Verzekeringsartsen van het UWV moeten beoordelen of mensen nog in staat zijn om te werken. Maar er is een tekort aan die artsen en dat leidt tot een veelvoud aan problemen en uitwassen. Dit blijkt uit onderzoek van EenVandaag en het AD.

Verstoorde werkomstandigheden

Denk aan dossiers die worden afgeraffeld, mensen die alleen telefonisch beoordeeld worden, mogelijk onrechtmatig verstrekte uitkeringen, en een vele miljoenen kostende overwerkregeling om achterstanden in te halen.

Het rommelt kortom behoorlijk bij de uitvoeringsorganisatie van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Kritiek van binnenuit

Stevige kritiek komt nu ook openlijk van binnen het UWV. "We moeten vaststellen dat een beperkt aantal artsen beoordelingen, schriftelijk of telefonisch of eventueel via videobellen doen. Dat kan niet", zegt voorzitter Wim van Pelt van de Nieuwe Orde van Verzekeringsartsen Arbeid & Gezondheid (NOVAG). "Dat is een gevaar voor de kwaliteit. Die collega's zijn onwettig bezig."

De meeste verzekeringsartsen doen gewoon hun werk. Daar is Van Pelt, die naast voorzitter zelf ook verzekeringsarts is, heel duidelijk over. Maar er is wat hem betreft wel degelijk iets ernstigs aan de hand. "De hoogste rechtbank op dit gebied - de Centrale Raad van Beroep - is er helder over. Er moet altijd fysiek spreker-contact zijn, op enkele uitzonderingen na."

Werken op Bonaire

Sommige artsen werken zelfs vanuit het buitenland, blijkt uit het onderzoek. Zo is er contact geweest met een verzekeringsarts die beoordelingen doet vanaf Bonaire en zijn er meer artsen gevonden die alleen op afstand over arbeidsongeschiktheid besluiten.

Van Pelt bevestigt dat. "Dat kan natuurlijk niet. Een uitkering toekennen met een telefoontje vanuit een zonnig oord. Het UWV onderneemt er niet echt actie op. Dat vinden wij onwenselijk."

Heerlen helpt andere regio's

De verschillen tussen UWV-regio's zijn groot. Waar op diverse locaties een groot tekort aan artsen is, zijn er andere regio's die honderden dossiers overnemen. De afgelopen jaren was er een overwerkregeling om wachtlijsten weg te werken.

UWV-kantoor Heerlen in Limburg gaat daarmee voortvarend aan de slag, blijkt uit een intern document in handen van EenVandaag en het AD van maart 2025. Die regio werkte in de afgelopen 2 jaar 2.241 dossiers van andere regio's weg, op een totaal van bijna 12.000.

Stressvolle werkomgeving

Een voormalig verzekeringsarts uit Brabant vertelt anoniem*: "Er is een periode geweest dat ze in Den Bosch spreekuur kwamen doen, een periode moesten mensen naar Heerlen. En daarnaast waren er telefonische beoordelingen."

Alle gedoe rond wachtlijsten en het overwerk zorgt voor stress onder UWV-personeel. In Den Bosch ontstaat er een hardnekkig conflict dit leidt tot een leegloop van personeel. "Er is nog maar één gecertificeerde verzekeringsarts in vaste dienst om de WIA-beoordelingen te doen." Het grootste deel bestaat uit extern ingehuurde artsen en artsen in opleiding. "Het maakt niet uit wat de uitkomst van de beoordelingen is", zegt de anonieme oud-verzekeringsarts erover.

Honderden kilometers verderop

Meerdere UWV-cliënten meldden bij het EenVandaag Meldpunt dat ze over zijn gedragen voor een beoordeling aan het UWV-kantoor in Heerlen. Dat betekent dat ze honderden kilometers moeten reizen of een telefonische beoordeling krijgen.

Als ze hier bezwaar tegen maken, krijgen ze te horen dat ze langer moeten wachten of wordt het naar eigen zeggen tegen hen gebruikt. Vanuit Apeldoorn is een enkele reis 199 kilometer. Een vrouw uit die plaats vertelt: "De keuring was via telefoon door een assistent, een maand later de arts. Die stelde zelf geen vragen, echt helemaal niks." Zij werd uiteindelijk op basis van dit gesprek goedgekeurd.

Overwerkregeling was lucratief

De overwerkregeling waar Heerlen dus veelvuldig gebruik van maakte, kostte het UWV ruim 12 miljoen euro. Dat was lucratief voor de verzekeringsartsen en arbeidsdeskundigen. Zij dreigden in een aantal regio's de Balkenende-norm te overschrijden en dus meer dan 2 ton te verdienen.

"Dat zijn bedragen die een verzekeringsarts normaal niet kan verdienen", zegt NOVAG-voorzitter Van Pelt. "Het is onlogisch dat iemand in overwerk twee tot drie keer zoveel productie draait. Dat heeft gewoon te maken met de kwaliteit en het kort door de bocht beoordelen."

Te makkelijk uitkeringen verstrekt

Het eerst zo bejubelde kantoor in Heerlen, waar veel beoordelingen zijn gedaan, ligt nu onder vuur. Er worden inmiddels vraagtekens gezet bij de handelswijze. Er zouden te gemakkelijk, te snel en te hoge uitkeringen zijn verstrekt. De NOVAG heeft de directie van het UWV gevraagd om een intern onderzoek. Onduidelijk is wat de resultaten daarvan zijn.

De overwerkregeling is begin dit jaar door de minister stopgezet, maar daarmee nemen de wachtlijsten de komende tijd weer toe. Zeker omdat het UWV gaat stoppen met het inhuren van externe verzekeringsartsen.

Artsen willen losse organisatie

De stapeling van problemen bij het UWV zorgt ervoor dat de NOVAG een drastisch besluit heeft genomen. Ze willen een eigen onafhankelijke medische dienst beginnen. Voorzitter Van Pelt: "We keren 30 miljard euro aan uitkeringen uit en dat moet op een zorgvuldige manier gebeuren. Daar hebben zowel de patiënt als de maatschappij recht op, vinden wij."

Maar het UWV wil niet in gesprek met Van Pelt over het voorstel. "Als een werkgever niet bereid is om een gesprek aan te gaan met een beroepsgroep die essentieel is voor het bedrijf over oplossingen, dan is dat een onwerkbare situatie. Het is voor ons onbegrijpelijk."

'UWV was onvoldoende bewust'

Het UWV geeft in een reactie aan dat de organisatie zich de afgelopen jaren onvoldoende bewust is geweest van de knelpunten die zijn ontstaan. Signalen over kwaliteitsrisico's zijn niet op de juiste tafels terechtgekomen. De instantie bevestigt ook dat cliënten soms, alleen in uitzonderlijke gevallen, telefonisch worden beoordeeld na een professionele afweging. Dit om zo de wachttijden zo kort mogelijk te houden.

De uitvoeringsorganisatie meldt verder dat ze deze situatie willen doorbreken. Dit moet gaan leiden tot kwalitatief betere en uniforme dienstverlening.

Eigen medische dienst?

Over het interne onderzoek in Heerlen zegt het UWV dat de uitkomsten nog niet bekend zijn. Daarom kan de instantie nu ook nog niets zeggen over de eventuele onrechtmatigheid van sommige van de verstrekte uitkeringen.

Een eigen medische dienst, zoals de NOVAG voorstelt, ziet het UWV niet zitten. Dit zou een reorganisatie betekenen en daar is de client niet bij gebaat, vindt de uitvoeringsorganisatie.

*De naam van de voormalig verzekeringsarts is bekend bij de redactie.