Meer aandacht voor slavernijverleden, maar echte verandering blijft uit: 'Weinig vertrouwen vanuit gemeenschap'

"Er zijn twee stappen achteruit gezet", zegt Mitchell Esajas. Hij is oprichter van de cultuurhistorische organisatie The Black Archives. "Een paar jaar geleden hadden we een overheid die in elk geval erkende dat dingen moesten veranderen. Er werden excuses gemaakt en er is beleid ontwikkeld om dingen te veranderen."

Meer openheid over slavernijverleden

Maar sindsdien is er veel veranderd. "Dan zie je dat zo'n kabinet valt, nota bene op basis van migratie. En dan zit je een jaar later met het meest extreem rechtse kabinet sinds de Tweede Wereldoorlog die een totaal andere agenda heeft. Dat is een beetje het gekke geweest van de afgelopen jaren."

Toch ziet Esajas ergens ook vooruitgang. Zo'n 20 jaar geleden sprak niemand over het slavernijverleden. "Er was totaal geen aandacht voor het dossier. Het was een strijd van heel veel organisaties die echt hebben moeten lobbyen en vechten om er aandacht voor te krijgen."

Herstelbetaling

Dat beeld is nu gekanteld. "Door strijd, emancipatiebewegingen, antiracisme-bewegingen en met heel veel culturele activiteiten." En ook met een nieuw monument in Den Haag, dat een dag voor Keti Koti wordt onthuld. "Monumenten zijn belangrijk voor bewustwording, educatie en het collectieve geheugen. Maar in mijn ogen moeten excuses ook als vorm van herstel komen. En daar is nog heel veel werk te verzetten."

Het kabinet-Rutte IV stelde in 2023 ook 200 miljoen euro beschikbaar voor een fonds 'voor erkennen, herdenken en verwerken van het slavernijverleden'. Het Parool publiceerde 2 dagen geleden dat al het geld nog steeds op de plank ligt.

Gemeenschap moet meer inspraak krijgen

"Er is heel weinig vertrouwen vanuit de gemeenschap", zegt Esajas. "Ik vind dat de gemeenschap zelf de regie zou moeten hebben over hoe die middelen besteed zouden moeten worden." Het bedrag is volgens de leider van de Black Archives sowieso schamel. "Zeker als je het vergelijkt met 400 jaar slavernij waarin miljarden aan omzet en geld is verdiend over de ruggen van slaven."

Maar daar komt volgens Esajas dan bij dat de gemeenschap niet de regels bepaalt over hoe dat geld besteed wordt. "Over die hele opzet ben ik best wel kritisch. Ik weet dat er meerdere mensen kritisch over zijn en dat maakt dat het best wel lang duurt allemaal. Er zijn veel gesprekken over gevoerd. Je merkt gewoon dat het contact met de gemeenschap niet optimaal is."

'Investeer in onderwijs'

Esajas wil dat er vanuit die gemeenschap een comité wordt opgericht en dat het geld duurzaam wordt besteed. "Zodat het ook echt impact heeft op de lange termijn." Tijdens het herdenkingsjaar is volgens hem veel georganiseerd. "Maar het was een kakofonie aan culturele activiteiten. Er waren dagelijks wel drie evenementen. Goed dat er meer aandacht is, maar de focus lag vooral op culturele activiteiten."

Maar dat soort activiteiten bevorderen niet de sociaal-economische ongelijkheid die er volgens Esajas nog steeds is. "Investeer het geld in onderwijs want hoe is het mogelijk dat in een land als Nederland, met toch een aanzienlijke zwarte gemeenschap, het aantal zwarte professoren op 1 hand te tellen is?"

Stimuleer kinderen

Creëer beurzen zodat kinderen gestimuleerd worden om het maximale uit zichzelf te halen, stelt Esajas voor. "Kinderen worden nu op jonge leeftijd al naar praktische niveaus van onderwijs gestuurd. Dat vertaalt zich natuurlijk ook door naar andere delen van de maatschappij."

Met zo'n beurs kan dat veranderen. "Zo kunnen ze bepaalde posities bemachtigen. Doktoren, architecten en advocaten. En dat komt ook ten goede van de maatschappij. Meer kennis en expertise, dat is voor iedereen beter."