'Aftappen ondergrondse kabels is niet toegestaan'

Het is bijna zover. 21 maart mogen we stemmen over de Wet op inlichtingen-en veiligheidsdiensten (Wiv), ook wel bekend als ‘aftapwet’ of de ‘sleepwet’. De omstreden vernieuwing van de Wiv is veel in het nieuws. Minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren was afgelopen dinsdagavond bij Nieuwsuur om de nieuwe wet te verdedigen. Ollongren zei dat het aftappen van ondergrondse kabels niet toegestaan is in de huidige wetgeving. Maar klopt dat wel?

'Nieuwe wet maakt ongericht aftappen mogelijk'

De Wiv werd voor het laatst vernieuwd in 2002. Volgens de overheid moet de wet herzien worden vanwege de vele veranderingen op het gebied van online communicatie. Kwaadwillenden zouden door de uitbreiding van bevoegdheden sneller opgespoord kunnen worden. De bedoeling is dat inlichtingendiensten toegang krijgen tot meer informatie dan nu het geval is. Tegenstanders vrezen echter dat hun privacy in het geding is door die uitbreiding van bevoegdheden.

Directeur Vincent Böhre van stichting Privacy First legt het uit: “Nu is het zo dat inlichtingendiensten gericht mensen aftappen, die op basis van concrete aanwijzingen voorwerp van onderzoek zijn, omdat ze misschien een gevaar vormen voor de staatsveiligheid. Met die nieuwe wet wordt voortaan ook ongericht getapt op grote groepen mensen van wie helemaal geen verdenking bestaat. Je hebt dus geen flauw idee wie er allemaal zal worden getapt. Zijn dat echte targets of onschuldige mensen?"

'Strikte voorwaarden aan binnenhalen massagegevens'

Volgens oud-AIVD'er en bijzonder hoogleraar inlichtingenstudies Paul Abels, hoeven we hier echter niet voor te vrezen. "In de wet worden hele strikte voorwaarden gesteld aan het binnenhalen van massagegevens. Daarnaast; als je iets van inlichtingenwerk snapt, dan weet je dat de diensten niet zitten te wachten op een bulk aan gegevens van mensen die er niet toe doen. Dat leidt af van de focus, want je wil die kwaadwillenden hebben. Er zal dus heel gericht worden gezocht naar snippers informatie die belangrijk zijn"

Conclusie

We vroegen Abels en Böhre of de uitspraak van Ollongren klopt. De quote van Ollongren in Nieuwsuur is als volgt: “De communicatie gaat nu niet meer door de lucht, niet door de ether, die al afgetapt kon worden, maar door de kabels onder de grond, maar dat mag op dit moment niet onder de huidige wet.” Met ether wordt het radio-en satellietverkeer bedoeld, en bij ondergrondse kabels gaat het om internet- en telefonieverkeer.

Böhre vindt de uitspraak van Ollongren onzin. "Inlichtingendiensten mogen al heel lang de kabel, bijvoorbeeld telefoontjes, tappen. Maar dat mag alleen bij specifieke individuen die wellicht een dreiging vormen voor de nationale veiligheid. En door wat Ollongren in Nieuwsuur zegt, lijkt het alsof de geheime diensten de kabels helemaal niet mogen tappen. Dat vind ik misleidend." Ook Abels bevestigt dat de geheime dienst al langer die bevoegdheid heeft.

Hij is er wel van overtuigd dat Ollongren doelde op de zogeheten 'gerichte interceptie'. Ook de woordvoerder van de minister laat aan EenVandaag weten dat dat inderdaad is wat Ollongren bedoelde, maar dat het scherper geformuleerd had kunnen worden. Als we dus letterlijk naar de uitspraak van Ollongren kijken, moeten we vaststellen dat het fictie is.