Unicef en Defense for Children maken zich zorgen  over de jeugdzorg in Nederland: het aantal gesloten opnames stijgt steeds meer. Op dit moment zit er zelfs een recordaantal van 2700 kinderen in een gesloten instelling. Een onderzoeker pleit voor alternatieve vormen van opvang.

De Glind is een klein, groen dorp, vlakbij Amersfoort. Zo op het eerste gezicht is het een dorp als alle andere, maar achter 25 van de 140 voordeuren zit een zogenoemd gezinshuis verstopt. Gezinshuizen bieden een specifieke vorm van jeugdzorg, voor kinderen met ernstige gedragsproblemen. De gezinshuizen bieden een veilig thuis, waar kinderen in een rustige omgeving met veel zorg de kans krijgen weer tot zichzelf te komen. In Nederland zijn nu zo’n 750 gezinshuizen.

Peer van der Helm, onderzoeker Residentiële jeugdzorg aan de Hogeschool Leiden, is twee jaar geleden een onderzoek gestart in De Glind. Naast de reguliere gezinshuizen, zijn daar nu ook drie gezinshuizen-plus, waar plek is voor jongeren die normaal in de gesloten jeugdzorg terecht zouden komen.

Van der Helm: “Er is een aantal jongeren dat echt niet zonder gesloten jeugdzorg kan, bijvoorbeeld omdat ze suïcidaal zijn. Maar voor veel kinderen is de dwang in gesloten jeugdzorg juist niet goed. Gezinshuizen bieden een goed alternatief: het voelt meer als een thuis, kinderen zijn gemotiveerd om zich netjes te gedragen en er zijn geen separeer- en isolatiecellen.”

Te weinig gezinshuizen als alternatief gesloten jeugdhulp

Het probleem is dat er niet genoeg van deze gezinshuizen zijn. Van der Helm spreekt over drieduizend gezinshuizen om jongeren op te vangen, die nu veelal gesloten zitten. Daarvoor zijn investeringen nodig.

Onlangs kondigde het kabinet aan 200 miljoen euro vrij te maken voor de jeugdzorg: 100 miljoen komt vanuit het Rijk; 100 miljoen van het Gemeentefonds. Een woordvoerder van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) laat echter weten dat er bij hen pas eind juni gestemd wordt over de toewijzing van dat geld; de 360 gemeenten moeten er nog mee instemmen. Bovendien is het niet duidelijk of het Rijk de beloofde bijdrage zal geven.

Volgens van der Helm zijn de gezinshuizen in het landelijke dorp De Glind perfect om kinderen op te vangen als ze getraumatiseerd, angstig en soms zelfs depressief zijn. “Het is evident, luister maar. Je hoort zelfs een haan kraaien. Het is bekend dat een natuurlijke omgeving helpt bij het tot rust komen. Als een kind een uitbarsting heeft in een gesloten inrichting, verdwijnt hij in een isoleercel. Hier krijgt hij juist de ruimte, kan even naar buiten gaan en diep ademhalen, en dat helpt.”

De tekst gaat verder onder de video

Hoe komt het dat er steeds meer gesloten jeugdzorg is?

In 2014 was er sprake van decentralisatie van de jeugdzorg: de gemeenten werden toen verantwoordelijk voor de jeugdzorg. Het idee hierbij was dat het goedkoper zou worden. Door wijkteams in te richten, konden problemen sneller gesignaleerd worden en zouden kinderen eerder geholpen worden, gewoon in hun eigen huis.

“Het probleem daarmee,” zegt Peer van der Helm nu, “is dat die wijkteams veel meer probleemgezinnen signaleerden. Terwijl de problemen in die gezinnen helemaal niet minder erg waren dan voorheen.” Hierdoor stegen dus de aanmeldingen in de jeugdhulp. Terwijl er door de bezuinigingen juist voorzieningen gesloten waren. Dat zorgt voor wachtlijsten en steeds meer gesloten plaatsingen.

Volgens Suzanne Laszlo, directeur van Unicef, zou een kind alleen in een gesloten instelling geplaatst moeten worden als het echt niet anders kan, of als het kind anders in gevaar komt. Nu gebeurt het te vaak en te makkelijk.

“Geen kind is gebaat bij een gesloten setting. Ieder kind moet een netwerk om zich heen hebben met als basis: zorg, liefde en aandacht. In een gesloten setting is dat veel minder. Dat kan alleen om een kind te beschermen, maar in alle andere gevallen zeg ik: zorg voor hulp, aandacht en zorg, het liefst in een gezinssituatie. Dat moeten we veel beter regelen", vindt de directrice van Unicef.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.