Iedere Nederlander heeft PFAS in bloed: hoe krijg je het uit je lichaam? Onderzoekers werken aan 'opruimpil'
Iedereen in Nederland heeft PFAS in het bloed en vaak ook te veel, blijkt uit een steekproef van het RIVM. De chemische stoffen hebben invloed op je gezondheid, dus je wil ze het liefst weer uit je lichaam hebben. Maar kan dat? Nieuw onderzoek biedt hoop.
Er is voor het eerst landelijk onderzoek gedaan naar PFAS in het bloed. Het RIVM heeft 1.500 bloedmonsters uit heel Nederland onderzocht, die zijn afgenomen in 2016 en 2017. Een groot deel van de onderzochte mensen had dus een hogere concentratie van de chemische stoffen in hun bloed dan de gezondheidskundige grenswaarde, die als veilige grens wordt gezien.
Immuunsysteem
En dat is reden tot zorg. "Dat mensen meer PFAS in hun bloed hebben dan de gezondheidskundige grenswaarde, wil niet zeggen dat mensen meteen ziek worden door PFAS", verklaart het RIVM. "Het betekent wel dat PFAS effect kan hebben in het lichaam." Onderzoek van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) heeft dat ook aangetoond.
Het gaat dan met name om je immuunsysteem, dat minder effectief wordt als je te veel PFAS in je lichaam hebt. Bij hogere en langdurige blootstelling aan de chemische stoffen zijn er ook effecten op je lever, het cholesterolgehalte in je bloed, maar bijvoorbeeld ook op een ongeboren kind in de buik van een zwangere vrouw.
Bacteriën in darmen
Het zijn dus stoffen die je liever helemaal niet binnen krijgt en hebt. Volgens het RIVM worden PFAS 'heel langzaam' uit je lichaam verwijderd, maar kan dat niet sneller? Aan de prestigieuze universiteit van Cambridge deed hoogleraar Kiran Patil een ontdekking die dit - op termijn - misschien wel mogelijk kan maken en dus misschien een oplossing kan zijn voor het PFAS-probleem.
Het is eigenlijk heel simpel, of althans zo lijkt het: de chemische stoffen gewoon uitpoepen. "We hebben ontdekt dat bepaalde darmbacteriën die veel voorkomen in het maag-darmkanaal een ongelooflijk vermogen hebben om PFAS op te nemen als sponzen en op te slaan in hun cellen", legt Patil uit.
Info
Wat is PFAS?
PFAS is een verzamelnaam voor een groep van duizenden chemische stoffen met bijzondere eigenschappen. Ze zijn stabiel en stoten zowel water als vetten af en worden daarom in allerlei producten verwerkt. Maar de stoffen zijn niet afbreekbaar in het milieu en worden onder andere in verband gebracht met kanker en vruchtbaarheidsproblemen.
Proeven bij muizen
De wetenschapper heeft proeven gedaan bij muizen waaruit blijkt dat de bacteriën uiteindelijk via de ontlasting het lichaam weer verlaten, inclusief de met PFAS gevulde cellen. "In muizenstudies zagen we dat dit het verwijderen van PFAS tot wel drie keer sneller maakt dan normaal."
Maar als deze bacteriën van nature al voorkomen in mensen, waarom zit er dan überhaupt nog PFAS in je lichaam? Een goede vraag, zegt Patil. "Wat onze resultaten suggereren, is dat deze bacteriën ons nu al helpen om van PFAS af te komen. Als je deze bacteriën niet zou hebben, zou je waarschijnlijk zelfs nog hogere niveaus hebben."
Afbreken versnellen
Om PFAS sneller uit je lichaam af te breken, heb je dus waarschijnlijk meer bacteriën nodig die de chemische stoffen kunnen opruimen, denkt de onderzoeker. "Zodat we dit natuurlijke proces dat nu al plaatsvindt, kunnen versterken en versnellen."
Dat iets werkt bij muizen is natuurlijk nog geen garantie dat het ook werkt voor mensen. Toch ziet Patil grote mogelijkheden: samen met twee collega's is hij een start-up begonnen die deze ontdekking verder moet gaan ontwikkelen. Het idee is dat je uiteindelijk een pil kunt innemen met de bacteriën erin, die vervolgens de PFAS uit je lichaam halen.
'Een sluipmoordenaar'
De hoogleraar hoopt dat de vondst een stap is in het oplossen van het 'grote probleem' rond PFAS. Maar, benadrukt hij tot slot: zo'n pil betekent niet dat we de chemische stoffen kunnen blijven gebruiken alsof er niets aan de hand is. "We moeten natuurlijk ook stoppen met het gebruik ervan en zorgen voor betere regelgeving en vergunningen. Want het blijft een sluipmoordenaar."
Ook het RIVM zegt dat een lagere blootstelling aan PFAS de enige echte oplossing om de waarden bij mensen uiteindelijk te verlagen. "Vooral bedrijven en overheden kunnen maatregelen nemen, zodat mensen minder PFAS binnenkrijgen." In de Europese Unie wordt momenteel gesproken over een totaalverbod, maar het kan nog jaren duren voordat het er daadwerkelijk komt.