radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

50 jaar Cito: van allesbepalend naar een van de vele toetsen

Bij het 50-jarig bestaan van de Cito-toets duiken er steeds meer alternatieven op om het niveau van leerlingen voor het voortgezet onderwijs te meten. Maar nu er niet meer één objectieve toets voor iedereen is, zijn leerlingen steeds moeilijker met elkaar te vergelijken.

De grondlegger van Cito, de psycholoog Adriaan de Groot, bedacht in de jaren zestig een objectieve toets, zodat ook kinderen uit arme gezinnen op het juiste niveau werden ingeschat. “Het was vrij logisch dat de zoon van de bakker ook bakker werd en niet naar de universiteit ging, ook al had hij daar de capaciteiten voor”, zegt Marie-Anne Keizer, projectleider Centrale Eindtoets van het Cito in Arnhem. “Met deze toets kregen alle leerlingen gelijke kansen.”

Scholen kiezen vaker voor alternatieve eindtoets

Maar had Cito vroeger nog het monopolie in het basisonderwijs, tegenwoordig zijn er ook andere aanbieders. Steeds minder scholen kiezen voor de Centrale Eindtoets, zoals de Cito-toets tegenwoordig heet, maar gaan voor een, meestal digitaal, alternatief.

Hoogleraar Toegepaste Onderwijskunde Jan van Tartwijk vindt dat geen goede ontwikkeling. “Het is belangrijk dat je een goed beeld krijgt van de prestaties van de leerlingen van groep 8. Als zij allemaal een andere toets maken, kun je dat niet meer met elkaar vergelijken.” Van Tartwijk pleit er dan ook voor dat er weer één eindtoets komt, gemaakt door één aanbieder.

Mascha Bies, directeur van de Michiel de Ruyterschool in Nijmegen, behoort tot degenen die voor een alternatief koos, in dit geval de eindtoets van Route8. “Deze toets via de computer duurt niet drie dagdelen zoals de Cito-toets, maar slechts één ochtend. Bovendien is het een adaptieve toets; hij past zich aan aan het niveau van de leerlingen.”

Cito-toets wordt korter

Vanaf 2019 wordt ook de Cito-toets korter. “Voor een betrouwbaar toetsadvies moet je genoeg opgaven hebben”, zegt Keizer van Cito. “Maar in 2019 gaan we terug naar twee dagdelen. Bij onze digitale adaptieve eindtoets (de toets die kinderen via een computer of tablet kunnen maken, red.) kunnen we alle leerlingen op hun eigen niveau meten en hoeft de toets ook minder tijd te kosten.“

De eindtoetsen zijn niet meer doorslaggevend in het schooladvies voor het voortgezet onderwijs. Sinds het schooljaar 2014-2015 zijn het de onderwijzers van groep 8 die aangeven welk type onderwijs het beste bij een leerling past. Daarbij kijken ze ook naar talent, eerdere prestaties en de motivatie van leerlingen. De eindtoets volgt pas in april, als het schooladvies al is gegeven.

“Wij erkennen dat de toets een momentopname is en dat het oordeel van de leerkracht het belangrijkst is”, zegt Keizer. “De toets is daarbij alleen een hulpmiddel. Maar met het bijbehorende toetsadvies zou de leerkracht zijn schooladvies wel kunnen bijstellen.”

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Rozemarijn heeft alleen bachelordiploma en daarom geen recht op compensatie, net als 20.000 andere studenten uit 'pechgeneratie'

Rozemarijn heeft alleen bachelordiploma en daarom geen recht op compensatie, net als 20.000 andere studenten uit 'pechgeneratie'
Oud-student Rozemarijn heeft geen recht op een studievoucher
Bron: Eigen foto

Zo’n 20.000 oud-studenten lopen de studievoucher van ruim 2.000 euro mis omdat het behalen van alleen een universitaire bachelor volgens de overheid niet als een volledig diploma telt. "Als ik dat had geweten, had ik andere keuzes gemaakt."

Voor het behalen van een 'volledig universitair diploma' moeten studenten volgens DUO zowel een bachelor als masteropleiding hebben afgerond. Alleen de universitaire studenten die aan deze eis voldoen, komen in aanmerking voor de studievoucher: een compensatie van 2.097 euro voor het niet optimaal kunnen profiteren van de investeringen in het hoger onderwijs.

'Ik schrok'

De regel zorgt voor grote frustratie onder studenten die hier niet aan voldoen, zo ook bij de 25-jarige oud-student Rozemarijn Gierkink. Op een informatiesite dacht zij eerder te lezen dat ze recht had op een studievoucher, maar toen ze via DUO inlogde bleek dit anders te zijn. "Ik zag toen dat het bedrag niet van mijn schuld afgehaald was. Ik schrok, want dit kostte me toch weer 2.000 euro."

"Ik heb tussen 2017 en 2023 een wo-bachelor Kunsten, Cultuur en Media gestudeerd in Groningen en geen aanvullende beurs gehad. Toch krijg ik niets terug."

Studievoucher ter compensatie

Wat bleek nou? Rozemarijn voldoet maar aan twee voorwaarden voor de voucher. En om in aanmerking te komen voor de studievoucher moeten studenten aan de volgende drie voorwaarden voldoen: nog nooit eerder een voucher hebben ontvangen, tussen september 2015 en augustus 2019 zijn begonnen met de studie, én zowel een bachelor als master of een hbo-opleiding binnen 10 jaar hebben afgerond.

Pas wanneer een student aan alle drie de voorwaarden voldoet, komt hij of zij in aanmerking voor de compensatie. Dit jaar is de tegemoetkoming voor de voucher 2.097,08 euro, dit bedrag wordt verrekend met de huidige studieschuld.

Bekijk ook

'Als ik dit had geweten'

Voor Rozemarijn was een master doen destijds geen optie. "Ik heb 6 jaar gedaan over een 3-jarige opleiding en niemand die toen zei: 'misschien moet je doorgaan met studeren, want een wo-bachelor is niet genoeg voor een geldbedrag in de toekomst.' Dat maakt het extra zuur."

Met de kennis van nu had Rozemarijn andere keuzes gemaakt, vertelt ze. "Ik heb bestuursjaren gedaan en daardoor vertraging opgelopen. Als ik dit allemaal had geweten, had ik misschien mijn studie sneller afgerond of meteen een master gedaan."

Schande

Voorzitter van de Landelijke studentenvakbond (LSVb), Abdelkader Karbache hoort verhalen als die van Rozemarijn dagelijks. "Het gaat om zo'n 20.000 oud-studenten die dus geen recht hebben op deze voucher, omdat de overheid alleen een wo-bachelor niet als volledige opleiding ziet."

"Dat is problematisch, omdat juist deze groep vaak vanwege financiële redenen geen master meer kan doen," zegt Karbache. "Zij ronden zo snel mogelijk hun bachelor af en gaan met dat papiertje bijdragen aan de maatschappij door te werken. Dat juist zij financieel gestraft worden door de voucher niet te ontvangen, vind ik een schande."

Bekijk ook

Afspraken herzien

Bij de invoering van het leenstelsel in 2015 is besloten dat alleen een combinatie van een bachelor- en masterdiploma als volledige opleiding geldt. Hoewel DUO destijds studenten hierover heeft geïnformeerd, merkt LSVb-voorzitter Karbache dat veel studenten daar niets van weten.

"De informatievoorziening is gebrekkig, waardoor studenten niet weten waar ze aan toe zijn", merkt hij op. "Het is tijd om de afbakening opnieuw te bekijken en ook wo-bachelorstudenten te compenseren."

'Niemand snapt er nog iets van'

Maar, onderwijsminister Bruins stelt dat het herzien van de regels niet wenselijk is omdat dit de stabiliteit van het overheidsbeleid zou ondermijnen.

Karbache reageert met een lach bij het woord 'stabiel'. "De spelregels veranderen telkens opnieuw. Eerst was de studievoucher een certificaat, nu is het een geldbedrag. De overheid moet stoppen met het bedenken van nieuwe regels, want niemand snapt er nog iets van."

Bekijk ook

Juridische stappen

Volgens de LSVb is dit de zoveelste trap na aan de pechgeneratie. "Wij overwegen inmiddels juridische stappen om de studievoucher ook voor wo-bachelor studenten uit te laten betalen", laat voorzitter Karbache weten.

"Het gaat om een bedrag van ruim 2.000 euro, dat willen en kunnen zij niet missen. En daarnaast zorgt dit opnieuw voor een vertrouwensbreuk tussen studenten en de overheid die niet zomaar is opgelost."

'Toch gun ik het anderen'

Of Rozemarijn ooit nog gecompenseerd wordt voor haar studielening, blijft voorlopig een mysterie. Wel gunt ze anderen de compensatie én een basisbeurs.

"Ik ben blij voor mijn broertje, die nu wel een basisbeurs krijgt. Maar het voelt heel cru. Geef ons dan échte compensatie. Dat is het gevoel dat blijft hangen", zegt ze tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant