Het is bijna zover. 21 maart mogen we stemmen over de Wet op inlichtingen-en veiligheidsdiensten (Wiv), ook wel bekend als ‘aftapwet’ of de ‘sleepwet’. De omstreden vernieuwing van de Wiv is veel in het nieuws. Minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren was afgelopen dinsdagavond bij Nieuwsuur om de nieuwe wet te verdedigen. Ollongren zei dat het aftappen van ondergrondse kabels niet toegestaan is in de huidige wetgeving. Maar klopt dat wel?

'Nieuwe wet maakt ongericht aftappen mogelijk'

De Wiv werd voor het laatst vernieuwd in 2002. Volgens de overheid moet de wet herzien worden vanwege de vele veranderingen op het gebied van online communicatie. Kwaadwillenden zouden door de uitbreiding van bevoegdheden sneller opgespoord kunnen worden. De bedoeling is dat inlichtingendiensten toegang krijgen tot meer informatie dan nu het geval is. Tegenstanders vrezen echter dat hun privacy in het geding is door die uitbreiding van bevoegdheden.

Directeur Vincent Böhre van stichting Privacy First legt het uit: “Nu is het zo dat inlichtingendiensten gericht mensen aftappen, die op basis van concrete aanwijzingen voorwerp van onderzoek zijn, omdat ze misschien een gevaar vormen voor de staatsveiligheid. Met die nieuwe wet wordt voortaan ook ongericht getapt op grote groepen mensen van wie helemaal geen verdenking bestaat. Je hebt dus geen flauw idee wie er allemaal zal worden getapt. Zijn dat echte targets of onschuldige mensen?"

'Strikte voorwaarden aan binnenhalen massagegevens'

Volgens oud-AIVD'er en bijzonder hoogleraar inlichtingenstudies Paul Abels, hoeven we hier echter niet voor te vrezen. "In de wet worden hele strikte voorwaarden gesteld aan het binnenhalen van massagegevens. Daarnaast; als je iets van inlichtingenwerk snapt, dan weet je dat de diensten niet zitten te wachten op een bulk aan gegevens van mensen die er niet toe doen. Dat leidt af van de focus, want je wil die kwaadwillenden hebben. Er zal dus heel gericht worden gezocht naar snippers informatie die belangrijk zijn"

Conclusie

We vroegen Abels en Böhre of de uitspraak van Ollongren klopt. De quote van Ollongren in Nieuwsuur is als volgt: “De communicatie gaat nu niet meer door de lucht, niet door de ether, die al afgetapt kon worden, maar door de kabels onder de grond, maar dat mag op dit moment niet onder de huidige wet.” Met ether wordt het radio-en satellietverkeer bedoeld, en bij ondergrondse kabels gaat het om internet- en telefonieverkeer.

Böhre vindt de uitspraak van Ollongren onzin. "Inlichtingendiensten mogen al heel lang de kabel, bijvoorbeeld telefoontjes, tappen. Maar dat mag alleen bij specifieke individuen die wellicht een dreiging vormen voor de nationale veiligheid. En door wat Ollongren in Nieuwsuur zegt, lijkt het alsof de geheime diensten de kabels helemaal niet mogen tappen. Dat vind ik misleidend." Ook Abels bevestigt dat de geheime dienst al langer die bevoegdheid heeft.

Hij is er wel van overtuigd dat Ollongren doelde op de zogeheten 'gerichte interceptie'. Ook de woordvoerder van de minister laat aan EenVandaag weten dat dat inderdaad is wat Ollongren bedoelde, maar dat het scherper geformuleerd had kunnen worden. Als we dus letterlijk naar de uitspraak van Ollongren kijken, moeten we vaststellen dat het fictie is. 

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."