AVROTROSBron: ANP

Kritiek op plan om WW-uitkering in te korten, 'want eigenlijk moet je naar verplichte doorbetaling bij ziekte kijken'

Een platte bezuiniging die vooral ouderen raakt: zo noemt vakbond CNV het plan om de WW-uitkering met 6 maanden in te korten. "Het kabinet duwt mensen zo nog sneller de bijstand in." Volgens economen zijn er andere maatregelen die effectiever zijn.

De coalitiepartijen hebben in de voorjaarsnota afgesproken dat de periode waarin mensen een werkloosheidsuitkering (WW) kunnen krijgen, in 2027 wordt ingekort van 24 naar 18 maanden. Maar mensen die langdurig werkloos zijn, kunnen de dupe worden van dit plan, waarschuwt CNV.

Van 60 naar 18 maanden

Volgens voorzitter Piet Fortuin raken ongeveer 65.000 mensen direct de dupe, zij gaan er straks gemiddeld 8.500 euro per jaar op achteruit. Mensen gaan in deze situatie binnen 1,5 jaar van een volledig loon naar de bijstand, zegt hij. "Dat is een dubbele klap."

Stukje bij beetje wordt de sociale zekerheid in Nederland afgebroken, vindt Fortuin. "We hadden ooit 60 maanden WW, toen werd het 48, daarna 24, en nu dus nog maar 18 maanden. En dat is vooral voor ouderen boven de 55 jaar een te korte periode. Zij hebben die extra tijd hard nodig om nieuw werk te vinden."

Leeftijdsdiscriminatie

Volgens cijfers van statistiekbureau CBS vinden jonge werknemers namelijk relatief snel een nieuwe baan, meestal binnen een half jaar nadat ze werkloos zijn geworden. Maar bij ouderen ligt dat anders: bij hen duurt dit gemiddeld 9 tot meer dan 12 maanden.

"Dat komt omdat leeftijdsdiscriminatie in Nederland nog steeds een groot probleem is", verklaart de vakbondsleider. "Werkgevers denken vaak erg negatief over ouderen: dat ze minder productief en vaker ziek zijn."

Langer in buurlanden

Ook hoogleraar arbeidsmarkt aan Tilburg University Ton Wilthagen vindt het plan om de werkloosheidsuitkering met een half jaar in te korten te drastisch. "In veel andere landen zijn de vangnetten juist ruimer ingericht", vertelt hij. Een WW-uitkering van 18 maanden is volgens hem echt kort in Europees opzicht.

Zo krijgen in Frankrijk werkloze ouderen vanaf 55 jaar een uitkering tot 36 maanden. Duitse 58-plussers kunnen rekenen op een WW-uitkering tot 24 maanden, afhankelijk van hun arbeidsverleden. In België bestaat geen vaste maximale duur: daar blijft de inkomenssteun doorlopen, al wordt het bedrag na verloop van tijd wel lager.

'Krankengeld' van de staat

Dat het voor sommige oudere werkzoekenden hier moeilijk is om binnen 18 maanden een nieuwe baan vinden, heeft volgens Wilthagen ook te maken met een 'uitzonderlijke maatregel' die Nederland kent: namelijk de verplichting voor werkgevers om bij ziekte 2 jaar lang het loon van een medewerker door te betalen.

"Nergens ter wereld kennen werkgevers zo'n zware verplichting", zegt de hoogleraar. "In België betaalt de werkgever maximaal 2 weken door bij ziekte, in Duitsland tot 6 weken." Daarna kunnen zieke werknemers daar 'Krankengeld' ontvangen van de staat, legt hij uit. "Werkgevers lopen daardoor veel minder risico en zijn minder terughoudend om personeel aan te nemen, ook oudere werknemers."

Kritiek op plan om WW-uitkering in te korten, 'want eigenlijk moet je naar verplichte doorbetaling bij ziekte kijken'

Nadelen aan doorbetaling

Wilthagen benadrukt dat de regeling in Nederland ooit met zeer goede bedoelingen is ingevoerd. "We wilden voorkomen dat mensen te snel en blijvend uitvielen en in de WIA zouden terechtkomen. Door werkgevers langer verantwoordelijk te maken voor loonbetaling stimuleerden we hen om actief aan re-integratie te werken."

Maar inmiddels worden de nadelen van de regeling zichtbaar, vertelt de hoogleraar. "Het leidt tot risicoselectie: werkgevers zijn minder geneigd om mensen met een verhoogd verzuimrisico in dienst te nemen. En zo worden de kansen van oudere werkzoekenden beperkt."

'Lasten beter verdelen'

Daarom pleit Wilthagen voor een aanpassing van het systeem. "We moeten de lasten beter verdelen. Dat kan bijvoorbeeld via een kortere loondoorbetalingstermijn en verzekeringssystemen. Zo worden werkgevers minder huiverig en krijgen ook oudere werknemers weer een eerlijke kans."

Ook zou de overheid volgens hem meer moeten inzetten op preventie. "Voorkom dat mensen langdurig werkloos raken. Investeer in scholing, begeleiding en een soepele overstap naar ander werk", zegt hij tot slot. "Er wordt wel gezegd dat '70 het nieuwe 50 is'. Laten we zorgen dat werkgevers dit ook zo gaan zien, want we hebben deze groep mensen hard nodig."

Risico's voor werkgevers

Ook CNV-voorzitter Fortuin vindt dat de risico's voor werkgevers moeten worden verkleind. Hij vertelt dat de vakbond daarover in gesprek is met werkgevers via de Sociaal Economische Raad (SER). "De loondoorbetaling bij ziekte is in Nederland inderdaad lang en dat maakt werkgevers soms terughoudend. Zeker bij 60-plussers denken werkgevers wel twee keer na, uit angst voor hogere risico's."

Maar die angst is vaak onterecht, benadrukt Fortuin. "Want in de praktijk blijkt dat 60-plussers juist uitermate gemotiveerd zijn om te werken en dat hun ziekteverzuim lager ligt dan in andere groepen. Bovendien worden werkgevers, zeker in het mkb, vaak gecompenseerd door het Rijk. Het risico is dus veel kleiner dan vaak wordt gedacht, terwijl je als werkgever juist een zeer waardevolle werknemer binnenhaalt."