Blij dat we verzekerd zijn?

Stel: u koopt een eengezinswoning in een grote nieuwbouwwijk. U woont daar jaren met veel plezier. Maar plotseling ontstaan er scheuren in de muren. De boel verzakt. Onderzoek wijst uit dat er iets mis is met de fundering. 

Niet alleen bij uw huis, maar ook bij een paar honderd identieke woningen in de buurt. Enkele buren hebben een rechtsbijstandsverzekering. Die stelt namens hen de projectontwikkelaar aansprakelijk, want die heeft een grote fout gemaakt bij het storten van de fundering. De projectontwikkelaar zit echter niet op een rechtszaak te wachten. Hij biedt de paar buurtbewoners die willen procederen een schadevergoeding aan, maar wel onder één voorwaarde: de deal moet strikt geheim blijven. De andere bewoners weten van niks, en blijven met de schade zitten.

Rechtvaardig? Nee natuurlijk. Toch is dit precies wat er gebeurt in het grootste financiële schandaal uit de Nederlandse geschiedenis: de woekerpolisaffaire. Naar schatting 7 miljoen van dit soort gewraakte beleggingsverzekeringen werden met name in de jaren negentig verkocht. Mensen sloten dit soort polissen af om er hun hypotheek mee af te kunnen lossen, of om een aanvullend pensioen mee op te bouwen. Aan de verzekeringen bleken echter veel meer kosten vast te zitten dan door de verzekeringsmaatschappijen was verteld. Er werden tientallen procenten van de inleg ingehouden. Econoom Arnoud Boot becijferde de totale schade die consumenten liepen op minstens 20 miljard euro. 

In de loop der jaren kwamen er, onder druk van politiek en consumentenorganisaties, compensatieregelingen tot stand. Maar die stuitten steeds weer op kritiek: ze dekten maar een klein deel van de schade. In sommige gevallen kregen mensen slechts een paar euro, of zelfs een paar dubbeltjes terug. Kritische klanten lieten het er niet bij zitten, en zetten door. En met resultaat, zo onthulde EenVandaag een jaar geleden. 

Verzekeraars als Nationale Nederlanden en Aegon bleken in individuele gevallen wel degelijk bereid tot het betalen van forse schadevergoedingen, die vele malen hoger liggen dan de standaardbedragen. Zo wisten consumenten soms tot wel 100 keer hogere bedragen los te krijgen dan aanvankelijk. Verzekeraars stelden wel één belangrijke voorwaarde bij het sluiten van zo’n schikking in een achterkamertje: absolute geheimhouding. 

Het verhaal krijgt nu een vervolg. Want ook verzekeraar ASR, voor de volle 100% eigendom van de Nederlandse staat, blijkt klanten een voorkeursbehandeling te geven. EenVandaag wist de hand te leggen op documenten waaruit blijkt dat rechtsbijstandsverlener SRK drie jaar geleden namens 60 klanten met een ASR-woekerpolis proefprocedures wilde beginnen tegen ASR, aangezien de verzekeraar niet bereid bleek tot een bemiddelingsresultaat. Toch koos de verzekeraar uiteindelijk eieren voor zijn geld, en toonde zich bereid te schikken. Maar opnieuw: onder strikte geheimhouding. Naast de 60 ‘proefdossiers’ kregen in totaal enkele honderden SRK-klanten met een ASR-polis een schikkingsvoorstel van al gauw een paar duizend euro. En wie geen klant bij SRK is? Die krijgt niks. En dat zijn er nogal een hoop, gezien de 1,1 miljoen beleggingsverzekeringen die ASR verkocht. 

Dat juist ASR een selecte groep klanten extra betaalt voor de geleden woekerpolisschade is extra saillant gelet op de aandeelhouder: de Nederlandse overheid. In 2008 kocht de staat verzekeringstak ASR, als onderdeel van de redding van Fortis dat in grote problemen kwam door de kredietcrisis. En dus heeft minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën nu een stevige vinger in de pap. Wat zei die ook alweer, enkele maanden geleden in een Tweede Kamerdebat, over een andere woekerpolis-schikking? Gelijke gevallen gelijk behandelen; dat was in zijn ogen een rechtvaardige benadering. Oppositiepartijen CDA, SP en D66 willen van Dijsselbloem weten of hij er nog steeds zo over denkt. 

Maar de kans is groot dat de bewindsman opnieuw om de hete brij heen zal draaien. Sommige Kamerfracties dringen aan op een betere regeling voor álle woekerpolisklanten. De Consumentenbond pleit zelfs voor een Nationale Oplossing. Maar de risico’s die daaraan kleven zijn voor Dijsselbloem simpelweg te groot. Het zou de branche miljarden kunnen kosten, en dat terwijl menig levensverzekeraar in zwaar weer zit. Als die zo’n regeling niet kan dragen, en omvalt, dan is het de belastingbetaler die met de brokken zit. Maar ook al kan de verzekeraar zo’n aanvullende compensatie wel dragen: gaan de andere polishouders, via premieverhogingen, daar dan voor opdraaien? En er is nog een reden waarom Dijsselbloem rust in de tent zal willen: ASR is dan nog wel staatseigendom, maar zal binnen korte tijd worden verkocht. Alleen al speculaties over een algehele compensatie zou de opbrengst bij verkoop van ASR voor de staat flink kunnen drukken. 

Rechtsongelijkheid tussen verschillende groepen klanten. Minister Dijsselbloem zal het vervelend vinden, en onwenselijk misschien ook. Maar als hij moet kiezen tussen twee kwaden, dan is dit de minst slechte.

En de woekerpolisaffaire? Die woekert nog wel even door. Mogelijk dat er over jaren een keer een streep onder kan worden gezet. En tot die tijd geldt: blij dat we verzekerd zijn. Maar de een iets meer dan de ander.