Welke rechten hebben asielzoekers? 'Op dit moment schendt Nederland alle verdragen'

De situatie in Ter Apel is schrijnend, stellen verschillende organisaties. Honderden mensen slapen buiten het aanmeldcentrum en krijgen niet genoeg medische hulp en voorzieningen. Nederland schendt daarmee alle regels, zegt asieladvocaat Maartje Terpstra.

De chaos bij het aanmeldcentrum laat een groot verschil zien met de opvang van Oekraïense vluchtelingen, vindt advocaat Terpstra.

Automatisch een status

"Het grote verschil in beleid is dat Oekraïners meer rechten hebben", legt Terpstra uit. "Zij krijgen automatisch een status en hebben recht op een opvang buiten asielzoekerscentra."

"Oekraïners mogen meteen werken en hoeven geen asiel aan te vragen. Ze zitten dus ook niet in een azc. Mensen die wel asiel moeten aanvragen, hebben een meldplicht en moeten in de buurt van een azc blijven. Zij mogen ook niet werken."

Noodsituatie in Nederland

"Het is Europees beleid geweest om ze die status toe te kennen, dus dat ligt niet aan Nederland. Maar je zou zeker nu er een noodsituatie is ook voor andere vluchtelingen dezelfde soort van opvang kunnen creëren, of ze in ieder geval rechten verschaffen."

"Je zou het mogelijk kunnen maken dat ze zich digitaal of telefonisch kunnen melden." Terpstra benoemt dat er best wat asielzoekers zijn met een netwerk, die bij familie of vrienden kunnen verblijven. "Dan houd je de opvang voor mensen die het echt nodig hebben. Dat zou veel winst opleveren. Mensen laten werken, zou ze ook veel zelfredzamer maken."

Geen speciale regeling

Terpstra benadrukt dat iedereen net als Oekraïners voor oorlog is gevlucht. "Dat is ook erkend. Maar er is geen speciale regeling voor ze gemaakt met meer rechten. Ik denk dat het vooral zo is dat wij Oekraïne zien als een land dichtbij ons eigen land, met mensen die we iets makkelijker herkennen en een religie die we herkennen."

"Maar dat zou nooit een grondslag mogen zijn om de een meer recht te verlenen dan de ander", voegt ze daaraan toe.

Recht op privacy en hygiëne

"De situatie in Ter Apel is een gevolg van slecht management. En daarom slapen er mensen op straat", benoemt Terpstra. "Maar als asielzoeker heb je het recht om op humane wijze opgevangen te worden in afwachting van je asielprocedure. Je hebt recht op privacy, hygiëne, medische zorg en veiligheid."

"Aan geen van deze dingen wordt nu voldaan. Op dit moment schendt Nederland alle verdragen aangaande asielzoekers", zegt ze. Maar het is voor advocaten als Terpstra lastig om voor asielzoekers op te komen.

Rechtszaken zijn lastig

"Het is voortdurend een wisselende groep", legt ze uit. "Een procedure starten per individu wordt dus heel ingewikkeld en duurt vaak ook heel lang. Omdat het zo acuut is en er snel gehandeld moet worden, hebben we met Vluchtelingenwerk een kort geding aangespannen tegen de Nederlandse Staat ten behoeven van alle asielzoekers."

"Als het niet lukt om in Nederland recht te behalen, kun je naar het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Maar dat kan soms 2 jaar duren", zegt Terpstra. "Het land krijgt dan geen boete opgelegd, maar moet wel een schadevergoeding betalen aan het individu. Persoonlijk vind ik echt dat we in Europa strenger moeten handhaven."