Oud-medewerkers slaan alarm over kwaliteit bij commerciële mondzorgketen Vitadent: 'Winst gaat boven zorg'

Oud-werknemers die met EenVandaag spraken, vertellen over een cultuur waarin omzet en productie belangrijker zijn dan patiëntenzorg.

Een cultuurverandering

Tandarts Hans Prakken werkte jarenlang voor het door Vitadent overgenomen NoviaCura, een organisatie die met mobiele tandartsbussen langs verpleeghuizen trok.

In die bussen konden patiënten veilig en hygiënisch worden behandeld. Toen Vitadent de organisatie overnam, merkte hij direct een andere toon: "Er kwam een cultuurverandering."

'Druist in tegen richtlijnen'

Om kosten te drukken, zijn professionele behandelkamers en mobiele tandartsbussen bij Vitadent verwijderd, terwijl hier wel geld vanuit de verzekering voor beschikbaar is. Tandartsen behandelen ouderen nu aan het bed of op de keukenstoel in plaats van de - voor het verpleeghuis voorgereden - mobiele bus.

"Zonder goede verlichting en goede afzuiging. Soms wordt zelfs het bestekbakje als instrumentenhouder gebruikt", zegt een andere oud-tandarts. "Het druist in tegen alle richtlijnen van infectiepreventie."

Een verdienmodel

Een sleutelfiguur in het verdienmodel van Vitadent is de preventieassistent: een tandartsassistent met een aanvullende opleiding. Volgens de regels mag een preventieassistent alleen werken onder directe supervisie van een tandarts of mondhygiënist. Dat heet de verlengde arm-constructie.

Meestal bestaat dit werk uit eenvoudige mondzorg, zoals het geven van poetsinstructies, het verwijderen van tandsteen en het schoonmaken van gebitten. Maar bij Vitadent trekken deze assistenten zelfstandig door de verpleeghuizen. Vitadent bepaalt praktisch alles en niet de behandelend tandarts, wat volgens de regels niet mag.

Financieel aantrekkelijk

Zodra een nieuwe bewoner bij een verpleeghuis wordt aangemeld, gaat niet de tandarts, maar de preventieassistent langs. En daar begint het verdienmodel. Voor Vitadent is het namelijk financieel aantrekkelijk om juist deze preventieassistenten langs te sturen.

Zij mogen hun werk officieel niet zelfstandig doen, maar hun uren kunnen wél worden gedeclareerd onder de naam van een tandarts. Vaak zonder dat een tandarts het gebit ooit heeft gezien. Ook Prakken zag dat er opeens mensen langskwamen bij zijn patiënten waar hij niets vanaf wist, terwijl hij als BIG-geregistreerde tandarts eindverantwoordelijk bleef.

'Keukenstoel geen behandelkamer'

Hij trok meerdere keren bij Vitadent aan de bel omdat hij het niet eens was met het beleid, maar kreeg geen gehoor. "Voorheen werd je gehoord als je iets van de zorg vond, maar nu werden behandelingen uitgevoerd en gedeclareerd die niet in mijn zorgplan stonden."

Toen ook bij Prakken het verzoek kwam om voortaan in de verpleegzorg kamer te behandelen, nam hij ontslag. "Een keukenstoel is geen behandelkamer," zegt hij. Een andere tandarts zegt ons: "Ik gaf duidelijk aan wat er moest gebeuren, maar ik kon niet controleren wat de assistenten deden. En als zij dingen deden die niet in mijn behandelplan stonden, dan leverden ze onnodige of niet-zinnige zorg."

Misleidende declaraties

In de praktijk krijgen de assistenten de opdracht om zo veel mogelijk cliënten af te gaan, waarbij hun werkzaamheden later vaak administratief worden 'opgeplust', ook door de preventieassistenten zelf.

Op papier staat dan een langdurige behandeling met onderbouwingen als 'inlezen in dossier' of 'controle medicatielijst', terwijl de preventieassistent in de praktijk een kort poetsadvies of een controle van tien minuten heeft uitgevoerd.

10.000 euro aan mondzorg

"Zo kan er 2.000 tot 8.000 euro per cliënt worden verdiend", zegt een oud-medewerker die anoniem wil blijven tegen EenVandaag. De voorbeelden van misleidende declaraties lopen daarin uiteen.

Een telefoontje van drie minuten met een familielid werd bijvoorbeeld voor ongeveer 150 euro gedeclareerd. Een andere cliënt werd ruim 24 keer in een jaar bezocht en bij een vrouw van in de 90 werd voor 10.000 euro mondzorg geleverd in een jaar.

Hogere reiskostenvergoeding

Tot 1 januari 2025 declareerde het Rotterdamse kantoor voor de betrokken tandartsen structureel een veel hogere reiskostenvergoeding dan toegestaan. In plaats van het werkelijke aantal kilometers tussen de woonplaats van de tandarts en de zorginstelling, werd dagelijks het aantal kilometers gedeclareerd tussen het kantoor in Rotterdam en de zorginstelling.

Die declaraties liepen via het zorgkantoor op de per tandarts unieke tandartscode (AGB), zonder dat de tandarts hiervan op de hoogte was of ermee had ingestemd. Hierdoor werden onder hun naam reiskosten ingediend die zij nooit hebben gemaakt. Omdat het om dagelijkse ritten ging, kon dit oplopen tot zelfs tienduizenden euro's per jaar.

'Geen idee of inspraak'

EenVandaag sprak meerdere tandartsen die voor Vitadent hebben gewerkt en geen zicht hadden op de bezoeken van preventieassistenten en de declaraties op hun AGB-code. "Ik had geen idee of helemaal geen inspraak in wat die assistenten deden, maar ze declareerden wel onder mijn naam."

Ook Prakken zag dat er buiten zijn opgestelde zorgplan werd gehandeld. "Als er buiten jouw weten om van het plan wordt afgeweken en je er dan een behoorlijke declaratie bij ziet staan, is dat een extra bevestiging van het slechte gevoel dat ik had."

Weigeren goedkeuring declaraties

Digitale dossiers worden achteraf aangevuld met standaardnotities, zoals 'geen bijzonderheden' of 'voldoende gereinigd' zodat het lijkt alsof de tandarts betrokken was bij de behandeling.

Tandartsen die weigerden declaraties goed te keuren voor behandelingen die ze niet zelf hadden uitgevoerd, werden onder druk gezet. Wie weigert zijn naam te laten gebruiken, krijgt te horen dat hij 'niet het Vitadent-DNA' heeft en kan vertrekken.

Aangestuurde organisatie

De druk is niet alleen bij tandartsen voelbaar. Het sijpelt door in de hele bedrijfsstructuur. Medewerkers omschrijven Vitadent als een strak aangestuurde organisatie met productienormen. Een preventieassistent moet bijvoorbeeld dagelijks een omzet van rond de 1700 euro halen en krijgt die uren te zien op een intern dashboard.

Ook worden werknemers flink onder druk gezet om een volle agenda te krijgen. Zo blijkt uit WhatsApp-gesprekken in handen van EenVandaag. Zo zegt een planner: "Ik krijg de agenda niet gevuld, dus ik laat ze maar gewoon de locaties controleren."

Niet te bereiken

Ook wordt regelmatig genoemd dat een groot deel van het werk in de tehuizen 's ochtends wordt gedaan, terwijl medewerkers in de middag thuis hun administratie zouden bijwerken. In de praktijk zijn daar echter de nodige uitzonderingen op: meerdere betrokkenen vertellen dat assistenten niet te bereiken zijn omdat ze in de middag geregeld gaan winkelen, andere leuke dingen doen of de kinderen uit school halen.

Maar ondertussen wordt er wel volledig gedeclareerd. Volgens verschillende medewerkers staat het vast dat zij per dag absoluut niet het aantal uren werken dat uiteindelijk bij het zorgkantoor wordt opgevoerd.

'Knip-en-plak behandelplan'

Nieuwe bewoners bij zorginstanties kregen vrijwel automatisch een standaard behandelplan aangeboden, soms met dure reinigingen of aanpassingen aan protheses. Deze zijn door administratief medewerker of preventie-assistente opgesteld op het kantoor in Rotterdam. Tandartsen van Vitadent geven akkoord op deze plannen, maar meestal wordt er inhoudelijk niet zo veel meer aan veranderd.

Dat betekent dat het opstellen van een behandelplan een soort 'knip-en-plak-uitvoering' is. Hiervoor wordt vrijwel standaard tussen de 100-110 minuten gerekend. Wie vragen stelt over de noodzaak, krijgt te horen dat het 'voorgeschreven zorg' is. "Het gaat niet om wat iemand nodig heeft, maar om wat er gedeclareerd kan worden", zegt een oud-medewerker.

Controle ontbreekt

Zorgverzekeraars zien de declaraties stijgen, maar hebben weinig middelen om in te grijpen. Uit onderzoek van EenVandaag bleek al eerder dat verschillende verzekeraars wel regelmatig bedragen hebben teruggevorderd, maar dat dit door de keten als 'geaccepteerd risico' wordt gezien. Interne kwaliteitscontroles lijken volgens meerdere bronnen weinig voor te stellen.

Ook tandarts Prakken heeft tot op heden niets gemerkt of instanties hier iets aan hebben gedaan, terwijl hij wel intern meerdere keren meldingen heeft gemaakt. Veel maatschappijen ontsloegen de afgelopen jaren hun adviserend tandartsen: de enigen die dossiers inhoudelijk mogen controleren.

'Vertrouwen en steekproeven'

Het College Adviserend Tandartsen (CAT) werd in mei van dit jaar bijvoorbeeld opgeheven. Het CAT ondersteunde adviserend tandartsen die werkzaam zijn in de gezondheidszorg en bij zorgverzekeraars.

Zij ontwikkelde ook toetsingsrichtlijnen om te bepalen wat onder verzekerde (mond)zorg valt en wat niet. "Ze werken nu op vertrouwen en steekproeven", zegt een oud-adviseur. "Zonder tandarts-toezicht zie je niet wat er werkelijk gebeurt."

Nieuw wetenschappelijke leidraad

Als gevolg van zijn ervaringen werkt Prakken nu samen met een aantal deskundigen uit de geriatrische tandheelkunde aan een nieuwe wetenschappelijke leidraad. Die richtlijn wordt naar verwachting in het nieuwe jaar gepubliceerd. Volgens Prakken zal duidelijk stellen onder welke voorwaarden mondzorg aan kwetsbare ouderen moet worden uitgevoerd.

De richtlijn rekent af met praktijken zoals het behandelen van patiënten 'op een keukenstoel' en moet als landelijk kader gaan dienen voor zowel commerciële als niet-commerciële aanbieders van mondzorg in de Wlz.

Vitadent erkent verbeterpunten

Vitadent zegt in een reactie dat het geschetste beeld in eerdere berichtgeving niet overeenkomt met de dagelijkse praktijk en kwaliteit van de organisatie. Het bedrijf benadrukt dat het is opgericht om mondzorg voor kwetsbare mensen bereikbaar te maken, werkt volgens wet- en regelgeving en beschikt over een uitgebreid kwaliteitssysteem dat continu wordt getoetst.

De mondzorgketen erkent dat er altijd verbeterpunten kunnen zijn, maar ziet die als onderdeel van professioneel leren. De organisatie zegt zich te houden aan ethische normen, samen te werken met zorgkantoren en instellingen, en actief te investeren in onderzoek voor betere zorg. Signalen uit het veld nemen zij serieus, maar op sommige vragen herkennen zij hun werkwijze niet.

Risico's vermijden

Voorzitter van de branchevereniging van tandartsen (KNMT) Hans de Vries, is stellig over de inzet van preventieassistenten bij Vitadent. "Mondzorg moet altijd over de patiënt en de kwaliteit van de zorg gaan."

"Er zijn regels waarom preventieassistenten niet zelfstandig kunnen behandelen", vertelt hij. "Dat is om risico's te vermijden, om kwaliteit te borgen en om ondersteuning te bieden als er problematiek is. Dat hoort Vitadent ook te doen."

Geen verschil declaraties

Het gesjoemel met declaraties vindt de KNMT niet kunnen. "Want je declareert dat wat je doet. Daar zijn duidelijke afspraken over." Volgens De Vries is er geen verschil tussen declaraties van tijd of verrichtingen.

"Als jij iets op basis van verrichtingen zou declareren maar je declareert iets wat je niet gedaan hebt, dan is dat eigenlijk fraude en onacceptabel. Declareer je uren die je niet hebt gemaakt, dan is dat in elke werkomgeving - dus ook in de mondzorg - onacceptabel."