radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Aanpak stalking nog altijd niet op orde, familie vermoorde Hümeyra (16) teleurgesteld: 'Is ze hiervoor overleden?'

Aanpak stalking nog altijd niet op orde, familie vermoorde Hümeyra (16) teleurgesteld: 'Is ze hiervoor overleden?'
Hümeyra Ergincanlı werd op 18 december 2018 vermoord door haar ex Bekir E.
Bron: Privéfoto

5 jaar nadat de 16-jarige Hümeyra werd vermoord schiet de aanpak van stalking nog altijd tekort. Dat concludeert de Inspectie Justitie en Veiligheid. De familie van het meisje is teleurgesteld.

Hümeyra Ergincanlı werd in december 2018 in de fietsenstalling van haar school voor de ogen van haar klasgenoten doodgeschoten door haar ex Bekir E. Hümeyra kon op het moment van de moord al maanden niet meer veilig over straat. E. stalkte en bedreigde haar en ging hier, ook na een contactverbod, gewoon mee door. Hümeyra meldde zich keer op keer tevergeefs bij de politie.

Te weinig gedaan

De Inspectie Justitie en Veiligheid bevestigde in 2019 wat de familie van Hümeyra allang wist: instanties hadden te weinig gedaan om haar te beschermen, de aanpak schoot ernstig tekort. De stalking werd niet herkend ondanks verschillende aangiftes, er was geen vast aanspreekpunt, belangrijke informatie over Bekir E. werd slechts beperkt gedeeld en er werd niet goed samengewerkt.

"Eigenlijk was bijna niets op orde", zegt advocaat van de familie van Hümeyra Nelleke Stolk. "Zowel de kennis als het handelen van de organisaties."

Nieuw rapport

In een nieuw rapport, Gestalkt. Gezien. Gehoord?, trekt de Inspectie conclusies over wat er van de aanbevelingen terecht is gekomen.

Er zijn verbeteringen doorgevoerd. Stalking wordt bijvoorbeeld beter herkend en er wordt beter samengewerkt. Maar nog lang niet alles is op orde, constateren de Inspectie Justitie en Veiligheid en advocaat Stolk.

info

Onderzoek Linda van der Giesen

In een periode van nog geen 8 jaar is het al de derde keer dat de aanpak van stalking onder het vergrootglas wordt gelegd. In 2016 verscheen het onderzoek TweeSteden, dat opgesteld werd na de moord op de gestalkte verpleegkundige Linda van der Giesen. Zij werd op de parkeerplaats na haar werk opgewacht door haar ex en doodgeschoten.

De commissie Eenhoorn, die dit onderzoek deed, noemde de politie-aandacht in die zaak 'ondanks evidente dreiging ontoereikend'. De politie had zich in die zaak niet alleen tegen haar ex moeten richten, maar nadrukkelijk ook op de veiligheid van Van der Giesen.

'Hard aan de slag gegaan'

Er zijn echt wel verbeteringen geweest, zegt advocaat Stolk. "Ze zijn hard aan de slag gegaan, maar in de praktijk liggen echt nog aandachtspunten", zegt Stolk. "Er is kennis en kennisdeling op een lager niveau."

Ook worden formulieren om risico's in te schatten (SASH) beter gebruikt. Al heeft de inspectie ook daar opmerkingen bij. "Die moeten wel gebruikt worden door de mensen die daar kennis over hebben." Als zo'n formulier verkeerd wordt ingevuld, kan het veiligheidsrisico te laag ingeschat worden.

Familie Hümeyra 'teleurgesteld'

"Ik vind dat het lang duurt", zegt Stolk. "We zijn ongeveer 5 jaar verder. Op papier en van bovenaf lijkt het 'aardig op orde', maar in de praktijk niet."

"Dat vind ik teleurstellend en ik ben niet de enige. Ik heb dit ook besproken met de familie van Hümeyra en zij zeggen: 'Het rapport was eigenlijk heel duidelijk over wat er veranderd moest worden en wat is er veranderd.'"

Nelleke Stolk
Bron: EenVandaag
Advocaat van de familie van Hümeyra Nelleke Stolk

'Energie, tijd en geld in stoppen'

Het kan bij de intake al misgaan. "Na Hümeyra ging iedereen zich specialiseren, maar die kennis vloeit weg", zegt Stolk. "Het is niet duidelijk wie de kennis heeft en formulieren worden ingevuld door ambtenaren die er niet voor opgeleid zijn."

Er is wel een 'achterwacht', zegt Stolk die de aangiftes ook onder ogen krijgt. "Maar dat is afhankelijk van hoe je een aangifte opneemt en of het bij die tweede persoon terechtkomt, of niet. Als het er niet terechtkomt, komt het niet in de pijpleiding. En als het daar niet in komt, kunnen geen veiligheidsmaatregelen genomen worden." 'Heel zorgelijk', noemt Stolk dit. Van bovenaf moeten we zorgen dat de kennis er is. "We moeten er energie, tijd en geld in stoppen."

Nog altijd geen vast aanspreekpunt

Ook hebben slachtoffers nog altijd geen vast aanspreekpunt bij de politie. Waar andere betrokken instanties een persoon aanwijzen die betrokken is bij een stalkingszaak, is dit bij de politie nog altijd niet geregeld. "Casusregie bij de politie is nog altijd onvoldoende geborgd", is te lezen in het rapport. De Inspectie noemt dit zorgelijk, vooral omdat het bij Hümeyra juist daar misging.

Bij de politie hoort een vast aanspreekpunt te zijn. "Als je als slachtoffer aangifte doet, moet je een persoon hebben, zowel bij de politie als bij het Openbaar Ministerie. "Als er contactverboden overtreden worden, wie moet je dan bellen? Die aanspreekpunten zijn essentieel", volgens advocaat Stolk.

Bekijk ook

Communicatie met slachtoffers

Stolk noemt het 'problematisch' dat er nog altijd niet goed gecommuniceerd wordt met slachtoffers en de kennis niet op orde is. "Als een slachtoffer niet het idee heeft dat haar aangifte serieus genomen wordt, dan ga je geen aangifte meer doen. Dan ga je geen meldingen meer doen."

"Je kunt tig keer naar de politie gaan, maar als dat niet wordt aangemerkt als stalking, of hij heeft je wel een appje gestuurd maar zonder bedreigende teksten, dus we nemen het niet op als aangifte. Dan ga je je belangen afwegen: 'Ga ik nog wel naar de politie toe?'", zegt Stolk. Hetzelfde geldt wanneer een contact- of locatieverbod wordt overtreden of wanneer er een zaak op zitting komt. Soms hebben slachtoffers na hun aangifte niets meer gehoord.

Veerkracht

De Inspectie, die deze keer ook nadrukkelijk naar de kant van de slachtoffers keek, concludeert dat er vooral aan slachtoffers gevraagd wordt zich aan te passen, terwijl er voor hun gevoel weinig gedaan wordt tegen de pleger. Er zijn echt wel verbeteringen, wil Stolk ook zeggen. "In Rotterdam hebben we een officier die zich er enkel op dit gebied mee bezighoudt. Maar dat is alleen in Rotterdam."

"Ik bel wel eens met de politie en zeg: 'Dit wordt een tweede Hümeyra omdat dezelfde fouten worden gemaakt.'" Het wordt dan niet goed opgepakt, of er wordt geen aangifte opgenomen. Stolk zoekt het dan 'hogerop'. Maar voor slachtoffers geldt dat zij de weg niet zo goed kennen. "Dat is mijn dagelijkse praktijk", zegt ze. "Slachtoffers moeten zelfredzaam zijn. Je moet veerkracht hebben, maar als je al jaren gestalkt wordt heb je geen veerkracht meer. Dan ben je op."

Bekijk ook

'Is ze hiervoor overleden?'

De familie van Hümeyra noemt het rapport 'helder'. "Ze vonden het heel teleurstellend dat er niet een duidelijk aanspreekpunt is, dat is waar zij tegenaan liepen. Die teleurstelling geldt ook voor het tweede hoofdpunt, dat de communicatie met slachtoffers niet op orde is", verwoordt Stolk namens de familie. "Is Hümeyra hiervoor overleden, om te horen dat het na 5 jaar op die punten nog altijd niet goed loopt?"

Volgens Stolk is het nu een tijdje rustig geweest waardoor de familie wat rust vindt. "Maar dan komt er zo'n rapport dat impact heeft op de familie zelf. Dit hakt er dan toch in. Zij hebben vanaf dag één gezegd: dit mag niet voor niets zijn, we moeten een les leren. Maar is dat gebeurd?"

Nationale Politie: 'We hebben verbetering doorgevoerd'

De Nationale Politie zegt verbeteringen te hebben doorgevoerd. "We zijn een stuk alerter geworden op stalkingszaken", zegt een woordvoerder die ook stelt dat er aan het kennisniveau van medewerkers is gewerkt. Het aanstellen van een vast contactpersoon is niet te realiseren, zegt hij. "We snappen de wenselijkheid ervan wel, maar we kunnen het gewoon niet."

"Dat heeft te maken met de manier waarop we zijn georganiseerd. We kunnen dit niet waarmaken zonder dat het ten koste gaat van andere taken." De Nationale Politie is met de minister hierover in gesprek.

Politie pakt stalking nog altijd niet goed genoeg aan, familie vermoorde Humeyra 'teleurgesteld'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Het belang van computerchips en waarom steeds meer landen ze zelf willen produceren

Het belang van computerchips en waarom steeds meer landen ze zelf willen produceren
De chipindustrie is voor veel landen erg interessant
Bron: ANP en AFP

Het maken van chips voor in apparaten: voor veel landen wordt dat een steeds interessantere industrie. Zeker nu de Chinese app DeepSeek op het toneel is verschenen. Maar hoe zit dat precies? "Heeft grote gevolgen voor een land."

Smartphones, stofzuigers en elektrische auto's: in een heleboel apparaten die we dagelijks gebruiken, zitten computerchips. "Maar, ze zitten ook in drones, wapens en in militaire systemen", vertelt Maaike Okano-Heijmans. En dat is een belangrijke reden waarom de industrie voor veel wereldleiders zo interessant is.

Wat is een chip?

Maaike Okano-Heijmans is onderzoeker bij het Clingendael instituut en programmaleider Geopolitiek van Technologie en Digitalisering, en weet daardoor alles over chips en het belang van deze technologie. "Wie de beste chips heeft, heeft ook de beste aanvals- of verdedigingskracht." Een goede reden om erin te investeren, dus.

Maar wat is een chip precies? Okano-Heijmans legt uit: "Het is een heel klein plaatje dat wordt gemaakt van silicium, een halfgeleidend materiaal, dat gegevens kan opslaan of doorgeven via piepkleine elektronische schakelingen."

Geheugenchip en processorchip

Chips kun je daarom ook wel de 'hersenen' noemen van heel veel apparaten die we tegenwoordig gebruiken. "Denk bijvoorbeeld aan een stofzuigers en lichtschakelaars die je op afstand kan bedienen, dus steeds intelligenter worden."

Volgens de onderzoeker zijn er twee type chips die belangrijk zijn voor de chipindustrie: de geheugenchip en de processor-chip. "De ene chip slaat informatie op en de ander geeft opdrachten door aan een apparaat, zoals je smartphone."

Maaike Okano-Heijmans
Bron: Clingendael
Maaike Okano-Heijmans

Bekijk ook

Hoe kleiner, hoe krachtiger

Chips worden al decennialang gebruikt en worden nog steeds verfijnd, gaat ze verder. "De ontwikkeling en massaproductie van chips begon in Silicon Valley."

Al zagen die er toen nog wel heel anders uit: "Computers waren vroeger ook een stuk groter, omdat de chips minder sterk waren. Doordat de chips steeds krachtiger werden en steeds meer konden doen, hadden we minder ruimte nodig. Het gevolg: chips werden automatisch kleiner."

Evolutie van chips

"Het feit dat wij nu met een telefoon kunnen rondlopen in plaats van dat die ergens in huis moet staan, heeft alles te maken met de evolutie van chips", gaat de onderzoeker verder.

"Hoe meer geleiders op de chips geprint kunnen worden, hoe krachtiger de chip." Daarom zijn kleine chips erg in trek bij verkopers van alledaagse 'slimme' apparaten.

DeepSeek

Naast smartphones en drones worden chips ook gebruikt voor datacentra en slimme AI-modellen. Dat is waar de interesse van veel landen vooral ligt. "2 jaar geleden werd ChatGPT gelanceerd en deze week zagen we de Chinese variant DeepSeek daarop volgen."

Tot nu toe werd gedacht dat voor dit soort modellen de slimste chips gebruikt moesten worden, maar volgens China is dat bij DeepSeek niet het geval.

Gevolgen voor ASML

Die ontwikkeling is spannend voor de chipindustrie, legt de onderzoeker uit. "DeepSeek laat zien dat het met minder slimme chips ook mogelijk is." Dat kan bijvoorbeeld grote gevolgen hebben voor de Nederlandse chipmachinebouwer ASML, dat zich al jaren bezighoudt met de ontwikkeling van snellere en efficiëntere chipmachines.

Na de lancering van DeepSeek kregen de aandelen van ASML en andere chipbedrijven daarom een flinke klap op de beurs. Toch is nog niet helemaal zeker of het Chinese DeepSeek ook de precieze waarheid vertelt over de chips in hun AI-chatbot.

Bekijk ook

Grote spelers van de chipindustrie

Verschillende landen hebben verschillende expertises op het gebied van chips. "In Nederland is ASML dus een topspeler in het maken van machines die geavanceerde chips produceren. Maar om een chip te maken heb je vervolgens software nodig die daarop komt. Hier zijn Amerikanen weer vreselijk goed in."

Dan zijn er ook nog bedrijven nodig die de software daadwerkelijk op de chip zetten. "Veel van dit soort bedrijven zitten in Oost-Azië zoals Taiwan, en Zuid-Korea.

'Niet altijd slimme chips nodig'

ASML is het enige bedrijf ter wereld dat chipmachines maakt voor de allerslimste chips, gaat Okano-Heijmans verder. "Maar niet iedere fabrikant heeft de slimste chips nodig, want een stofzuiger kan prima een eenvoudige chip bevatten."

Nu de doorbraak van het Chinese DeepSeek laat zien dat mogelijk ook een eenvoudigere chip ingewikkeld werk kan verrichten, zet dat de techindustrie aan het denken. "We hebben geprobeerd de technologische ontwikkeling in China af te remmen, bijvoorbeeld door een exportverbod op de meest geavanceerde technologie. Het lijkt er nu op dat dit onvoldoende effect heeft."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

Afschrikwekkend effect

India is een van de landen die hard bezig is om zelf een eigen industrie op te bouwen. "Want iedereen realiseert zich dat wanneer je een fabriek op eigen grond hebt staan, het makkelijker wordt om chips te blijven maken", vertelt Okano-Heijmans. "Maar daar heb je wel toegang tot bepaalde grondstoffen voor nodig, zoals germanium en gallium. Die heeft India niet veel op eigen bodem."

Het hebben van een chipindustrie kan daarnaast ook een afschrikwekkend effect hebben omdat de hele wereld chips nodig heeft, zegt de onderzoeker. "Dit is het geval voor Taiwan. Het land heeft een enorme chipindustrie en deze is belangrijk voor China en de rest van de wereld." China, dat Taiwan beschouwt als opstandige provincie, zal het land daarom mogelijk minder snel aanvallen.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant