goed zijn voor je mentale gezondheid. "Zolang je maar effectief blijft klagen. Dus als je bijvoorbeeld op werk gaat klagen, doe dat tegen de persoon waar het over gaat. Anders lost het niks op."

info

Podcast

De rubriek 'Feit of Fictie?' is ook te beluisteren als podcast.

Eerder dood

Daar sluit Flos zich bij aan. Hij haalt er een onderzoek bij van de Universiteit van Pennsylvania. "Mensen die heel veel klagen zijn minder gelukkig, minder succesvol, ze hebben minder vrienden, ze zijn vaker ziek en ze gaan eerder dood. Dus er is wel degelijk een effect gevonden van klagen vanuit zenderperspectief."

Maar minder klagen moeten we niet doen. Daar zijn de experts het beiden over eens. "Als je maar effectief gaat klagen", zegt Pont. "Er gebeuren gewoon niet zulke leuke dingen in het leven af en toe. En dat je daarover klaagt is niet het probleem. Het gaat echt over de effectiviteit ervan. Dus klagen om het klagen, terwijl je er verder niet naar handelt, werkt niet. Leg het goede probleem bij de goede persoon, en zet de volumeknop niet harder dan strikt noodzakelijk."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant