Wetenschappers die de revolutionaire technologie CRISPR-cas hebben bedacht, willen dat deze tijdelijk niet meer op menselijke embryo's wordt gebruikt. Over deze proeven op ongeboren baby's moet volgens hen eerst goed worden nagedacht.

Dat zeggen ze in wetenschapsblad Nature. De wetenschappers willen 5 jaar pauze voordat er nieuwe proeven worden gedaan met ongeboren baby's. Eerst moeten er beslissingen worden genomen over de verschillende maatschappelijke, ethische en morele kwesties om de proeven heen. Hans Clevers, wetenschappelijk directeur van het Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie, snapt de zorgen van zijn collega's.

Lulu en Nana

Het was groot nieuws toen eind vorig jaar twee Chinese baby's, Lulu en Nana, geïntroduceerd werden als de eerste genetisch gemanipuleerde baby's ter wereld. De Chinese art Jiankui He, had met CRISPR-cas de twee baby's immuun gemaakt tegen het hiv-virus. "Een grove inschattingsfout," noemt Clevers het, die al meer dan 30 jaar onderzoek doet naar DNA.

De Chinese arts verwachtte een heldenonthaal voor zijn genbaby's, maar oogstte afkeuring en verontwaardiging. Waarom? "Naast de ethische discussie die er is ontstaan over het veranderen van DNA, is er ook nog een discussie over de veiligheid. We kunnen nog helemaal niet garanderen dat CRISPR-cas veilig genoeg is om toegepast te worden op ongeboren baby's."

Nieuwe erfelijke ziektes maken

Het is dus geen garantie dat CRISPR-cas effectief en veilig is, volgens Clevers. "Dat corrigeren van 'fout' DNA gaat heel makkelijk. Maar het komt ook met grote regelmaat voor dat het DNA niet alleen verandert op de plek waar je op mikt, maar ook per ongeluk ergens anders in de code."

Dat betekent dat de Chinese baby's nu wel hiv-resistent zijn, maar dat ze nu een andere, erfelijke ziekte zouden kunnen hebben. Clevers: "Die akelige consequenties zie je pas als de baby's geboren zijn. Dan is het eigenlijk al te laat." We hoeven volgens de moleculaire geneticus overigens niet bang te zijn dat er nu overal gemodificeerde embryo's geboren worden. "Na de afkeurende reacties op de Chinese baby's brandt geen enkele wetenschapper hier nog zijn vingers aan."

Lees ook

'Eerst veiligheid garanderen'

In 2012 werd de CRISPR-cas techniek met veel enthousiasme onthaald. Nog nooit kon er zo makkelijk en zo precies een aanpassing worden gedaan in het DNA van een levend wezen. Toch bracht de komst van de techniek ook veel vragen en discussie met zich mee. Aan de ene kant is het een prachtige uitvinding als je er erfelijke en dodelijke ziekte's mee kan 'knippen' uit het DNA van een ongeboren kind. Je kunt er levens mee redden. Maar je kunt ook zogenaamde 'designbaby's' creëren. Bruine of blauwe ogen? Lang of kort? Het is allemaal mogelijk met CRISPR-cas.

Dat is volgens Clevers een discussie waar de wetenschap niet over gaat, maar de maatschappij. "Het belangrijkste voor de wetenschap is nu om CRISPR-cas zo veilig en efficiënt mogelijk te maken. Daar wordt heel hard aan gewerkt." In de komende jaren kan dan de discussie over de techniek worden gevoerd.

Radio-interview: moleculair geneticus Hans Clevers vertelt over de ontwikkelingen op het gebied van CRISPR-cas bij ongeboren baby's.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.