Flexstuderen: het onderwijs van de toekomst?

Betalen per studiepunt in plaats van per studiejaar. Op twee hogescholen en twee universiteiten kan het in het kader van een proef. Het is een uitkomst voor studenten die mantelzorg verrichten of een eigen bedrijf hebben naast hun studie. Volgens hogeschool Windesheim is het een succes. De hogeschool wil het experiment elk schooljaar verder gaan uitbreiden. Vakbond FNV is kritisch: “De student is koning in deze pilot, maar dit betekent meer onzekerheid voor docenten.”

De proef is een initiatief van studentenvakbond LSVB. “We vinden het onrechtvaardig dat studenten die soms al van te voren weten dat ze maar een paar vakken gaan volgen dit jaar, wel de volle mep aan collegegeld moeten betalen,” aldus Tariq Sewbaransingh van de LSVB. Sewbaransingh wijst er op dat bijvoorbeeld studenten met een chronische ziekte soms niet het volledige studieprogramma kunnen volgen, maar dat ze wel elk jaar het totaalbedrag van gemiddeld tweeduizend euro moeten betalen.

Windesheim breidt pilot uit

Het vorige kabinet ging daarin mee en stelde deze zesjarige proef in. Hogeschool Windesheim was een van de vier instellingen die zich meldden voor de pilot. De animo onder de studenten in Zwolle was groot: 330 studenten meldden zich, terwijl er maar 57 mee mochten doen. Inmiddels is ook Windesheim zelf enthousiast. Uit een eigen onderzoek blijkt volgens de Zwolse hogeschool dat flexstuderen leidt tot minder uitval onder studenten. Windesheim heeft besloten dat het aantal studenten dat het komende jaar mag flexstuderen wordt uitgebreid van 100 naar 250.

Boy Rolloos (25) studeert Small Business and Retail Management aan Hogeschool Windesheim. Daarnaast heeft hij een eigen bedrijf en is hij actief in de Medezeggenschapsraad van de hogeschool. Hij zat al langer op de mogelijkheid tot flexstuderen te wachten. “Eindelijk snappen mensen dat je flexibel wil studeren. Ik vind dat het nog beter kan: ik zou namelijk ook nog een paar technische vakken willen volgen. Maar dat mag nu nog niet.” Volgens Rolloos moet in het toekomstig onderwijs wel mogelijk worden gemaakt dat studenten ook vakken kunnen kiezen die buiten de eigen studie vallen.

Ook voor Fennetta van Weeghel (47) is het flexstuderen een uitkomst. Ze heeft drie kinderen en ze is mantelzorger voor haar licht dementerende vader. Daarnaast geeft ze les in het voortgezet onderwijs en studeert ze voor docent zorg en welzijn. “Het is voor mij heel belangrijk dat ik mijn studie zelf in kan richten.” Toch twijfelt ze of het voor iedereen een uitkomst is. “Ik weet niet of mijn pubers de discipline hebben die je hier voor nodig hebt. Het moet altijd mogelijk blijven om wel de volledige studie in een keer te doen. Sommigen hebben de druk gewoon nodig.”

Onzekerheid voor docenten

Jan Boersma, bestuurder Onderwijs bij Vakbond FNV, maakt zich zorgen over de flexibiliseringsdrang in het hoger onderwijs. “Deze opzet betekent: minder zekerheid over de financiering van een hogeschool of universiteit.” In het huidige onderwijssysteem krijgen hogescholen een vast bedrag per student per jaar. Als grote aantallen studenten hun studie gaan inrichten zoals het hen uitkomt kunnen de inkomsten per jaar sterk verschillen.“De reflex zal zijn: meer tijdelijke contracten voor docenten en ander onderwijspersoneel,” aldus Boersma. “Flexstuderen is fijn voor de student, de consument. Maar de effecten op het wetenschappelijk en onderwijzend personeel moeten we niet vergeten.”

Het ministerie van Onderwijs laat weten dat de pilot volgend jaar tussentijds geëvalueerd wordt. Wat het ministerie betreft mogen eventueel meer hogescholen en universiteiten dan instappen in het experiment. Deze hebben zich echter nog niet gemeld. Het ministerie besluit na de tussentijdse monitor of het experiment wordt doorgezet.