Satelliet moet methaanlekken vanuit de ruimte opsporen: 'Zonder te meten zien we niet goed wat er met ons klimaat gebeurt'

Met een nieuwe satelliet hopen wetenschappers broeikasgassen in de atmosfeer beter in kaart te brengen. Daarmee hopen zij betere voorspellingen te kunnen doen over de opwarming van de aarde. Landen geven nu vaak uitstootcijfers die niet kloppen.

Als je aan broeikasgassen denkt, denk je waarschijnlijk aan CO2. Maar er is een nog veel krachtigere variant: methaan. Dat komt vrij via mest van vee, mijnbouw en vuilnisbelten. Tot nu toe was het lastig te meten hoeveel methaan er wordt uitgestoten. De Tango, een kleine satelliet van onderzoeksinstituut TNO, ISISpace, SRON en het KNMI, moet daar verandering in brengen.

Honderden kleine lekkages

Hoeveel methaan er precies vrijkomt, is moeilijk te meten omdat het vaak weglekt uit bedrijven. Dat gebeurt bijvoorbeeld via een gasaansluiting, legt hoofd aardobservatie Anton Leemhuis van TNO uit. "Waar die lekkages zitten is meestal niet goed te achterhalen."

Er hangt al langer een satelliet in de ruimte die de grote lekkages kan opsporen. Maar de honderden kleinere ziet hij niet. De Tango kan die kleinere methaanlekkages wél registreren.

'Gesjoemel' van landen

Landen melden bij de Verenigde Naties (VN) hoeveel methaan ze denken te hebben gelekt op basis van berekeningen. Maar emissie-expert Denier van der Gon denkt dat landen bij het maken van die inschattingen van de minste uitstoot uitgaan.

Daarom zijn er volgens hem grote verschillen te zien bij landen op basis van hun berekeningen en metingen. De vraag is dan ook of landen bij het doorgeven van hun uitstoot met deze berekeningen sjoemelen.

Verschil in onderzoekscapaciteit

Volgens klimaatexpert Gert-Jan Nabuurs valt dat mee: "Die rapportages aan de VN zijn in principe goed. Het is al goed dat landen de inschatting maken, maar het ene land heeft meer onderzoekscapaciteit dan het andere."

Dat landen er opzettelijk een potje van maken, is volgens Nabuurs dus te makkelijk gezegd. "Die landen moeten zich aan strikte regels houden, dus je kunt ervan uitgaan dat landen niet echt sjoemelen."

Draagvlak nodig

Een satelliet als Tango die onzichtbare uitstoot zichtbaar kan maken, draagt bij aan het draagvlak iets aan die uitstoot te doen, denkt emissie-expert Van der Gon. "Uiteindelijk wordt alles wat met klimaat te maken heeft als een kostenpost gezien. Daarom heb je draagvlak nodig, zeker in een democratische samenleving, anders kom je er niet."

Langzaam ontstaat dit draagvlak bij de politiek en het bedrijfsleven, ziet aardobservator Leemhuis. "Als bedrijven weten waar hun uitstoot vandaan komt, kunnen ze die beter beperken."

Opwarming van de aarde

En dat is volgens Leemhuis belangrijk voor de toekomst. Methaan draagt namelijk bij aan de opwarming van de aarde, wat voor grote problemen zorgt, zoals een stijgende zeespiegel, smeltende gletsjers en extremer weer.

Daarom is het ook zo belangrijk om die metingen te doen: "Voor wereldwijde klimaatmodellen is deze info heel belangrijk. Als we betere data in die modellen hebben, dan wordt het model beter. Dus kun je betere voorspellingen doen over de snelheid van de opwarming van de aarde."

1,5 graad warmer binnen nu en 5 jaar

Op aarde kan de temperatuur voor 2027 al minstens 1,5 graden hoger zijn dan voor het industriële tijdperk. De kans daarop is 48 procent, berekende de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) in een jaarlijkse klimaatupdate. Wereldleiders spraken in het Klimaatakkoord van Parijs in 2015 af dat de opwarming van de aarde beperkt moet blijven tot 2 graden Celsius, en bij voorkeur tot 1,5. De temperatuur op aarde is gemiddeld al 1,1 graden gestegen.

De laatste klimaatupdate laat dus zien dat de kans om de afgesproken 1,5 graden te overschrijden, flink is toegenomen. "Wanneer de 1,5 graad wordt geraakt, zullen de effecten onomkeerbaar zijn", vertelt klimaatexpert Marjolijn Haasnoot. "Daardoor komen er meer broeikasgassen vrij en zo worden de effecten van opwarming alleen maar versterkt."