Voor zeker 10 miljard euro aan verdachte Russische transacties via Nederland

Minimaal 10,5 miljard euro aan Russisch geld is vorig jaar doelbewust naar of vanuit Nederland overgemaakt om de EU-sancties tegen Rusland te omzeilen of zelfs te overtreden. Dat blijkt uit cijfers die zijn opgevraagd door EenVandaag.

Het gaat om gegevens die de Financial Intelligence Unit Nederland (FIU) op verzoek aan EenVandaag heeft verstrekt. Deze Nederlandse financiële inlichtingeneenheid doet onderzoek naar transacties om bijvoorbeeld witwassen en terrorismefinanciering te voorkomen.

Als verdacht bestempeld

Uit de cijfers blijkt dat de FIU vorig jaar 2.721 financiële transacties vanwege de ingestelde sancties tegen Rusland als verdacht heeft bestempeld, waarbij 137 personen of bedrijven betrokken zijn die op de internationale sanctielijst staan.

Verreweg de meeste transacties zijn gemeld door Nederlandse banken, advocaten, notarissen, trustkantoren en accountants. Een paar meldingen zijn afkomstig van buitenlandse toezichthouders.

Omvang vermoedelijk groter

De verdachte transacties zijn samen goed voor 10,5 miljard euro. De FIU zegt expliciet dat dat bedrag berust op transacties die gemeld zijn en dat de daadwerkelijke omvang vermoedelijk groter is. Volgens de dienst gaat namelijk een aanzienlijk deel van de Russische miljarden dóór het Nederlandse bankstelsel heen en gaat het vaak om bedragen die niet in Nederland blijven.

Op het moment dat een melding over een specifieke transactie bij de FIU binnenkomt, kan de desbetreffende som geld al zijn weggeboekt naar een bestemming in het buitenland. Dan kan er geen beslag meer op worden gelegd. FIU-hoofd Hennie Verbeek-Kusters zegt dat het in beeld krijgen van het geld belangrijk is, maar dat het belangrijkste is dat de goederenstroom naar Rusland kan worden tegengehouden.

Goederen in beslag nemen

Ze noemt een voorbeeld van een melding van een financiële overboeking die een bijzonder transport aan het licht bracht. Een man in Nederland speelde een dubieuze rol als intermediair. Hij ontving eerder dit jaar geld uit Rusland op de bankrekening van zijn BV, waarna een bank melding deed bij de FIU

Het geld bleek bedoeld voor de bestelling van een partij munitie, titanium platen en microchips in een derde land. De goederen moesten vanuit dat land via weer een ander land uiteindelijk naar Rusland gaan. De lading, inclusief de munitie, kon door snel handelen op tijd in beslag worden genomen.

Aanhoudingen door FIOD

Een groot aantal verdachte transacties heeft inmiddels geleid tot strafrechtelijke onderzoeken door de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD). Overtreding van de EU-sancties is namelijk strafbaar. Inmiddels zijn er ook doorzoekingen, beslagleggingen en aanhoudingen gedaan.

Vaak is snel schakelen belangrijk. Dat lukte de FIOD in maart dit jaar: 2 dagen na een tip van de FIU werd toen beslag gelegd op in totaal 137 miljoen euro die op verschillende Nederlandse bankrekeningen stond. Die behoorden toe aan een bedrijf dat verbonden is aan een Rus op de sanctielijst. Volgens FIU-baas Verbeek-Kusters had de man kort daarvoor zijn bedrijf op papier 'overgedragen' aan zijn vrouw, die niet op de lijst staat.

Voormalige Sovjetstaten

Saskia Rietbroek is directeur van de internationaal opererende Association of Certified Sanctions Specialists (ACSS) en maakt deel uit van een Europese stuurgroep van specialisten die met name in de 'uitwijklanden' bedrijven en bestuurders waarschuwt voor de risico's van export naar Rusland waarbij de sancties worden omzeild.

In die rol was ze enkele weken geleden nog op missie in Kazachstan en Turkije. "Zeker de oude Sovjetstaten spelen hierin een tussenrol", zag ze daar. "Het is een evenwichtsoefening: bedrijven daar kunnen nu veel geld verdienen, maar de landen riskeren dat er vanuit de EU handelsbeperkingen worden opgelegd als het zo doorgaat."

'Meer inzetten op handhaving'

Volgens haar is het daarom belangrijk dat er in Europa, ook door Nederland, meer wordt ingezet op de handhaving van de ingestelde sancties, voordat de sanctielijsten nog verder worden uitgebreid.

"Je kunt steeds nieuwe mensen op de lijst zetten en steeds nieuwe goederen, maar het succes ervan zit 'm in de handhaving", benadrukt ze. "Natuurlijk, het zijn complexe zaken. Maar de Amerikanen zijn effectiever op dit gebied en beboeten strenger. Ik hoop echt dat er nog strafzaken in Nederland bij komen."