Vandaag begint Eid al-Fitr, oftwel het Suikerfeest. En dat betekent voor veel mensen: samen zijn én samen eten. De Brabantse Kadir Ahmed probeert daar een rol in te spelen met zijn Kadir's snacks. "Happy halal voor iedereen."

Denk je aan Brabant, dan denk je aan worstenbroodjes, weet ook de van oorsprong Somalische Kadir Ahmed, die in Den Bosch opgroeide. Vroeger kwam hij ze vaak genoeg tegen op kinderfeestjes, als traktaties op school of tijdens een dagje weg. Maar als moslim 'hapte hij dan mis' zoals hij het zelf omschrijft.

'Ik wilde ook'

"Tijdens de kerstbrunch en -diner op school zag ik mijn vriendjes worstenbroodjes eten. Ik had zoiets van: ja, maar dit wil ik ook", vertelt Kadir. "Het zorgde er ook voor dat ik het gevoel had dat ik erbuiten viel, dat ik niet mee kon doen." Als moslim moet je halal eten. Varkensvlees, dat in worstenbroodjes zit, is dat niet.

"Al moslim krijg je van jongs af aan mee dat je halal eet, al snap je als kind misschien niet helemaal waarom", legt Kadir uit. Zijn Nederlandse vriendjes en vriendinnetjes hadden er begrip voor als hij niet alles mee kon eten. "Maar toch had ik vaak het gevoel: waarom jullie wel en ik niet? Waarom is dit er nog niet voor mij?"

Vraag om halal saucijzenbroodjes

Eten verbindt, vindt Kadir, en dan is het ook fijn om alles samen te kunnen eten. Maar pas jaren later kwam hij op het idee om niet-halal producten, zoals worstenbroodjes, voor iedereen beschikbaar te maken.

"Ik werkte bij de klantenservice van Bakkersland (een industrieel bakkersbedrijf, red.) en kreeg de vraag of we halal saucijzenbroodjes hadden. Toen ik daarmee naar mijn baas ging, zei hij: 'Kadir, richt je op brood, we doen niet aan halal.' Maar het gevoel dat ik als kind had, dat gemis, dat bleef aan me knagen."

'Brabants worstenbroodje evenaren'

Zo ontstond het idee om aan de slag te gaan met een halal worstenbroodje. Maar dat ging niet zonder slag of stoot: Kadir was een jaar bezig met het zoeken naar de goede samenstelling voor het deeg en de juiste kruidenmix voor in het gehakt. En werken met rundvlees, wat Kadir gebruikt, gaat anders dan met varkensvlees. "Dat laatste kan een stuk meer aan."

Vergelijkingsmateriaal op het gebied van smaak had hij zelf niet, want een traditioneel worstenbroodje - meestal gemaakt met varkensgehakt, en anders niet halal geslacht vlees - had hij natuurlijk nog nooit geproefd. Dus om de juiste smaak te creëren, kreeg hij hulp van anderen. "Het is echt een specifieke smaak, het was onze uitdaging om het Brabantse worstenbroodje te evenaren."

Hulp van moeder

Met het vinden van de juiste kruidenmix heeft, naast kruidenbedrijf Verstegen, vooral Kadirs moeder geholpen. "Die weet alles van smaken en proeven", vertelt Kadir.

Dat terwijl ze in eerste instantie niet enthousiast was over het idee. "Ze had zoiets van: 'Maak gewoon je studie af en hou op met dat worstenbrood.' Ze begreep niet zo goed wat ik aan het doen was." Maar uiteindelijk ging ook zij erin mee. "Ze zei: 'Je bent zo eigenwijs, ik ga toch maar helpen", zegt Kadir lachend.

Bron: Mark Bolk

1/2Kadir deelt zijn worstenbroodje uit

Groot verschil

Al lijkt het kunnen eten van een worsten- of frikandelbroodje misschien klein, volgens Kadir kan het een groot verschil maken.

"Het doet mensen enorm veel dat ze het nu ook kunnen eten", merkt Kadir. "Je zorgt met een klein product dat mensen eindelijk kunnen mee-eten, dat ze denken: het is er nu eindelijk ook voor ons."

Steeds meer halal

En dat is belangrijk, want er zijn steeds meer mensen in Nederland die halal eten. In 2023 was 6 procent van de Nederlandse bevolking moslim.

Dat is ook terug te zien in de supermarkten. Er zijn steeds vaker halal-vakken en volgens cijfers van onderzoeksbureau Circana is de omzet van halal-producten in 2024 in 3 jaar tijd verdubbeld: van 23,2 miljoen euro in 2021 naar 53,4 miljoen in 2024. Daarbij zijn het niet alleen moslims, maar ook niet-Islamitische mensen die halal kopen, bijvoorbeeld als ze stoppen met het eten van varkensvlees.

'Zowel Fatima als Dirk-Jan'

Dat ziet Kadir ook weer terug in zijn klanten. "Het is niet alleen een Fatima of Kadir die het koopt, maar ook een Dirk-Jan of een Fleur. Iedereen heeft tegenwoordig wel een schoondochter of -zoon, vriend, buurman of -vrouw die halal eet, en iedereen wil ook voor hen iets op tafel kunnen zetten. Daardoor verkopen we niet alleen veel met Suikerfeest of tijdens de ramadan, maar ook met kerst of Pasen." Vorig jaar verkocht Kadir in totaal 1,7 miljoen snacks.

"Er komen steeds meer mensen uit verschillende landen naar Nederland, en daardoor zie je steeds meer verschillend eten, en meer mensen die halal eten. Tegelijkertijd is er in Nederland nog veel onwetendheid over halal." Al ziet Kadir dat wel langzaam veranderen. "We zijn er nog niet helemaal, maar langzaam gaan we vooruit. In Deurne, waar onze bakkerij laatst geopend is, wisten ze eerst niet eens wat halal was. En nu zijn ze hartstikke positief."

Geen niche

"Het wordt nog vaak gezien als een niche", gaat Kadir verder. "Als een hype die weer voorbij gaat. Maar het is juist iets wat de komende jaren alleen nog maar blijft groeien. En hoe fijn is het dan dat we kunnen helpen om het voor mensen beschikbaar te maken?"

"Het gaat erom dat iedereen mee kan eten, want iedereen kan het eten, ook als je niet alleen halal eet. Vandaar dat mijn slogan ook is: eten dat je deelt is twee keer zo lekker."

'Eten waar je blij van wordt'

Waar het begon met puur Brabantse worstenbroodje, heeft Kadir nu ook saucijzen- en frikandelbroodjes en bapao in de supermarkten liggen. En er komt nog meer aan. Maar wat precies blijft nog even geheim, laat Kadir weten.

"Onze missie is om mensen en culturen samen te brengen met eten waar je blij van wordt. Als ik daaraan bij kan dragen met mijn eten, vind ik dat mooi", sluit Kadir af.

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."