radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Bewaker EBI gaat meekijken naar gesprekken topcrimineel en advocaat, strafpleiters woedend over de maatregel

Bewaker EBI gaat meekijken naar gesprekken topcrimineel en advocaat, strafpleiters woedend over de maatregel
Zware beveiliging bij de EBI in Vught
Bron: ANP

Naast een strenger EBI-regime komt er binnenkort 'visueel toezicht' op gesprekken die gevaarlijke gedetineerden voeren met hun advocaat in de gevangenis. "Als er iets niet deugt, breken we het contact af."

De belangrijkste reden voor deze vergaande observatiemaatregel is de zaak tegen voormalig advocaat Youssef Taghi. Die zou een sleutelpositie hebben gehad in de criminele organisatie van zijn neef Ridouan Taghi. Deze week werd hij veroordeeld tot 5,5 jaar gevangenisstraf.

'Niet naïef zijn'

Daarnaast houdt de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) er rekening mee dat met de invoering van een strenger regime in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) het contact met advocaten 'nog kwetsbaarder' wordt, zegt directeur-generaal Wim Saris.

"In andere landen waar drugskartels actief zijn, zien we dat ook. En dan kun je wel wachten tot je twintig advocaten hebt die er misbruik van maken, met potentiële gevolgen voor de maatschappij, maar ik vind dat we hier niet naïef in moeten zijn."

Contact afbreken

Door middel van het visuele toezicht kan de DJI bij verdachte situaties voortaan direct ingrijpen tijdens gesprekken tussen een gevaarlijke EBI-gedetineerde en zijn advocaat. "Dan kun je inderdaad op een gegeven moment zeggen: 'Luister, we breken dit contact af, we hebben het idee dat hier dingen gebeuren die niet deugen'."

De rol van strafrechtadvocaten ligt al langer onder vuur, slechts zelden worden er zulke concrete maatregelen genomen. "Dat visueel toezicht gaat plaatsvinden via een camera die kan waarnemen wat er in een ruimte gebeurt", legt Saris uit.

Bekijk ook

Gevoelige observatie

De observatie ligt zeer gevoelig omdat advocaten geheimhouders zijn en niet afgeluisterd mogen worden. Maar dat is volgens Saris ook niet de bedoeling. "Wij willen helemaal niet weten wat ze tegen elkaar zeggen."

Het geluid van de camera staat uit en de beelden zullen niet worden opgenomen, belooft de hoogste gevangenisbaas. Ook voor liplezen hoeven advocaten niet bang te zijn: "Ik geloof niet dat wij daar mensen voor hebben opgeleid. Maar belangrijker: we zouden het ook helemaal niet willen."

Strafpleiters woedend

Ondanks al die beloftes, zijn strafpleiters woedend over de plannen. "Dit gaat echt ontzettend ver. Een verdachte moet altijd vrij met zijn advocaat kunnen spreken", zegt advocaat Jeroen Soeteman, bestuurslid van de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA). "Het gaat er niet om wat je te verbergen hebt, maar dat de overheid niet te horen krijgt wat je bespreekt. Dat contact moet vertrouwelijk blijven."

Voor advocaten is de geheimhoudingsplicht volgens Soeteman "zo'n beetje het belangrijkste om in je werk te kunnen functioneren. En voor een advocaat is het een feit dat een cliënt jou vrij kan kiezen ook heel belangrijk."

Bekijk ook

Maximaal twee advocaten

Naast het visuele toezicht op de gesprekken, mogen in de toekomst nog maximaal twee strafrechtadvocaten bijstand verlenen aan deze specifieke groep verdachten en veroordeelden.

En dat terwijl EBI-gedetineerden vaak een levenslange gevangenisstraf boven het hoofd hangt, benadrukt Soeteman. "Die hebben één kans om zich te verweren in een strafproces. Dat is met een advocaat. 'Ga ik verklaren? Welk bewijs is er?' Als de overheid zich dan bemoeit met de keuze voor advocaten en gaat meekijken, kan de gedetineerde zich onvoldoende voorbereiden. De gelijkheid in een rechtszaal is dan volledig verdwenen."

'Geen oplossing'

Volgens de advocatenorde is het instellen van visueel toezicht 'geen oplossing'. "Je kunt niet zeggen als er één hele ernstige zaak geweest waarbij een advocaat misbruik heeft gemaakt van zijn positie, om dan alle advocaten die dit werk doen te gaan beknotten in hun werk."

In het vonnis tegen Youssef Taghi concludeerde de rechtbank: 'Door als advocaat zo te handelen, heeft (de) verdachte niet alleen het vertrouwen van zijn beroepsgroep op grove wijze geschaad, maar ook het vertrouwen van de maatschappij in de advocatuur en de rechtsstaat'.

Bekijk ook

'Gaat veel te ver'

DJI-baas Wim Saris wil met het instellen van het visuele toezicht vooral voorkomen dat een advocaat op een soortgelijke manier als Youssef Taghi wordt misbruikt. "Als mensen dan op een gegeven moment iPads of briefjes tegen het raam houden, kunnen we ingrijpen."

Bestuurslid Jeroen Soeteman van de NOvA vindt dat veel ter gaan. "Als strafrechtadvocaat moet ik uit het politiedossier toch bijvoorbeeld een tekening met daarop een verdachte kunnen laten zien aan mijn client? Dat is niet verdacht, ik doe dan gewoon mijn werk."

'Andere mogelijkheden'

De strafpleiter legt uit dat politieonderzoeken tegen EBI-verdachten vaak omvangrijk en ingewikkeld zijn. "We praten hier over dossiers van soms wel tienduizenden pagina's. Dat werk bestaat niet alleen uit samen naar een computerscherm kijken. Daarom is het niet alleen noodzakelijk dat je vrij met iemand kunt spreken, maar ook vrij documenten kunt laten zien."

Tegelijkertijd zegt DJI-baas Wim Saris dat hij het verdacht vindt als advocaten dossierstukken tegen het raam houden en daarom op dat moment wil kunnen ingrijpen: "Ik zou dan tegen deze advocaten zeggen: er zijn echt andere mogelijkheden." Maar volgens Soeteman moeten advocaten bewijsmateriaal gewoon kunnen blijven tonen aan hun cliënten, ook tegen de dikke glazen wand in de EBI: "Als je dat als advocaat niet kunt doen, kun je de zaak ook niet goed voorbereiden."

Bekijk ook

Zelf al maatregelen genomen

De Nederlandse Orde van Advocaten benadrukt dat de advocatuur ook zelf al diverse maatregelen heeft genomen. "De criminaliteit is verhard, het werk van advocaten is moeilijker geworden. Er is meer dreiging. Daar sluiten we onze ogen niet voor."

"De advocatuur heeft lang gedacht: over ons hoef je je geen zorgen te maken. Ik weet wat goed en fout is, ik houd m'n rug recht. Maar de maatschappij is wel veranderd. Daarom zijn we als Orde bezig gegaan met weerbaarheidstrainingen voor advocaten, om zo signalen van dreiging te herkennen."

Minister verantwoordelijk

Met de komst van de nieuwe EBI-regels is het opleggen van beperkingen voortaan niet meer de verantwoordelijkheid van de gevangenisdirecteur maar van de minister voor Rechtsbescherming, Franc Weerwind. De minister wijzigt op dit moment de wet, zodat hij in individuele gevallen ook kan besluiten alle telefonische contacten van een gedetineerde volledig stil te leggen of bijvoorbeeld schriftelijke correspondentie kan verbieden.

"Hiermee wil ik voorkomen dat gevangenismedewerkers een doelwit worden van criminelen die druk uitoefenen om de aan hen opgelegde beperking op te heffen", liet Weerwind hierover eerder weten.

Bekijk hier de TV-reportage over het visuele toezicht op advocaten

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Minder zorgstudenten in het mbo, terwijl personeelstekort groeit: 'We moeten ons rot schrikken als samenleving'

Het aantal studenten op mbo-opleidingen voor verpleegkundigen en verzorgenden blijft maar dalen. In de laatste 5 jaar ging het om een daling van 30 procent, terwijl er juist veel vraag is naar zorgpersoneel. De MBO Raad wil nu actie van het kabinet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Kans op inslag van asteroïde 2024 YR4 op aarde steeds groter, maar volgens deze ruimteonderzoeker hoeven we niet bang te zijn

Kans op inslag van asteroïde 2024 YR4 op aarde steeds groter, maar volgens deze ruimteonderzoeker hoeven we niet bang te zijn
Bron: Unsplash

Een groep astronomen trekt aan de bel, want de kans dat een asteroïde de aarde gaat raken wordt steeds groter. In 2 weken tijd steeg deze van 2,6 naar 3,1 procent. "Historisch, maar niet te vergelijken met de asteroïde die dinosaurus heeft uitgeroeid."

De asteroïde, die volgens NASA op 22 december 2032 de aarde zou kunnen raken, heeft zelfs al een naam: 2024 YR4. Hij heeft een geschatte doorsnee van tussen de 40 en 90 meter, en verplaatst zich met een snelheid van meer dan 10 kilometer per seconde. Mocht hij de aarde raken, dan krijgen we dus met een flinke klap te maken.

'Neem het met een korrel zout'

Zijn we over 7 jaar in gevaar? Als je het aan ruimtevaartspecialist Angelo Vermeulen vraagt, niet. "Je moet het met een grote korrel zout nemen", merkt hij op. "Het is een vrij relatief hoog cijfer. Maar de gemeenschap van astronomen wereldwijd maakt zich eigenlijk geen zorgen."

"Want wat er meestal gebeurt, is dat naarmate men meer en meer informatie te weten komt over de baan en de snelheid van de asteroïde, door meerdere metingen te doen, ze zich eigenlijk realiseren dat de kans kleiner wordt dat hij de aarde zou raken."

Bekijk ook

Nog geen 'doomsdag'

"Dit is dus zeker nog geen 'doomsday-scenario'", zegt Vermeulen. Op het moment van de eerste observatie is de asteroïde namelijk nog ver verwijderd van de aarde. Het is een klein object in de verre verte. Om hem te spotten hebben astronomen een sterke telescoop nodig.

"Dan probeer je zo goed mogelijk de baan en de snelheid op te meten", legt hij uit. "Het percentage gaat dan vaak schommelen, soms omhoog en dan soms weer omlaag. Wanneer hij dichterbij de aarde zit kunnen we hem veel makkelijker observeren en opmeten." Pas dan kunnen astronomen écht spreken over de kans op een inslag. "Maar in het verleden is eigenlijk altijd gebleken dat die kans dan 0 procent werd en dat het dan langs de aarde heen vliegt."

Meerdere asteroïden in zonnestel

Naast 2024 YR4 vliegen er meer dan een miljoen asteroïden door het zonnestel, weet Vermeulen. Tussen Mars en Jupiter zit een asteroïdengordel waar een groot deel van deze 'mini planeetjes' vliegen. "Die zitten daar eigenlijk vrij veilig, want ze draaien in een baan om de zon. Ze zijn geen bedreiging."

"Maar er zijn dus ook asteroïden die los door het zonnestelsel vliegen." En voor die losse - zoals 2024 YR4 - moeten we uitkijken. "Ze zouden mogelijk op de aarde kunnen neerstorten. En dat is in het verleden al gebeurd, er zijn genoeg voorbeelden. De bekendste is natuurlijk het uitsterven van de dinosauriërs, veroorzaakt is door zo'n inslag."

Bekijk ook

Zeer zeldzame gebeurtenis

Ook in de Amerikaanse staat Arizona sloeg zo'n 50.000 jaar geleden een asteroïde in. Onderzoekers schatten in dat deze een diameter van ongeveer 50 meter had en rond de 300.000 ton woog. "Je kan hem bezichtigen, een prachtige geologische formatie", noemt de ruimtevaartspecialist het.

De aarde blijft dus niet gespaard van zulke inslagen, vertelt Vermeulen. "Maar dat het zal gebeuren in een tijdbestek van een mensenleven is zeer zeldzaam."

DART

Ook vertelt de ruimtevaartspecials dat NASA technologie heeft ontwikkeld om de banen van asteroïden te wijzigen, zodat ze de aarde niet raken. "Tijdens die missie, genaamd DART, heeft men met een ruimte toestel van ongeveer 600 kilo recht op een asteroïde laten inslaan om te zien of we de baan van die asteroïde konden wijzigen."

"En dat is een groot succes geworden", gaat hij verder. De baan is zelfs veel meer veranderd dan gehoopt. "Dus we kunnen asteroïden wel van een baan doen afwijken. En als je dat op tijd doet, zelfs al is het een kleine wijziging, dan heeft het groot effect wanneer het in de buurt van de aarde komt."

Bekijk ook

Tsunami als gevolg

Maar stel het gebeurt wel, hoe zou dat er dan uit zien? "De gevolgen van zo'n inslag zijn niet te overzien", antwoordt Vermeulen. "Maar het zal minder apocalyptisch zijn dan wat je ziet in films."

En dat komt vooral doordat het grootste oppervlak van de aarde, ongeveer 70 procent, bedekt is met water. "In het Los Alamos National Laboratory heeft men een computersimulatie laten maken (van een asteroïde inslag, red.). En zo hebben ze ontdekt dat het best meevalt. Wat je krijgt is een tsunami, en het blijkt dat maar een fractie van de totale energie van die asteroïde omgezet wordt in golven. De golven zullen niet zo heel ver reizen. Dus we kunnen daar ook wel wat wat geruster over zijn."

Aardbevingen en klimaatverandering

Wel kan die eventuele inslag op 22 december 2032 voor seismisch effecten zorgen, zoals een aardbeving. "En in een gebied waar veel vulkanische activiteit is, kan het die activiteit gaan uitlokken. Want je krijgt bij een inslag sowieso een enorme schokgolf als een asteroïde in de atmosfeer ontploft of op aarde neerstort." Hij vergelijkt het met honderdmaal de kracht van een bom van Hiroshima.

"En als zo'n ding in de atmosfeer komt, genereert dat verder ook heel veel hitte waardoor het branden kan veroorzaken", gaat Vermeulen verder. "Dat is een effect dat lang na de inslag nog kan blijven doorwerken, het werpt allerlei stoffen in de atmosfeer op, die dan een deel van het zonlicht kunnen blokkeren en waardoor je het klimaat kan gaan verstoren."

Kans op een asteroïde inslag op aarde wordt steeds groter, maar volgens deze ruimtespecialist hoeven we niet bang te zijn

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant