tv LIVE
meer NPO start

Bodem herstellen in plaats van uitputten, dat is regeneratief boeren waar Anne van leeft: 'Geen hobbyproject'

Bodem herstellen in plaats van uitputten, dat is regeneratief boeren waar Anne van leeft: 'Geen hobbyproject'
Anne en Ricardo
Bron: EenVandaag

Hoe ziet de toekomst van de landbouw eruit? Vanmiddag presenteert Johan Remkes zijn rapport over het stikstofbeleid. Eén optie kan regeneratieve landbouw zijn: het herstellen van de bodem. Anne en Ricardo doen het al 3 jaar. "Een realistisch alternatief."

Anne van Leeuwen en haar man Ricardo Cano Mateo zien hun boerderij Bodemzicht als levensproject. Ze zien hoe grote delen van de wereld in woestijnen veranderen en willen een bijdrage leveren om dit te stoppen.

'Nederland verwoestijnt ook'

Volgens een recent rapport van de Verenigde Naties geldt dat wereldwijd 40 procent van de bodem er slecht aan toe is. Dat zorgt ervoor dat water niet goed wordt vastgehouden en voedselproductie in gevaar komt. In het uiterste geval verandert de bodem in een woestijn. Volgens Anne is dat proces ook in Nederland gaande.

"We verwoestijnen in Nederland ook, maar het is minder zichtbaar omdat er meer regen is en het er daardoor nog groen uitziet." Maar het is wel te merken aan dat de polder stiller is geworden, zegt ze. "Omdat er geen weidevogels meer waren. We zijn zoveel leven kwijt zijn geraakt. Dat vind ik heel tragisch."

Bekijk ook

Biologen die gingen boeren

3 jaar geleden beginnen biologen Anne en Ricardo dan ook zonder enige boerenachtergrond een eigen boerderij in Malden. Hier proberen ze een bijdrage te leveren aan bodemherstel met regeneratieve landbouw. "We wilden ook onze eigen verantwoordelijkheid nemen", zegt Anne. "Ik wil mezelf over 20 jaar in de spiegel kunnen aankijken."

"We hebben wel de vaardigheden om dit te doen, maar weten ook heel veel niet. Het is niet altijd makkelijk", vertelt Anne. "Daar leren we weer van. Onze missie is het faciliteren van het leven."

Stikstofuitstoot

Want het verlies aan leven, zoals het verdwijnen van weidevogels, ziet Anne als 'de symptomen van de verschillende crises waar we nu in verkeren' zoals de CO2- en stikstof-uitstoot. Met een gezond bodemgebruik kun je dit volgens haar oplossen.

Zo kan CO2 in de bodem worden opgeslagen en stikstof, dat in de poep van haar dieren zit, kan volledig wordt gebruikt als nuttige voedingsstof voor de planten. Ook gebruiken ze op de boerderij geen bestrijdingsmiddelen, zodat ook het water schoon blijft.

De moestuin van Bodemzicht
Bron: EenVandaag
De moestuin van Bodemzicht

Schimmels en bizons

Concreet betekent dat dat ze onder meer een moestuin hebben, die ze niet schoffelen en ploegen. Daardoor kunnen onder de grond schimmels volop groeien, en daar groeien de groenten dan weer heel goed op, volgens Anne. "Schimmels zijn betere boeren dan mensen. Via de schimmels krijgen de planten hun voeding."

Daarnaast hebben ze mobiele kippenstallen voor hun ruim 200 kippen. Die verplaatsen ze over de grond, zodat elke keer een ander stuk door de kippen wordt omgewoeld. "Dieren staan tegelijkertijd op één plek te eten, poepen en plassen. Dan maken ze voortdurend een ronde over het land en keren pas weer terug op de eerste plek als daar weer alles is terug gegroeid."

Bekijk ook

'Realistisch alternatief voor de huidige landbouw'

De bedoeling is dat de komende jaren er ook een heel voedselbos bijkomt. Het kost een aantal jaar om de fruit- en notenbomen te laten groeien. Zo worden er ook vijvers aangelegd om de biodiversiteit te bevorderen en als wateropslag te dienen.

De boerderij loopt inmiddels zo goed dat ze ervan kunnen leven, vertelt Anne. "We telen nu op 3.000 vierkante meter voor 100 huishoudens, die wekelijks groenten krijgen en voorzien ook zeven restaurants van groenten. We hebben nog ruimte om te groeien." Ze ziet de bodem ook sneller herstellen dan ze verwacht had. "Er zijn veel meer soorten terug."

De beweegbare kippenstallen van Bodemzicht
Bron: EenVandaag
De beweegbare kippenstallen van Bodemzicht

Geen hobbyproject

De kritiek dat deze vorm van landbouw alleen kleinschalig kan, spreekt ze tegen. Je kan volgens haar juist ook heel intensief boeren. "Ik denk dat het een realistisch alternatief is voor de huidige landbouw. Als je op een andere manier gaat werken, kun je er heel veel profijt uithalen."

"Biodiversiteit en productiviteit versterken elkaar juist dan. Je kan meer telen en dat levert meer inkomen voor de boeren. Het is geen hobbyproject."

Bekijk hier de volledige reportage

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Explosies op de Veluwe? Petitie tegen uitbreiding oefenterrein Defensie bijna 40.000 keer ondertekend, 'maar het is echt nodig'

Explosies op de Veluwe? Petitie tegen uitbreiding oefenterrein Defensie bijna 40.000 keer ondertekend, 'maar het is echt nodig'
De Veluwezoom is een van de mogelijke nieuwe oefenterreinen van Defensie
Bron: EenVandaag

Defensie onderzoekt de Veluwezoom als locatie om te oefenen met zware explosieven. Omwonenden, natuurorganisaties en zweefvliegers zijn bang voor schade aan de omgeving. Maar uitbreiding is echt nodig, volgens Staatssecretaris Gijs Tuinman van Defensie.

Naast de Terletse Heide in de Veluwezoom zijn ook Kollumerwaard in Friesland, en Lelystad in beeld als mogelijke nieuwe oefenlocaties. In december 2024 vielen op basis van omgeving-, milieu-, geluid- en natuureisen al vijf andere locaties af.

Veluwezoom Bomvrij

Dat de Terletse Heide mogelijk in een militair oefenterrein verandert, roept veel weerstand op. Actiegroep Veluwezoom Bomvrij heeft zo'n 40.000 handtekeningen opgehaald tegen de plannen. In maart zijn ze van plan het burgerinitiatief aan de Tweede Kamer aan te bieden.

"De samenleving spreekt zich uit. Die 40.000 handtekeningen staan voor een hele duidelijke roep. Een roep van: we willen dit niet", zegt woordvoerder Ruben Smit. Dat juist het oudste nationale park en Natura 2000-gebied een optie voor nieuw oefenterrein is, baart hem zorgen. "Qua vogels leven hier een aantal typische soorten die Europees beschermd zijn."

Uitbreiding noodzakelijk

Defensie oefent nu al met explosieven in Reek in Noord-Brabant, maar daar mogen ze maximaal 5 kilogram springstof gebruiken. Defensie wil kunnen oefenen met zwaardere explosieven van 20 kilogram en heeft daarom een groter oefenterrein nodig.

Volgens staatssecretaris Gijs Tuinman is een uitbreiding op een andere plek noodzakelijk: "Defensie moet er klaar voor zijn. Onze gereedheid moet omhoog. We zien dat onze welvaart, onze vrijheid en veiligheid niet vanzelfsprekend zijn. Onze krijgsmacht moet groeien, maar het allerbelangrijkst is dat de mensen en spullen ook getraind en geoefend zijn. En daarom is er meer ruimte nodig."

Bekijk ook

Maanlandschap

Ruben Smit is bang voor onherstelbare schade in het Natura 2000-gebied: "Ik vrees dat dit landschap voorgoed verloren raakt als alle plannen doorgaan. Mocht Defensie dit als voorkeurslocatie uitspreken, dan verandert dit landschap in een maanlandschap."

Hij vult aan: "Ik ben bang voor de effecten van de zware metalen en de fijnstof die vrijkomt bij de oefeningen."

Beperkt tot 3 keer per dag

Volgens Defensie blijven de explosies op de huidige locatie in ieder geval beperkt tot drie keer per dag en wordt er alleen geoefend op een vaste plek binnen een klein gebied.

"We gaan zeker niet 700 hectare omploegen", zegt commandant van het springterrein in Reek Edgar-Allen van Berkel.

'Defensie beschermt de natuur'

Er is maar één springpunt en de explosieven worden in bunkers tot ontploffing gebracht. Van Berkel: "In de bunkers is het inderdaad een maanlandschap. Daarom is het ook in de bunkers." Na explosies graven ze de grond regelmatig af, geeft Tuinman aan: "Het wordt volledig gesaneerd en de grond komt schoner terug dan dat-ie erin zat."

"Defensie en natuur gaan hartstikke goed samen", zegt hij kijkend naar het oefenterrein in Reek. "Omdat Defensie daar is gaan oefenen heb je heel weinig recreatiedruk, wordt er niet gebouwd en is juist het feit dat we die natuur beschermen."

Explosies op de Veluwe? Petitie tegen uitbreiding oefenterrein Defensie bijna 40.000 keer ondertekend, 'maar het is echt nodig'

'Doodsteek' voor zweefvliegen

Ook zweefvliegcentrum Terlet dreigt te verdwijnen als het oefenterrein op de Terletse Heide komt. Het zweefvliegveld ligt direct naast het beoogde oefenterrein. Als Defensie voor deze locatie kiest, stuiten zweefvliegers tegen een verboden gebied aan.

"We hebben geen motor, dus we blijven in de buurt van het veld. Het aanvlieggebied zit precies daar. Zonder dat gebied kunnen we niet landen", zegt voorzitter van de Gelderse zweefvliegclub Ronald Termaat. "Voor het zweefvliegen in Nederland zal dat waarschijnlijk de doodsteek betekenen."

Zweefvliegers naar Defensie

Termaat vult aan dat Defensie ook baat heeft van het zweefvliegcentrum: "Er zijn ook heel veel zweefvliegers die uiteindelijk gaan werken bij Defensie."

Jongeren vanaf 14 jaar kunnen al gaan zweefvliegen. "Die leren hier niet alleen vliegen maar ook een stuk verantwoordelijkheid en techniek. En vaak zie je dat mensen zo geïnspireerd worden dat ze een werkzame leven gaan doorbrengen bij Defensie als vlieger."

Bekijk ook

Hoe verder?

De komende maanden wordt duidelijk welk gebied in aanmerking komt als nieuw militair oefenterrein. Het ministerie heeft een onafhankelijke partij gevraagd om de milieueffecten te onderzoeken, vertelt Tuinman.

Uiteindelijk wordt eind mei duidelijk welke locatie de voorkeur krijgt. Daarna krijgen belanghebbenden 6 weken te tijd om bezwaar te maken. Eind 2025 wordt besloten waar het oefenterrein uiteindelijk komt. "Het is de allerlastigste behoefte die ik heb. Het is echt heel moeilijk in te passen in Nederland", sluit Tuinman af.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant