Prinses Amalia gaat toch bij een studentenvereniging. Dat terwijl het imago van dit soort verenigingen de afgelopen jaren klappen heeft gehad. Op welke manier zijn het koningshuis en studentenverenigingen verbonden? "Zichzelf zijn zonder pottenkijkers."

Heftige ontgroeningen, vrouwonvriendelijk gedrag, gevallen van grensoverschrijdende situaties, vandalisme en noem zo nog maar een paar voorbeelden. Het imago van de studentenvereniging is er de laatste jaren niet op vooruitgegaan. Ook de vereniging waar prinses Amalia lid van wordt dit studiejaar.

Deur op een kiertje

Waar 2 jaar geleden het verhaal was dat prinses Amalia 'traditie brak' en geen lid werd van een studentenvereniging, is nu naar buiten gekomen dat ze zich toch aansluit bij het Amsterdamse studentencorps (A.S.C./A.V.S.V.). Op dit moment doet ze mee met ontgroeningen.

Dat Amalia zich alsnog aansluit, is geen verrassing voor koningshuiskenner Coks Donders. "Toen ze afzag van haar lidmaatschap, had ze de deur nog steeds een beetje op een kiertje gehouden." Volgens haar is prinses Amalia - nu ze niet meer bedreigd wordt - klaar om een 'traditioneel studentenleven' te leven. "En daar hoort voor haar een studentenvereniging bij."

'Verschrikkelijk in het nieuws'

Het A.S.C., waar de prinses lid van wordt, kwam toen ze 2 jaar geleden ging studeren slecht in het nieuws. Zo kwam toen naar buiten dat bij een diner leden van het studentencorps vrouwen 'hoeren' en 'spermaemmers' hadden genoemd. Volgens Donders is dit nooit in verband gebracht met haar beslissing om af te zien van de vereniging.

Maar, zegt de kenner, het zou wel mee kunnen spelen. "Het was ook heel gek geweest als je je als toekomstig koningin gelieerd had aan zo'n club die echt verschrikkelijk slecht in het nieuws kwam."

'Vergrootglas' op verenigingen

Dat ze nu toch lid wordt van de vereniging, komt volgens Donders omdat het rustiger is bij de verenigingen en er meer een 'vergrootglas' op staat. "Het is natuurlijk allemaal wat meer gaan liggen."

In juni dit jaar tekenden 49 studentenverenigingen een gedragscode, waarin ze beloofden 'een omgeving te creëren en te waarborgen binnen studentenverenigingen, waarin respect, integriteit en verantwoordelijkheid centraal staan'.

Geen pottenkijkers

Bij een studentenvereniging gaan is iets wat bijna alle Oranjes doen, al kiezen de meeste leden van het Koninklijk Huis voor Leiden in plaats van Amsterdam. Een 'must' is het niet, vertelt Donders, maar in het verleden vonden veel leden van het koningshuis het fijn om bij zo'n vereniging te horen.

"Juliana vond het zo fijn dat zij eigenlijk helemaal er zichzelf kon zijn met alleen haar medestudenten zonder dat daar allemaal pottenkijkers bij kwamen kijken. Zij is ook heel actief geweest in het studentenleven." Daarbij gaan tradities, oudere verenigingen en het koningshuis 'hand in hand', volgens Donders.

Prins Pils

Eerdere leden van het Nederlandse koningshuis zijn tot nu toe weinig betrokken geweest bij 'incidenten' binnen studentenverenigingen, vertelt Donders. Al stond koning Willem-Alexander wel bekend als 'Prins Pils' in zijn studententijd. En in het buitenland heeft prins Harry bijvoorbeeld rondgelopen in een nazi-kostuum.

"Maar echt grote excessen met leden van een koninklijke familie in binnen- of buitenland met een studentenvereniging is toch lastiger." Dat komt ook omdat de beveiliging van het koningshuis aanwezig is om daar een 'stokje voor te steken', denkt Donders.

'De tijd gaat het leren'

Of het wel verstandig is om Amalia bij deze vereniging te laten gaan, vindt Donders een lastige vraag. "Als je een andere studentencorps googelt, komen er ook niet altijd heel vriendelijke resultaten uit. Kijk naar Groningen, kijk naar Leiden. Dit is niet alleen in Amsterdam gebeurd."

Ze denkt dat Amalia vooral een netwerk op wil bouwen in Amsterdam. "Ja, dan is het soms ook gewoon kiezen en de gok wagen van: is dit het verstandige om te doen? De tijd gaat het leren."

Er is al één Nederlander aan overleden en twee andere zijn erdoor in het ziekenhuis beland: namaak oxycodon-pillen. Vaak worden ze online gekocht, zonder recept. "Je weet niet wat je koopt."

Videobeelden laten een opmerkelijk beeld zien bij het steekincident in het centrum van Amsterdam gistermiddag. Een burger overmeestert de verdachte en draagt hem ogenschijnlijk rustig over aan de politie. Is dat uitzonderlijk? "Ging heel efficiënt."

We leggen de video voor aan hoogleraar criminologie Marie Lindegaard van de Universiteit van Amsterdam.

Burger die ingreep, wist wat hij deed

"Wat mij heel erg opvalt aan de video van het burgerarrest in Amsterdam, is dat de omstander die de verdachte heeft gepakt zich behoorlijk professioneel gedraagt. Hij is een stuk handiger dan wat ik ooit gezien heb op camerabeelden van dit soort incidenten. De manier waarop hij op die dader gaat zitten en dan met één hand nog iets pakt. Dat geeft mij het idee: dit is wel iemand met professionele skills", vertelt Lindegaard.

De hoogleraar gaat verder: "Wat mij ook opvalt is het moment dat de politie aankomt. Wat omstanders op dat moment meestal doen is alles heel snel aan de politie overdragen, hier zie je dat politie en deze burger samenwerken. Dat geeft mij de indruk dat ook de politie ziet dat deze burger dit heel efficiënt doet en weet wat hij doet."

Cirkel van omstanders

Volgens Lindegaard is ook de manier waarop andere omstanders zich opstellen kenmerkend voor een serieus incident waar geweld bij komt.

"Er staan heel veel mensen omheen. Er is een vrouw die de burger die op de verdachte zit even aantikt, mensen vragen die burger dingen. Het is typisch voor zo'n situatie dat omstanders een cirkel eromheen vormen."

Gevoel van veiligheid

Dat contact zoeken tussen omstanders is een manier om met trauma om te gaan, proberen je veilig te voelen. Het is ook een manier om de burger die de verdachte beet heeft het gevoel te geven dat hij niet alleen staat, legt Lindegaard uit.

Meestal is het zo dat drie tot vier mensen gaan samenwerken en deze man doet het in de video alleen. Ook dat geeft volgens haar weer een aanwijzing dat deze burger professioneel overkomt.

Sociale banden

We weten inmiddels dat de burger die de verdachte overmeesterde een toerist was net als de meeste slachtoffers, is dat relevant?

"Ja", zegt Lindegaard. "Je ziet meestal dat mensen die een band voelen met de mensen die betrokken zijn in het incident eerder tot actie overgaan. Er waren veel toeristen op straat, dat soort sociale banden lokt omstander-ingrijpen uit. Dat geldt trouwens ook voor sociale banden tussen dader en burger."

Ingrijpen bij urgentie

Interessant is ook wanneer iemand tot actie overgaat. "Als er een wapen wordt gebruikt dan zien we dat omstanders iets later ingrijpen en terughoudender zijn. Het was in Amsterdam redelijk laat dat er iets werd gedaan door die burger en dat past bij dit soort incidenten", vertelt Lindegaard.

In het algemeen zie je dat omstanders bij vechtpartijen of ruzies meestal ingrijpen op het moment dat duidelijk wordt dat het niet een gewone ruzie is, dat is het moment waarop omstanders iets gaan doen, ziet de hoogleraar. "Je zou natuurlijk ook kunnen denken: dat is het moment waarop het ingewikkeld wordt dus; liever niet. Maar dat is niet zo. Als de urgentie wordt gevoeld dan grijpen mensen vaak in."

Omstander-effect

Hoe zit het met het omstander-effect? Vanuit de psychologie is dat vaak uitgelegd als een situatie waar mensen gezamenlijk kijken naar een noodsituatie maar niets doen.

"Het omstander-effect is vooral een laboratorium fenomeen. Het is niet in het echte leven aangetoond voor een situatie waar geweld of agressie in het spel is, omdat je daar geen proefpersonen aan mag blootstellen. Wij zien steeds: als het geen noodgeval is dan gaan mensen niks doen, maar als het nodig is dan doen mensen iets."

Persoonlijke kenmerken

Is er iets bekend over wat voor type mensen er ingrijpt in zo'n situatie?

"Weinig. Het gebeurt best wel vaak maar is niet goed onderzocht. Het wordt vaak niet opgenomen in de politiestatistiek, er is weinig informatie over die mensen", sluit Lindegaard af.

Britse toerist overmeesterde verdachte 'vanuit instinct'

De Amsterdamse burgemeester Halsema heeft de man die de verdachte overmeesterde een heldenspeld overhandigd.

Zij zegt over de man: "Hij heeft een geweldig instinct aan de dag gelegd. Je weet het natuurlijk niet wat de verdachte van plan was, wat er nog had kunnen volgen, maar je kunt niets uitsluiten. Deze man heeft in een split second een beslissing genomen, die echt uitzonderlijk is en waarvoor heel veel waardering moet zijn."