De klassieke-muziekwereld wordt nog steeds gedirigeerd door mannen. Letterlijk. Het komt namelijk maar zelden voor dat een vrouw een symfonieorkest leidt, ook in Nederland. Zo is het volgende week donderdag pas de zesde keer in honderddertig jaar dat een vrouw het Koninklijk Concertgebouworkest ‘mag’ leiden.

Het gaat om de in Hongkong geboren Elim Chan. Ze won in 2014 als eerste vrouw de prestigieuze 'Donatella Flick Conducting Competition' voor jonge dirigenten. Daarna ging het snel en dirigeerde ze het London Symphony en onder meer de symfonieorkesten van Berkeley, Detroit en Chicago. Nu maakt ze haar debuut in Amsterdam.

Klassieke muziek heeft emancipatie gemist

Het lijkt wel alsof de klassieke muziek-wereld de emancipatie van de vrouw heeft gemist. Maar een kentering is langzamerhand zichtbaar. Tegen NRC zegt Elim Chan: "Ik denk wel dat het snel zal gaan: ‘vervrouwelijking’ is in veel beroepen – orkestmusici, artsen, politici, dirigenten – volop aan de gang. Eerlijk gezegd verheug ik me er dan vooral op dat geslacht geen issue meer is, net zo min als je er nu een pianist of violist naar zou vragen. Dan telt alleen nog de kwaliteit. En kunnen we het weer over de inhoud hebben."

Antonia Brico eerste vrouwelijke dirigent

In de jaren twintig van de vorige eeuw was de in Nederland geboren Antonia Brico al de eerste vrouwelijke dirigent in de wereld die een symfonieorkest leidde. En ook zij ondervond in de concertzalen in binnen- en buitenland enorm veel weerstand, omdat ze een vrouw was.

Toch had ze bijna het Concertgebouworkest gedirigeerd, maar Willem Mengelberg, de chef-dirigent in die tijd, stak daar een stokje voor. "Volgens hem konden vrouwen geen leiding konden geven aan een symfonieorkest. Het werd fysiek onaantrekkelijk gevonden en vrouwen moesten zich volgens critici maar beperken tot het bespelen van een muziekinstrument." Dat zegt Maria Peters, filmregisseur, die op dit moment de laatste hand legt aan een speelfilm over het bewogen leven van Antonia Brico met als titel: ‘De Dirigent’. Deze film, met rollen voor onder meer Annet Malherbe, Raymond Thiry en Gijs Scholten van Asschat gaat in oktober in première.

update

Karina Canellakis nieuwe chef-dirigent Radio Filharmonisch Orkest

Het Radio Filharmonisch Orkest krijgt per september 2019 als eerste Nederlandse symfonieorkest een vrouwelijke chef-dirigent. Eerder dirigeerde de Amerikaanse dirigent al met veel succes bij het Radio Filharmonisch orkest, reden om haar te vragen als chef-dirigent. Op de site van het Radio Filharmonisch Orkest zegt Canellakis: “Het is liefde op het eerste gezicht, meteen vanaf de eerste repetitie.(..) Er was een natuurlijke manier van communiceren, een vrijheid van denken, en dat kwam nog duidelijker naar voren in de prachtige gesprekken die ik met vele musici afzonderlijk had, tussen de repetities en concerten door.”

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.