De woningnood is groot. Tegelijk wordt er niet voor de juiste doelgroepen gebouwd. Want kleine huizen zijn niet alleen in steden dringend nodig, maar ook op het platteland. "Niemand zit hier te wachten op peperdure villa's."

Het idee dat gebrek aan kleine, betaalbare woningen vooral in steden speelt, is achterhaald. Juist ook in landelijke gemeenten is er een groot tekort aan dit soort huizen. Dat blijkt uit de woningmarktmonitor van ABN AMRO.

280 mensen in de rij voor één woning

In het Achterhoekse dorp Barchem stonden onlangs 280 gegadigden in de rij voor één sociale huurwoning. Betaalbaar wonen is inmiddels ook in landelijke gemeenten als deze voor veel mensen een onbereikbare droom geworden.

"Binnenkort word ik 27 maar ik woon noodgedwongen nog steeds bij mijn ouders", vertelt de Barchemse Danique Weernink. "Ik geef paardrijles en trainingen voor ruiters, en heb een eigen bedrijfje in het dorp. Ik wil dolgraag in de buurt blijven. Maar er is hier simpelweg geen betaalbare woonruimte voor mij."

'Al mijn vrienden wonen nog bij hun ouders'

Danique is niet de enige die noodgedwongen in het ouderlijk huis blijft wonen. "Ik ben absoluut geen uitzondering, al mijn vrienden wonen ook nog bij hun ouders", verzucht ze. Net als op veel plekken in Nederland wordt ook in de gemeente Lochem, waar Barchem onder valt, nieuwbouw gerealiseerd.

Alleen niet per se het soort nieuwbouw waar veel inwoners met smart op zitten te wachten. "Iedereen die hier bij ons de stukken over dit nieuwbouwproject inzag, dacht: 'Waarom nu weer zulke grote huizen'?" vertelt Danique.

'Al lang geleden toegezegd'

Ze doelt op zes villa's die in een stukje bos in het dorp worden gebouwd. Een project waar al decennialang over wordt gediscuteerd. En waar volgens de wethouder wonen Marja Eggink nu eindelijk knopen doorgehakt moeten worden.

"Dit speelt al heel lang en ik vind dat we eraan moeten voldoen. We hebben dit al lang geleden toegezegd."

Peperdure villa's

Dorpsbewoner Adrie Michels is het ermee eens dat er woningen bij moeten komen. "Maar niemand zit te wachten op nog meer peperdure villa's hier", benadrukt de 60-plusser. "Barchem is enorm aan het vergrijzen. Daarom willen juist onze jonge dorpsgenoten hier houden. En die kunnen grote, dure huizen niet betalen."

In heel Nederland wordt veel te weinig gebouwd voor de groep mensen die woonruimte het hardst nodig hebben: de eenpersoonshuishoudens. Dat zegt econoom Mike Langen van ABN AMRO. Begin van dit jaar publiceerde hij een woningmarktmonitor.

Demografische veranderingen

"Daarin concluderen we dat het woningtekort niet zozeer veroorzaakt wordt door bevolkingsgroei, maar vooral door demografische veranderingen. En daarnaast het feit dat we per persoon ook steeds groter zijn gaan wonen in Nederland."

"Er werd altijd gedacht: in steden zijn kleinere woningen nodig, en op het platteland is er ruimte voor grotere huizen."

Grote huizen minder nodig

Maar die zijn daar dus helemaal niet zo hard nodig, blijkt uit de woningmarktmonitor. "Starters kunnen ook in dorpen geen grote huizen betalen", legt Langen uit. "En door de toenemende vergrijzing zijn er ook voor senioren meer kleinere woningen nodig. Sowieso nemen eenpersoonshuishoudens in alle leeftijdsgroepen toe."

Het aandeel eenpersoonshuishoudens neemt inderdaad snel toe, ook in landelijke gebieden. "Inmiddels zijn rond de 40 procent van alle huishoudens eenpersoonshuishoudens", vertelt econoom Langen, "terwijl we grote huizen blijven bouwen.

'Overheid niet concreet genoeg'

De econoom vindt de manier waarop de overheid op de veranderende demografie inspeelt 'niet bemoedigend'. "De overheid is nog veel te weinig concreet in haar beleid. De bouw van kleinere, betaalbare woningen moet met subsidies worden gestimuleerd. Anders blijven projectontwikkelaars voor lucratievere grote huizen gaan."

Wat het dorp Barchem betreft, zo vertelt wethouder Eggink dat "er heus nog andere betaalbare bouwprojecten aankomen. Maar die woningen zijn pas over jaren klaar. Bouwen duurt nu eenmaal lang."

'Bouwen duurt lang'

Adrie Michels is bang dat alle jonge dorpsbewoners die op zoek zijn naar woonruimte dan al lang vertrokken zijn. "Ik maak me echt veel zorgen om jongeren die hier willen blijven." Over enkele weken beslist de gemeenteraad over het villa-project. "De wethouder was uiterst vaag over de gemaakte afspraken. Als er überhaupt nog iets te veranderen valt, moeten we het echt van de raadsleden hebben."

Ook Danique ziet het somber in: "Ik denk dat ik uiteindelijk hier weg moet. Misschien naar Twente of Groningen. Maar dat zou ik echt heel jammer vinden, al mijn familie en mijn vrienden wonen hier."

Een derde van 55-plussers vindt hun woning te groot voor wat ze nodig hebben. Veel van hen willen wel ruimte maken voor jonge huizenzoekers, maar doorstromen blijkt lastig: 30 procent zoekt al ruim 2 jaar naar een geschikte woning.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder bijna 30.000 leden van het Opiniepanel. Onder alle ondervraagde 55-plussers zoekt 15 procent op dit moment naar een toekomstbestendige woning, en wil nog eens 27 procent dat op termijn gaan doen. Onder de 55-plussers die op dit moment te groot wonen, is dat aandeel nog groter.

'Gezinnen kunnen ruimte beter gebruiken'

Een derde (33 procent) van alle 55-plussers in het onderzoek laat weten op dit moment meer woonruimte in gebruik te hebben dan nodig. Voor de meesten van hen gaat dat om een woning van 100 vierkante meter of groter. Sommigen willen graag naar een woning met minder trappen, minder tijd kwijt zijn aan de schoonmaak, of ruimte bieden aan jonge huizenzoekers.

"Ik ben alleenstaand in een eengezinswoning, het onderhoud wordt me een beetje te veel", vertelt een gepensioneerde deelnemer. "Er zijn gezinnen die de ruimte veel beter kunnen gebruiken."

Jongeren komen ruimte tekort

Die opvatting kunnen veel jongeren beamen. Waar 55-plussers vaker woonoppervlakte over hebben, moet een vijfde (21 procent) van 18- tot en met 34-jarigen het doen met een woning die te klein is voor hun situatie. Van hen woont 40 procent momenteel in een woning van minder dan 50 vierkante meter.

"We willen eigenlijk kinderen, maar stellen dat al jaren uit omdat we geen geschikte woning kunnen vinden", laat een jongere in zo'n woning weten. "Ik ben bang dat het voor ons al te laat is tegen de tijd dat de woningmarkt weer hersteld is."

Zoektocht naar woning

Een flinke groep van 55-plussers met een te grote woning is best bereid om plaats te maken voor woningzoekende jongeren en daarbij ruimte in te leveren.

Een derde van hen (34 procent) is op dit moment al op zoek naar een woning die beter geschikt is om op latere leeftijd in te wonen. Nog eens 40 procent zou dat op termijn willen.

Minder woning, hogere huur

Toch is het voor een ruime meerderheid (85 procent) van de 55-plussers die nu op zoek zijn, lastig om iets te vinden. 30 procent geeft aan al minstens 2 jaar bezig te zijn met het vinden van de juiste woning. Zij zien weinig geschikte opties en lange wachttijden in de sociale huur, maar zouden er vaak ook financieel flink op achteruit gaan.

"Ik wil graag kleiner wonen, maar kan alleen een appartement krijgen van 1.500 euro", laat iemand weten. "Dan zou ik een tuin én ruimte inleveren voor ruim 500 euro per maand meer."

Niet iedereen wil verhuizen

Bovendien zou ongeveer een vijfde (21 procent) van 55-plussers ondanks een te grote woning helemaal niet willen verhuizen. Voor sommigen is hun woning al voldoende geschikt om ook later nog te kunnen wonen.

Anderen hebben daarvoor aanpassingen laten doen, zoals het plaatsen van een traplift of het bouwen van een badkamer op de begane verdieping om langer in hun huis te kunnen blijven.

Gehecht aan woning

Daarnaast spelen er, ook onder ouderen die hun huidige woning eigenlijk te groot vinden, sentimentele redenen mee om niet weg te willen.

Bijvoorbeeld omdat ze gehecht zijn aan hun huis of niet weg willen uit hun sociale omgeving. "Een fijne buurt en een riant huis, daar kan geen appartement tegenop", besluit een deelnemer.

Afgelopen zomer was er veel aandacht voor de situatie van de 12-jarige Mikael. Hij is in Nederland geboren maar wordt uitgezet naar Armenië, waar zijn ouders vandaan komen. Wat voor opties heeft hij nog om toch te blijven? "Einde van de rit in Nederland."