De oppositie in Wit-Rusland heeft een lange adem, maar Europese hulp is hard nodig: 'We kunnen het niet alleen'

Ze wordt ook wel 'de Jeanne d'Arc van Wit-Rusland' genoemd: Svetlana Tichanovskaja. Als 'gewone huisvrouw' wist zij een heel volk na jaren van onderdrukking massaal te doen opstaan tegen dictator Loekasjenko. Deze week zocht ze steun in Nederland.

Bijna honderd mensen verzamelden zich bij de Stopera in Amsterdam om een blik op te vangen van hun heldin Tichanovskaja. Ze werd het boegbeeld van de felle burgerprotesten in Wit-Rusland, tegenwoordig officieel Belarus genoemd.

'De laatste dictator van Europa'

Tichanovskaja zoekt steun in Europa en sprak onder andere met premier Rutte. Ook maakt ze contact met Wit-Russen die al eerder uitweken naar het Westen. Haar aanhangers in Amsterdam hebben bijna allemaal op een of andere manier te maken gehad met de onderdrukking van de zittende president Loekasjenko. Met een schrikbewind dat al 26 jaar duurt wordt hij wel de 'laatste dictator van Europa' genoemd.

Een van de Wit-Russen in Amsterdam is Lera Krasovskaja. Ze oogt kalm, beschaafd en weloverwogen, terwijl ze alle reden heeft om woedend en bitter te zijn. 20 jaar geleden, ze was toen 17, verdween haar vader Anatoli Krasovski spoorloos. Samen met zijn goede vriend en oppositieleider Viktor Gonchar werd hij ontvoerd en bijna zeker vermoord door de KGB in Wit-Rusland, in opdracht van president Loekasjenko.

Bron: EenVandaag

Te weinig steun van het Westen

Hun lichamen werden nooit gevonden en hun verdwijning nooit opgelost. Krasovski en Gonchar maken deel uit van een lange lijst politieke tegenstanders die de afgelopen 26 jaar in Wit-Rusland zijn verdwenen, vermoord, gemarteld of gevangengezet. De praktijken leidden tot onderzoeken en rapporten die onomstotelijk bewezen dat mensenrechten onder Loekasjenko op grote schaal werden geschonden, maar niet tot actie.

"Europa deed alsof het niet bestond, of dat het toch niet zó erg was", zegt Lera verontwaardigd. "Er bleef altijd een formele dialoog met Belarus, maar die leverde niets op."

Iedereen ziet nu het ware gezicht van het regime

Verandert er nu iets?

Met de warme ontvangst van Tichanovskaja in het Westen lijkt dat nu te veranderen, maar Lera moet het eerst zien voordat ze het gelooft. "Door het buitensporige geweld tegen vreedzame burgers en de beelden die daarvan verspreid worden, ziet nu iedereen het ware gezicht van het regime. Maar ze zijn nog steeds voorzichtig met sancties. Die kunnen veel scherper en veel concreter tegen personen en bedrijven waar Europa nog steeds zaken mee doet."

Het argument dat het Westen zich beter niet teveel kan bemoeien met de protesten om buurman Rusland niet te provoceren, vindt Lera niet opgaan: "Wij zijn een land apart en wij voeren onze eigen strijd tegen deze dictator."

In gesprek met Lera

Als Svetlana Tichanovskaja op het plein van het Amsterdamse stadhuis verschijnt, waar ze onder meer burgemeester Halsema ontmoette, neemt ze speciaal even de tijd om met Lera te praten. Ze erkent dat ze nu pas beseft wat alle gezinnen van tegenstanders van Loekasjenko, die de moed had tegen hem op te staan, moesten doormaken.

Tichanovskaja kwam zelf pas in actie nadat haar eigen man, die oppositie voerde tegen Loekasjenko, werd opgesloten. Ze stelde zich uiteindelijk zelf kandidaat als president en groeide uit tot een boegbeeld. Door de eenvoud en eerlijkheid waarmee ze het hele volk in beweging kreeg, ontving ze de bijnaam 'de Jeanne d'Arc van Wit-Rusland'.

'We kunnen niet meer terug'

Lera is hoopvol over de toekomst. "Er is nu definitief iets veranderd. Dit keer zijn de protesten zo massaal en komt het zo diep uit de tenen van alle mensen, dat het onmogelijk lijkt dat ze Loekasjenko ooit nog als leider accepteren. Dat wisten ze al, maar dit keer weet iedereen het en tegelijkertijd. We kunnen niet meer terug."

Maar, zo geeft ze ook toe, Loekasjenko op een vreedzame manier wegkrijgen lukt ze niet alleen. "We hebben elkaar, maar we zullen ook hulp van buiten moeten krijgen. En ondanks alle mooie woorden moeten we nog zien of de internationale gemeenschap dit keer wel ernst maakt en Loekasjenko de wacht aanzegt."