Ineens was daar de toereikende hand van Rusland: 100 miljoen Sputnik coronavaccins wilden ze met alle liefde aan de EU leveren. Een verhaal over politieke agenda's, leveringsproblemen én wantrouwen tegen de eigen overheid.

Je verwacht bijna toen duidelijk werd dat AstraZeneca minder vaccins kan leveren dan gepland én daarna ook nog bekend werd dat het Moderna-vaccin ook minder levert, Poetin gedacht moet hebben: laat ik ze helpen. Hij biedt de EU 100 miljoen Sputnik-vaccins aan. Een ideaal scenario dat voor Poetins imago hoe dan ook nooit slecht uit kan pakken. Maar het zal niet gebeuren, zegt Ruslandkenner Helga Salemon direct. "100 miljoen? In geen 100 jaar krijgen ze dat geproduceerd."

Leveringsproblemen

Salemon volgt de situatie rondom het vaccin op de voet en constateert dat in slechts 5 van de 85 regio's in Rusland het coronavaccin voorhanden is. "Het is voor de elite wel goed verkrijgbaar, voor de rest is het al een stuk lastiger."

Ondertussen heeft Hongarije wel een bestelling van 2 miljoen zogenoemde Sputnik V vaccins gedaan. "Als je ziet hoe vaccins over landen worden verspreid, zie je daar ook politisering in. Westerse landen krijgen Westerse vaccins. Russische bondgenoten krijgen Russische vaccins, enzovoorts."

'Russen willen geen Sputnik'

Naast het probleem van de productie is er nog een ander probleem dat zich afspeelt in Rusland zelf. De Russische bevolking weigert het Sputnik-vaccin namelijk, zegt Salemon.

"Poetin zei op 18 januari dat de hele bevolking gevaccineerd moet worden. Maar de Russen wantrouwen het vaccin. Er wordt al sinds augustus geprikt, maar toen was het vaccin nog minder goed. Het was gewoon nog volop in ontwikkeling. De Russen denken nu: waarom zou het ineens anders zijn? Ze vertrouwen het vaccin simpelweg niet."

PR werkt in Poetins voordeel

De politisering van het vaccin speelt ook in Poetins voordeel. Wil de EU het Sputnik-vaccin niet? Dan kan Poetin zeggen: "De EU wantrouwt ons, maar wij hebben onze plicht gedaan, onze goede wil laten zien." Wil de EU het vaccin wel dan kan Poetin zich opwerpen als de redder van Europa. Mits het vaccin dus geleverd kan worden.

Tot op heden wordt het Sputnik-vaccin geleverd aan India, China, Iran, de Verenigde Arabische Emiraten. Maar ook in Zuid-Amerikaanse landen.

Productie opkrikken

"Er worden nu zelfs privé-klinieken ingezet die nog nooit vaccins geproduceerd hebben om de productie van het vaccin maar op te krikken", vertelt Salemon. Poetin maakt de mensen in Rusland blij met een lege huls, terwijl het Kremlin eigenlijk doet alsof er niks aan de hand is.

"We kennen de beelden nog van vorig jaar, in het begin van de coronacrisis toen Russische legertrucks rondreden in Italië met hulpmiddelen. In Rusland zelf hadden ze niet eens voldoende hulpmiddelen. Het is allemaal propaganda en bedoeld om toch verdeeldheid te zaaien."

'Geen inkoop door EU'

Salemon ziet, ook als het vaccin door het EMA wordt goedgekeurd, het niet snel gebeuren dat de EU het Sputnik-vaccin zal inkopen. "Er speelt zoveel mee: MH17, Navalny, de economische sancties. Ook zullen de Verenigde Staten niet juichen als wij hier ons met een Russisch vaccin laten vaccineren."

Zo blijft geo-politiek dus een rol spelen in deze pandemie en is de politiek nooit ver weg als het gaat om de bestrijding van het coronavirus.