Beveiliging voor de NAVO-top rondom het World ForumBron: ANP
Beveiliging voor de NAVO-top rondom het World Forum in Den Haag
NAVO-top 2025

Waar gaat Nederland de nieuwe NAVO-norm van betalen? 'Moeten aan alle knoppen draaien'

De NAVO is terug van weggeweest. Dat is in elk geval het beeld een dag na de veelbesproken top in Den Haag. De NAVO-bondgenoten gaan 5 procent van hun economie aan defensie uitgeven. De vraag is nu hoe Nederland dat gaat betalen.

"Nooit is er in dit huis geld, nooit", zei SP-fractievoorzitter Jimmy Dijk vorige week tijdens een debat in de Tweede Kamer over het verhogen van de NAVO-norm van 2 naar 5 procent.

Belangrijke vraag

"Niet voor huurbevriezing, nieuwe woningen of ouderenzorg. En nu committeren partijen van links tot rechts zich aan miljarden voor deze militaire waanzin", vervolgde Dijk.

Hoewel de SP met dit standpunt een minderheid vertegenwoordigt in de Tweede Kamer, raakt de partij wel aan de belangrijkste vraag die na 2 dagen NAVO-top blijft liggen: waar komt het geld vandaan om te voldoen aan de nieuwe norm van 5 procent, waarvan 3,5 procent aan pure defensie-uitgaven en 1,5 procent aan defensie-gerelateerde zaken?

Pijnlijke beslissingen

"Het gaat over onze veiligheid", benadrukt CDA-Kamerlid en defensiewoordvoerder Derk Boswijk. "Dat is echt randvoorwaardelijk voor de manier waarop wij leven en daar zul je soms dingen voor moeten laten of de belastingen voor moeten verhogen. Ik ben er echt van overtuigd dat we dat financieel kunnen dragen, maar dat wil niet zeggen dat we er geen pijnlijke beslissingen voor hoeven te nemen."

Want het ligt voor de hand dat die pijnlijke beslissingen genomen moeten worden. Eerder al becijferde het ministerie van Defensie dat 3,5 procent aan pure defensie-uitgaven, Nederland jaarlijks 16 tot 19 miljard euro extra kost. Ter vergelijking: het complete ministerie van Justitie en Veiligheid geeft een kleine 17 miljard euro uit, waarmee ook de politie wordt betaald.

'Geen bezuinigingen op verzorgingsstaat'

"Voor GroenLinks-PvdA is het allerbelangrijkste om níet te bezuinigen op de verzorgingsstaat", benadrukt leider van die partij Frans Timmermans. Concreet betekent dat geen bezuinigingen op onderwijs, zorg en de sociale zekerheid. "Ik vind in de eerste plaats dat je van de mensen die het meeste verdienen ook wat meer solidariteit mag vragen. Ik vind ook dat je moet kijken naar wat je kunt doen met leningen en investeringen."

Het CDA ziet 'drie manieren' om aan geld te komen. "Bezuinigingen, de staatsschuld iets laten oplopen of de belastingen verhogingen. Wat ons betreft is de opgave zo groot dat we eigenlijk aan alle knoppen moeten draaien", zegt CDA'er Boswijk. "Het is ook een kans. Als je het op een goede manier inzet, zodat ook je eigen defensie-industrie kan profiteren, dan kan dat wat voor de werkgelegenheid doen."

Waar gaan we de NAVO-norm van betalen? Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA), Ulysse Ellian (VVD) en Derk Boswijk (CDA) openen het politieke debat

'Kan winst opleveren'

Ook Timmermans ziet die kansen. "Als je het verstandig doet en met betrokkenheid van de staat, kan het ook winst opleveren voor de belastingbetaler", zegt de partijleider. "Maar wat als een paal boven water staat, is dat de hele NAVO heeft besloten de capaciteit te versterken en te vergroten, zodat we de Russische dreiging van het lijf kunnen houden."

Coalitiepartij VVD vindt het op dit moment nog te vroeg om te zeggen waar het geld vandaan moet komen. "Het uitgangspunt staat centraal: we gaan investeren in onze veiligheid en hoe we dat gaan doen, daar gaan we met elkaar uitkomen. Ik vind het gek om op voorhand al te zeggen, dit is onbespreekbaar", zegt VVD-Kamerlid Ulysse Ellian.

'Veiligheid centraal'

Ellian stoort zich om die reden ook aan positie die GroenLinks-PvdA inneemt. "Om nu al voorwaardelijk te zeggen: wij hebben ingestemd, maar het mag niet daar en daaraan worden uitgegeven. Zo werkt het niet. Als je erachter staat, moet je het gewoon met elkaar regelen."

De VVD houdt daarmee nog de kaarten tegen de borst. "Ik vind het gek om op voorhand te zeggen: dit is voor mij onbespreekbaar. Maar onze veiligheid staat centraal, onveiligheid zou onbespreekbaar moeten zijn."